Standard WCAG 2.2 – nowy standard dostępności cyfrowej od czerwca 2025 roku

×

Od 28 czerwca 2025 r. w Polsce zacznie obowiązywać nowa ustawa o dostępności cyfrowej obowiązująca również sektor komercyjny. Ustawa ta rozszerza dotychczas obowiązujące regulacje, które od kilku lat dotyczyły wyłącznie sektora publicznego. Przede wszystkim nowe przepisy zostały wprowadzone w odpowiedzi na Europejski Akt o Dostępności (EAA) – unijny dokument mający na celu ujednolicenie standardów dostępności produktów i usług cyfrowych w całej UE. Ich wdrożenie w Polsce nastąpiło poprzez ustawę z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, której pełne stosowanie rozpocznie się od dnia 28 czerwca 2025 r. Mając na uwadze dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. i konieczność jej implementacji, Polska wdrożyła do prawa krajowego obowiązek zapewnienia dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych organów sektora publicznego. Realizacją tych wymagań była ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Na jej podstawie standardem technicznym stał się WCAG 2.1, który obowiązuje do dziś w całym sektorze publicznym.

Jednakże przyszedł również czas na sektor prywatny – sklepy internetowe, banki, firmy świadczące usługi online. Wszystkie one będą zobowiązane do dostosowania swoich serwisów i produktów cyfrowych do standardu WCAG 2.2.

Co się zmienia i kogo dotyczy WCAG 2.2?

WCAG 2.1

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że w Polsce obowiązek stosowania standardu WCAG 2.1 wynika z ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Przepisy te wdrażają dyrektywę UE 2016/2102, która nałożyła obowiązki dostępności na sektor publiczny.

Zakres ustawy obejmuje m.in.:

• obowiązek publikowania deklaracji dostępności,
• regularne przeglądy i aktualizację serwisów,
• nadzór i monitorowanie przez uprawnione organy,
• raportowanie oraz procedury zgłaszania problemów.

Standard WCAG 2.1 opiera się na czterech kluczowych zasadach:

• postrzegalność – treści muszą być dostępne dla zmysłów (np. tekst alternatywny, kontrast, napisy);
• funkcjonalność – pełna obsługa interfejsu z klawiatury; zakaz migających elementów;
• zrozumiałość – czytelna nawigacja, logiczny układ, jasne komunikaty;
• kompatybilność – współdziałanie z technologiami wspomagającymi (czytniki ekranu, przełączniki, lupa).

Poziomy zgodności:

• A – minimalny (podstawowa dostępność),
• AA – standard wymagany prawnie (najczęściej stosowany),
• AAA – poziom najwyższy, trudny do pełnego wdrożenia.

WCAG 2.2 – co się zmienia?

Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych WCAG 2.2 stanowią rozszerzenie poprzedniej wersji WCAG 2.1. Co ważne, WCAG 2.2 dodaje nowe kryteria sukcesu, definicje oraz wytyczne organizacyjne, które mają na celu jeszcze lepsze dostosowanie treści internetowych do potrzeb osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Dzięki takiemu podejściu witryny spełniające wymagania WCAG 2.2 automatycznie zachowują zgodność z WCAG 2.1.

Grupa robocza ds. wytycznych dostępności zaleca, aby strony internetowe przyjmowały WCAG 2.2 jako nowy cel zgodności, nawet jeśli formalne zobowiązania wciąż odnoszą się do poprzednich wersji. Wprowadzenie najnowszych kryteriów pozwala nie tylko na poprawę dostępności, ale również pomaga przygotować się na przyszłe zmiany w regulacjach i politykach dotyczących dostępności.

Kryteria WCAG 2.2

Standard WCAG 2.2 nie zastępuje WCAG 2.1, ale go rozszerza o 9 nowych kryteriów, szczególnie istotnych dla:

• osób z trudnościami poznawczymi,
• użytkowników urządzeń mobilnych,
• osób z ograniczoną sprawnością manualną.

Co ważniejsze, standard WCAG 2.2 usuwa jedno kryterium, tj. 4.1.1 Poprawność kodu, albowiem uznano, że wymóg ten był nadmiernie rygorystyczny i duplikował inne standardy jakości kodu. Celem nowych kryteriów jest lepsze wsparcie trzech grup użytkowników, które wcześniej były niedostatecznie uwzględnione:

• osoby z zaburzeniami poznawczymi i seniorzy,
• osoby słabowidzące,
• użytkownicy urządzeń mobilnych.

