Okresy prowadzenia działalności, których nie uwzględnia się do ustalenia składki na ubezpieczenie zdrowotne

Zmiany w opłacaniu składki zdrowotnej dla przedsiębiorców, które obowiązują od początku 2022 roku niezmiennie są tematem licznych publikacji. Najczęściej składka zdrowotna opłacana jest z każdego źródła dochodów. W dzisiejszej publikacji przyjrzymy się jednak odmiennej sytuacji a mianowicie opiszemy, których okresów prowadzenia działalności gospodarczej nie uwzględnia się do ustalania składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Składka zdrowotna w działalności gospodarczej

Jeszcze do końca 2021 roku wszyscy przedsiębiorcy opłacali składkę zdrowotną w takiej samej wysokości. Obecnie osoby, które prowadzą działalność gospodarczą przy wyborze formy opodatkowania muszą dodatkowo uwzględniać wydatki związane z zapłatą składki zdrowotnej, która zależy od:

• wysokości osiągniętego dochodu – podatek liniowy i skala podatkowa, po pomniejszeniu o zapłacone składki społeczne, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
• kwoty przychodów – zryczałtowany podatek dochodowy, przychód pomniejsza się o zapłacone składki społeczne.

Niejednokrotnie w szczegółach na naszych łamach opisywaliśmy różne zagadnienia związane z rozliczaniem składki zdrowotnej “po nowemu”.

Począwszy od rozliczeń składek ZUS za 2022 rok przedsiębiorcy mają obowiązek comiesięcznego przesyłania deklaracji rozliczeniowych, a dodatkowo po zakończonym roku składkowym związani są obowiązkiem przygotowania i przesłania rozliczenia rocznego.

Okresy prowadzenia działalności, których nie uwzględnia się do ustalenia składki na ubezpieczenie zdrowotne

Przedsiębiorcy co do zasady mają obowiązek opłacania składki zdrowotnej. Niewiele jest takich okresów prowadzenia działalności gospodarczej, w których nie trzeba będzie regulować składki zdrowotnej o czym sobie za chwilę napiszemy.

Poniżej opiszemy w większej szczegółowości, kiedy przedsiębiorca nie zapłaci składki na ubezpieczenie zdrowotne, pomimo że prowadzi działalność gospodarczą.

Ustalone prawo do renty lub emerytury

Osoby, które mają ustalone prawo do renty lub emerytury i prowadzą działalność gospodarczą nie zawsze będą mogły korzystać ze zwolnienia ze składki zdrowotnej w działalności. Takie zwolnienie będzie możliwe pod warunkiem, że:

Przykład 1

Pan Zygmunt nabył prawo do emerytury od marca 2023 roku, jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą. Z tytułu emerytury otrzymuje świadczenie w wysokości 3.000 zł. Jeżeli jego przychód miesięczny w prowadzonej działalności nie przekroczy w 2023 roku 50% kwoty minimalnej emerytury – odpowiednio kwoty 669,22 zł w marcu i od kwietnia 794,22 zł, to nie będzie musiał opłacać składki zdrowotnej w działalności.

Przykład 2

Pani Lucyna nabyła prawo do renty od stycznia 2023 r. z tego tytułu otrzymuje świadczenie w wysokości 2.000 zł. Jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, z której przychody miesięczne oscylują w granicy 5.000 zł. W tym przypadku pani Lucyna będzie płaciła składkę zdrowotną zarówno od otrzymywanej renty, jak i z działalności gospodarczej.

Przykład 3

Pan Jan od lutego 2023 roku jest na emeryturze, otrzymuje 3.200 zł świadczenia i prowadzi jeszcze działalność gospodarczą, którą rozlicza na karcie podatkowej. W tym przypadku będzie korzystał ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej z działalności gospodarczej.

Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą mają prawo do zasiłku macierzyńskiego i jednocześnie mogą prowadzić działalność gospodarczą, nie jest to zabronione przez żadne przepisy. O ile już ktoś znajdzie się w takiej sytuacji, to zobaczmy czy ma obowiązek zapłaty składki zdrowotnej z działalności. Może się tak okazać, że przed urodzeniem dziecka kobieta z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej rozliczała składki ZUS na zasadach preferencyjnych. Wówczas podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne wynosi tylko 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przypadku takich przedsiębiorców miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego byłaby niższa od świadczenia rodzicielskiego, czyli od kwoty 1000 zł. Jednak w takich sytuacjach obowiązujące przepisy gwarantują wypłatę kwoty podwyższonego zasiłku macierzyńskiego do wysokości 1000 zł.  

