Czym jest deprecjacja waluty? Przyczyny i skutki spadku wartości waluty

Czym jest deprecjacja waluty?

Deprecjacja waluty jest spadkiem wartości danej jednostki monetarnej w stosunku do innych walut. Zjawisko to występuje w krajach z płynnym kursem walutowym, czyli takim, który w dużej mierze jest zależny od zmian popytu i podaży. Oznacza to, iż bank centralny (państwo) nie ingeruje w ten obszar, a rynek ulega samoregulacji.

Sytuacją odwrotną jest aprecjacja waluty, czyli wzrost wartości wybranej jednostki pieniężnej.

Przyczyny deprecjacji waluty krajowej

Czynniki, które mogą wpływać na deprecjację waluty krajowej to:

• Wydarzenia na świecie

Nagłe zdarzenia, których skutki są odczuwalne na skalę globalną np. wybuch wojny, kryzysy, katastrofy, pandemie oddziaływują również na kurs walutowy. Jest to spowodowane działaniami zapobiegawczymi w takich okoliczności – zamykane są granice, ogranicza się handel zagraniczny, rośnie bezrobocie oraz wydatki na życie. Następuje łańcuch wydarzeń, niosący na dłuższą metę negatywne skutki dla danych państw.

• Inflacja

Gwałtowny, utrzymujący się wzrost cen nie jest pozytywnym znakiem i ogranicza handel międzynarodowy.

• Polityka

Zmiana władzy, określone decyzje polityczne mogą zdestabilizować rynek, zniechęcając do inwestycji w walutę kraju.

• Poziom stóp procentowych

Wysokość stóp procentowych jest kolejnym aspektem silnie wpływającym na inne zjawiska ekonomiczne. Decyzje o ich poziomie podejmują organy państwowe (w przypadku Polski jest to Rada Polityki Pieniężnej). Wyższe stopy procentowe powodują wzrost wartości waluty, więc analogicznie jest w przypadku ich obniżenia. Niższe stopy procentowe mogą być dobrą informacją dla dłużników, kredytobiorców – nie muszą martwić się o rosnące odsetki swoich zobowiązań finansowych. Jednakże długotrwałe obniżenie stóp procentowych, negatywnie wpływa na gospodarkę i sprzyja wystąpieniu baniek spekulacyjnych.

• Spekulacja na giełdzie

Polega na inwestowaniu w krótkoterminowe instrumenty finansowe (np. akcje), kierując się szybkim ich odsprzedaniem z zyskiem. Takie działania są podejmowane z powodu przewartościowania walut, a ich następstwa są widoczne w zmianie wartości danej waluty.

• Bilans handlowy

Inaczej stosunek eksportu i importu wybranego kraju. Wahania walutowe powodują obniżkę lub wzrost cen produktów, co odbija się równocześnie na handlu. Niższe ceny sprzyjają większemu eksportowi – atrakcyjniejsze ceny przyciągają klientów i motywują do ekspansji lub dywersyfikacji portfeli przedsiębiorstw.

• Dług publiczny

Jeżeli dług publiczny (kwota zadłużeń finansowych państwa) zaczną niepokoić inwestorów, zaczną oni sprzedawać np. wykupione obligacje, aby nie ponieść strat. To w następstwie przyczyni się do obniżenia wartości waluty.

Skutki deprecjacji waluty krajowej

Natomiast konsekwencjami tego zjawiska są m.in.:

• Rosnąca inflacja przyczyniająca się jednocześnie do ubożenia społeczeństwa;
• Wyższe ceny towarów zza granicy, co obniża import;
• Natomiast tańsze towary w danym kraju zwiększa popyt na ich eksport. Jednakże przez spadek wartości waluty, przychody z niego są mniejsze;
• Wraz ze zwiększeniem produkcji, wzrasta zatrudnienie w danych sektorach gospodarki.

Zarówno przyczyny, jaki i skutki deprecjacji są od siebie silnie zależne. Zazwyczaj pojawienie już jednego z powyżej wymienionych czynników, zwiększa ryzyko pojawienia się kolejnych, tworząc „błędne koło”. W dalszej perspektywie czasowej w znaczący sposób mogą zdestabilizować sytuację na wielu rynkach.