Kogo dotyczy WCAG 2.2?

WCAG 2.2 wspiera dostępność cyfrową dla osób z różnymi szczególnymi potrzebami, w tym:

• osób z niepełnosprawnościami poznawczymi (np. autyzm, dysleksja),
• seniorów, którzy mogą mieć jednocześnie pogorszenie funkcji poznawczych, wzroku i sprawności manualnej,
• osób słabowidzących, potrzebujących większych kontrastów, skalowalnych elementów, widocznego fokusu,
• osób z ograniczeniami manualnymi, które nie mogą np. używać myszy lub wykonać precyzyjnych gestów przeciągania,
• osób korzystających z urządzeń mobilnych, gdzie małe klikane elementy i niska czytelność są szczególnie problematyczne,
• osób z niepełnosprawnością sensoryczną lub neurologiczną – np. podatnych na migotanie, błyski, dezorientację interfejsową.

Kto musi wdrożyć WCAG 2.2?

Standard WCAG 2.2 zobowiązane są wdrożyć następujące podmioty, tj.:

• podmioty publiczne – urzędy, uczelnie, instytucje kultury, biblioteki itd. (na podstawie ustawy z 2019 r. – wciąż obowiązuje),
• podmioty gospodarcze (prywatne) oferujące określone produkty i usługi cyfrowe, m.in.:
  • e-commerce (sklepy internetowe),
  • bankowość elektroniczna,
  • usługi telekomunikacyjne i internetowe,
  • transport pasażerski (np. zakup biletów online),
  • sprzedaż e-booków, treści VOD itp.

Wyłączeni z obowiązku wdrożenia standardu WCAG 2.2 są mikroprzedsiębiorcy, zatrudniających mniej niż 10 osób, z rocznym obrotem poniżej 2 mln euro.

Czym jest dostępność?

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze dostępność oznacza „właściwość produktu albo usługi umożliwiającą korzystanie z nich zgodnie z ich przeznaczeniem przez osoby ze szczególnymi potrzebami na zasadzie równości z innymi użytkownikami, która jest osiągana przez zastosowanie projektowania uniwersalnego, a w przypadku braku takiej możliwości – przez zastosowanie racjonalnych usprawnień, o których mowa w art. 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.” (Dz. U. z 2012 r. poz. 1169 oraz z 2018 r. poz. 1217).

Tym samym, dostępność to nic innego jak możliwość równego korzystania z produktu lub usługi przez wszystkich użytkowników – niezależnie od ograniczeń fizycznych, sensorycznych lub poznawczych.

Dostępność można osiągnąć poprzez:

• projektowanie uniwersalne – uwzględnienie różnych potrzeb już na etapie projektowania,
• racjonalne usprawnienia – dostosowania w sytuacjach, gdy uniwersalne rozwiązania są niewystarczające.

Co oznacza dostępność produktu i usługi?

Dostępny produkt to taki, który:

• jest zrozumiały i czytelny – instrukcje, etykiety, ostrzeżenia są dobrze widoczne, napisane prostym językiem i przedstawione z odpowiednim kontrastem oraz wielkością czcionki;
• oferuje różne formy komunikacji – np. informacje dostępne zarówno w formie tekstowej, jak i głosowej lub dotykowej;
• działa z technologiami wspomagającymi – np. czytnikami ekranu, lupami elektronicznymi, przełącznikami dotykowymi;
• uwzględnia potrzeby sensoryczne – np. umożliwia regulację dźwięku, jasności, kontrastu, obsługę głosową lub alternatywne sposoby sterowania.

Dostępna usługa to taka, która:

• jest opisana w sposób dostępny – np. informacje o warunkach, cenach, procedurach są dostępne na stronie internetowej, w formie papierowej lub elektronicznej, z uwzględnieniem zasad dostępności;
• może być obsłużona przez różnych użytkowników – niezależnie od ich sprawności, dzięki zastosowaniu np. napisów, alternatyw tekstowych, formularzy dostępnych z klawiatury, obsługi asystenta głosowego itp.;
• umożliwia komunikację na różne sposoby – pisemnie, ustnie, elektronicznie, za pomocą języka migowego lub łatwego tekstu

Dostępny produkt lub usługa to taki, który jest komunikowany, zaprojektowany i udostępniony w sposób umożliwiający korzystanie przez osoby o różnorodnych potrzebach i ograniczeniach sensorycznych, motorycznych czy poznawczych, tj.:

• dostępność produktu i usługi to nie tylko ich funkcjonalność, ale także dostępność informacji o nich — instrukcje, etykiety, ostrzeżenia muszą być czytelne, zrozumiałe i dostępne dla różnych grup użytkowników, także tych z niepełnosprawnościami;
• informacje muszą być podawane w sposób wielokanałowy — tak, aby można je było odebrać wzrokiem, słuchem czy innymi zmysłami (np. tekst, dźwięk, obraz), co zwiększa dostępność dla osób o różnych potrzebach;
• produkt i usługa muszą mieć funkcjonalności ułatwiające korzystanie — np. możliwość powiększania obrazu, alternatywy dla informacji przekazywanych kolorem lub dźwiękiem, możliwość obsługi bez użycia motoryki małej, kontrola nad dźwiękiem itp.;
• dostępność to zapewnienie alternatyw dla różnych sposobów odbioru i interakcji — gdy produkt lub usługa używa mowy, koloru, dźwięku czy elementów dotykowych, powinny istnieć alternatywy umożliwiające odbiór tych informacji i obsługę w inny sposób;
• dostępność jest kompleksowa – dotyczy zarówno aspektów technicznych produktu/usługi, jak i sposobu komunikacji z użytkownikiem;
• zapewnienie dostępności – świadome projektowanie z myślą o użytkownikach o różnych zdolnościach i ograniczeniach, tzw. „projektowanie uniwersalne”.

Produkty i usługi objęte ustawą o dostępności

Produkty:

• konsumenckie systemy sprzętu komputerowego i systemy operacyjne,
• terminale płatnicze i samoobsługowe (bankomaty, wpłatomaty, automaty biletowe, urządzenia odprawy i interaktywne terminale samoobsługowe — z wyłączeniem tych zintegrowanych z pojazdami, statkami, samolotami i taborem kolejowym),
• konsumenckie urządzenia końcowe do usług telekomunikacyjnych i audiowizualnych,
• czytniki książek elektronicznych.

Usługi:

• telekomunikacyjne,
• dostęp do treści medialnych (np. VOD),
• transport pasażerski (autobusowy, lotniczy, wodny, kolejowy) – w zakresie stron internetowych, aplikacji mobilnych, sprzedaży biletów elektronicznych oraz interaktywnych terminali samoobsługowych na terenie UE),
• bankowość detaliczna,
• sprzedaż e-booków,
• e-commerce.

Wyłączenia:

• terminale w pojazdach, statkach, samolotach i taborze kolejowym,
• mikroprzedsiębiorcy świadczący usługi (z uwagi na ograniczone zasoby),
• mapy oraz interaktywne geoportale nawigacyjne, jeśli dane są cyfrowo dostępne,
• treści od stron trzecich niekontrolowane i niefinansowane przez dany podmiot,
• usługi komunikacji miejskiej i regionalnej (z pewnymi wyjątkami związanymi z interaktywnymi terminalami).

Kto nadzoruje dostępność?

Nadzór nad zgodnością z przepisami prowadzą:

• Prezes PFRON – przyjmuje zawiadomienia o naruszeniu dostępności od klientów i może inicjować działania kontrolne.
• organy nadzoru rynku, takie jak:
  • prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej,
  • minister właściwy do spraw informatyzacji,
  • prezes Urzędu Transportu Kolejowego,
  • wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego,
  • dyrektorzy urzędów morskich w zakresie transportu morskiego i dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy w zakresie transportu wodnego śródlądowego,
  • prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego,
  • Rzecznik Finansowy,
  • organy celne.

Procedury i konsekwencje braku dostępności produktów i usług

Przedsiębiorcy mają obowiązek zapewnić dostępność produktów i usług oraz udokumentować to poprzez ocenę zgodności. W przypadku naruszeń mogą być podjęte wobec nich poważne sankcje administracyjne, łącznie z zakazem sprzedaży lub świadczenia usług, a także obowiązkiem informowania konsumentów o zagrożeniach. Procedury te mają na celu ochronę konsumentów oraz zwiększenie dostępności rynku dla wszystkich użytkowników.

Osoba, która napotyka na niedostępność (np. nie może skorzystać z bankomatu, strony internetowej czy infolinii z powodu braku odpowiednich udogodnień) ma prawo zgłosić takie naruszenie dostępności. Firma, która dostarcza ten produkt lub usługę, ma obowiązek podjąć działania naprawcze.