Przykład 4

Pani Aneta jest na zasiłku macierzyńskim, którego wysokość nie przekracza 1.000 zł, równolegle prowadzi również działalność gospodarczą. W związku z taką sytuacją pani Aneta nie musi opłacać składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. W takim przypadku bez znaczenia pozostaje, jakie dochody są uzyskiwane z działalności i jaka forma opodatkowania została wybrana.

Orzeczenie o niepełnosprawności

Mamy trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany i znaczny. Jeżeli przedsiębiorca posiada stopień umiarkowany lub znaczny, to może skorzystać ze zwolnienia z płacenia składki zdrowotnej, ale pod pewnymi warunkami:

• miesięczny przychód w prowadzonej działalności gospodarczej nie przekracza 50% kwoty minimalnej emerytury lub
• niepełnosprawny przedsiębiorca rozlicza się na karcie podatkowej.

Żeby skorzystać ze zwolnienia od składki zdrowotnej przedsiębiorca musi spełniać jeden z tych dwóch warunków.

Ponadto osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym lub znacznym objęte jedynie tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, które wybrały jako formę opodatkowania dochodu skalę podatkową mogą:

• miesięczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłacać w wysokości nieprzekraczającej kwoty zaliczki na podatek dochodowy należnej za miesiąc, za który opłacana jest składka, począwszy od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym ubezpieczony został zaliczony do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności,
• roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne zapłacić w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnego podatku dochodowego za dany rok kalendarzowy, jeżeli ubezpieczony był w tym okresie zaliczony do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności przez co najmniej jeden miesiąc.

Oznacza to m.in., że niepełnosprawny przedsiębiorca, który poniesie stratę a więc podatek dochodowy w takim przypadku wyniesie 0 zł nie zapłaci także składki zdrowotnej.

Opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym

Kolejna okoliczność, która zwalnia przedsiębiorcę z opłacania składki zdrowotnej dotyczy osób, które wybrały w prowadzonej działalności gospodarczej ryczałt. Zmiana ta została wprowadzona ustawą o Polskim Ładzie.

Przykład 5

Pani Lucyna prowadzi działalność gospodarczą i jest na ryczałcie, ale pozostaje również w zatrudnieniu na umowę o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy z miesięcznym wynagrodzeniem 3.000 zł. Jeżeli przychody pani Lucyny z działalności gospodarczej w 2023 roku w każdym miesiącu nie przekroczą odpowiednio:

to nie będzie musiała płacić składki zdrowotnej z działalności gospodarczej.

Ubezpieczenie przedsiębiorcy w KRUS

Przedsiębiorca, który na podstawie odrębnych przepisów ma prawo do ubezpieczenia w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) opłaca składkę zdrowotną zgodnie z przepisami KRUS. Tym samym nie będzie zobowiązany do zapłaty składki zdrowotnej według zasad wprowadzonych przez Polski Ład, pomimo że prowadzi działalność gospodarczą. Żeby skorzystać z ubezpieczenia w KRUS dedykowanego dla rolników niezbędne jest podleganie pod ubezpieczenia KRUS przez okres 3 lat.

Zawieszenie działalności gospodarczej

Przedsiębiorca może zawiesić działalność gospodarczą na czas określony, nie krótszy niż 30 dni (za wyjątkiem lutego) lub bezterminowo. W okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca jest zwolniony z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i nie opłaca również składki zdrowotnej. Trzeba jednak mieć na uwadze, że jeżeli działalność jest prowadzona chociaż 1 dzień w miesiącu, to i tak trzeba będzie zapłacić składkę zdrowotną w pełnej wysokości. Składka zdrowotna nie jest więc naliczana za pełne miesiące, w których działalność była zawieszona.

Podsumowanie

Jak widać na podstawie zebranych materiałów w niniejszej publikacji niektórzy przedsiębiorcy, którzy spełniają dodatkowe warunki mogą skorzystać ze zwolnienia z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne w działalności gospodarczej. Najczęściej takim kryterium jest ograniczenie kwoty przychodu w prowadzonej działalności gospodarczej. Ze zwolnienia mogą skorzystać tylko nieliczni, którzy mają ustalone prawo do renty lub emerytury, przebywający na zasiłku macierzyńskim, o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, opłacający składki KRUS, czy opodatkowani ryczałtem. W przypadku każdej z wymienionych opcji muszą zostać spełnione dodatkowe warunki, które zostały opisane szczegółowo w publikacji. Po wprowadzeniu nowych zasad rozliczania składki zdrowotnej przez Polski Ład możliwość skorzystania ze zwolnienia od składki zdrowotnej będzie stanowiła dla każdego przedsiębiorcy znaczące źródło oszczędności.