W razie niepodjęcia działań przez przedsiębiorcę, odpowiedni organ kontrolny ma uprawnienia, aby:

• zażądać przedstawienia oceny zgodności z wymogami dostępności,
• nakazać usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie (zwykle od 60 do 120 dni),
• w przypadku braku dostosowania, nakazać wycofanie produktu z rynku lub zaprzestanie świadczenia usługi.

Etapy postępowania kontrolnego w zakresie dostępności produktów i usług:

• KONTROLA ZGODNOŚCI – instytucja kontrolna sprawdza, czy przedsiębiorca przeprowadził ocenę zgodności produktu lub usługi z wymaganiami dostępności
• WEZWANIE DO WYKONANIA OCENY – jeśli ocena jest nieprawidłowa lub nie została wykonana, przedsiębiorca otrzymuje wezwanie do przeprowadzenia oceny w terminie minimum 60 dni
• POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE – jeśli przedsiębiorca nie spełni tego obowiązku, wszczynane jest postępowanie administracyjne
• DOSTOSOWANIE PRODUKTU LUB USŁUGI – gdy produkt lub usługa nie spełniają wymagań dostępności, kontroler wzywa do:
  • zapewnienia zgodności lub
  • wycofania produktu z rynku – na co przedsiębiorca ma 120 dni.
• ZAKAZ UDOSTĘPNIANIA – w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, instytucja kontrolna może zakazać dalszego udostępniania produktu lub świadczenia usługi do 180 dni
• ZAGROŻENIE ZDROWIA LUB BEZPIECZEŃSTWA – jeśli produkt lub usługa stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa konsumentów, przedsiębiorca musi ich o tym poinformować
• DECYZJE ADMINISTRACYJNE PO TERMINIE – jeśli przedsiębiorca nie dostosuje się po wyznaczonym terminie, organ kontrolny może:
  • nakazać zapewnienie zgodności lub wykonanie zaległych obowiązków,
  • nakazać wycofanie produktu z obrotu,
  • zakazać dalszego udostępniania produktu na rynku,
  • nakazać poinformowanie konsumentów o problemach z dostępnością lub zagrożeniu
• PROCEDURA KONTROLI USŁUG – procedura jest analogiczna:
  • wzywa się usługodawcę do działań naprawczych w terminie do 120 dni lub do zaprzestania świadczenia usługi,
  • jeśli usługa stanowi zagrożenie, usługodawca musi poinformować konsumentów

Brak spełnienia wymagań WCAG 2.2 może skutkować:

Wysokość kary będzie ustalana indywidualnie, z uwzględnieniem:

• liczby i powtarzalności naruszeń,
• ich wpływu na konsumentów,
• stopnia współpracy przedsiębiorcy z organami nadzoru.

Podsumowanie

WCAG 2.2 to zbiór zasad i wytycznych pomagających tworzyć produkty i usługi dostępne dla wszystkich, w tym osób z różnymi niepełnosprawnościami. Opiera się na czterech podstawowych zasadach: postrzegalności (łatwość odbioru informacji), funkcjonalności (możliwość obsługi), zrozumiałości (jasność treści) oraz solidności (kompatybilność z technologiami pomocniczymi). Należy pamiętać, że od 28 czerwca 2025 r. obowiązywać będą nowe, bardziej precyzyjne wymagania dotyczące dostępności produktów i usług cyfrowych zgodnie ze standardem WCAG 2.2 oraz przepisami wynikającymi z Europejskiego Aktu o Dostępności. Oznacza to, że przedsiębiorcy i dostawcy usług muszą zapewnić, że ich strony internetowe, aplikacje, produkty i usługi spełniają zasady dostępności są postrzegalne, funkcjonalne, zrozumiałe i solidne, aby osoby z niepełnosprawnościami mogły z nich korzystać bez przeszkód. W praktyce firmy muszą:

• przeprowadzać ocenę zgodności dostępności,
• usuwać ewentualne uchybienia w wyznaczonych terminach,
• informować użytkowników o problemach, jeśli produkt lub usługa nie spełniają wymagań,
• a w razie zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa – wycofać produkt lub zaprzestać świadczenia usługi.

Brak dostosowania może skutkować postępowaniami administracyjnymi i karami finansowymi ze strony organów kontrolnych.

Redakcja artykułu: Małgorzata Góra.