Dewaluacja waluty

Zbliżonym pojęciem do deprecjacji jest dewaluacja waluty. Jednakże różnicą między nimi jest to, że ta druga odnosi się do stałego kursu walutowego, sterowanego przez władze monetarne.

Przykłady deprecjacji waluty na świecie

Deprecjacja walut krajowych wbrew pozorom, nie jest jedynie definicją opisywaną w podręcznikach. Na przełomie lat, mogliśmy być świadkami kilku sytuacji, które do niej doprowadziły i niosło ze sobą poważne implikacje.

Turcja

Drastyczne spadki wartości liry (turecka waluta) można obserwować od kilku lat. Spowodowane jest to m.in. przez konflikt zbrojny na Bliskim Wschodzie, liczne zamachy oraz nietrafione decyzje tamtejszej władzy.

Mianowicie w obliczu szalejącej hiperinflacji (w czerwcu 2022 roku sięgnęła aż 175%) i kryzysu gospodarczego, postanowiono obniżyć stopy procentowe, co przeczy logice polityki monetarnej. Przez takie działania, waluta tego kraju straciła już ok. 20% swojej wartości (w stosunku do roku poprzedniego), a w skali 5 lat wynik ten wynosi 80%.

Wielka Brytania

W 1992 roku miało miejsce wydarzenie znane pod nazwą czarnej środy, w wyniku której Wielka Brytania wycofała się z Europejskiego Mechanizmu Kursów Walutowych (który ma na celu stabilizację walut krajów członkowskich). Z tego powodu, stała się celem ataku spekulacyjnego, dokonanego przez George’a Sorosa, przez który państwo straciło 3,4 mld funtów. Z kolei w zeszłym roku odnotowano najniższy poziom funta brytyjskiego od 37 lat. Jest to efekt pogłębiającego się kryzysu ekonomicznego, który nastąpił po wybuchy pandemii koronawirusa, wysoką inflacją, ograniczeniami w dostawach energii (zahamowanie łańcuchu dostaw z Rosją, która sprowokowała wojnę z Ukrainą). Zjednoczone Królestwo nie jest odosobnione w tej sytuacji, albowiem praktycznie każda waluta straciła na wartości, jednakże to właśnie funt odczuł te zmiany najbardziej.

Jak zabezpieczyć się przed deprecjacją waluty krajowej?

Spadek wartości pieniądza jest szkodliwym zjawiskiem dla gospodarki, a co za tym idzie – również dla przedsiębiorców. W takim razie, co możesz zrobić, aby zminimalizować ryzyko strat?

• Zacznij inwestować w silniejsze waluty na arenie międzynarodowej;
• Korzystaj z narzędzi do zabezpieczenia ryzyka walutowego, np. zawierając kontrakty forward, umowy futures bądź swapy walutowe (więcej o nich dowiesz się z tego artykułu);
• Uważnie kontroluj sytuację (w szczególności płynność) finansową swojej firmy – wykorzystaj do tego analizę wskaźnikową;
• Jeżeli Twoi kontrahenci wyrażą na to zgodę, umieszczaj w umowach tzw. klauzulę waloryzacyjną. Jest to rodzaj postanowienia, zgodnie z którym nie jest podana konkretna kwota zapłaty za świadczenie, a jedynie sposób jej wyliczenia, gdy zostanie ono spełnione. Jest to przydatne w sytuacji nie tylko wahań kursowych, ale także możliwych zmian cen materiałów, surowców, wszelkich kosztów związanych z przedmiotem umowy;
• Możesz także próbować opóźniać spłaty należności, a przyspieszać termin płatności za zobowiązania, aby jak najlepiej wykorzystać wahania kursu walut (musisz jednak znaleźć kontrahenta, który zgodzi się na taki układ).

Podsumowanie

Deprecjacja waluty krajowej niesie ze sobą poważne, szkodliwe skutki dla sytuacji gospodarczej i dobrobytu społeczeństwa. Nie zawsze możliwe jest przewidzenie jej wystąpienia, ponieważ rynek cechuje się dużą dynamiką, a każdego dnia możemy być świadkami czy uczestnikami wydarzeń, które zakłócą dotychczasowy porządek. Jedyną pewną rzeczą jest niepewność, więc warto na bieżąco analizować nastroje polityczno-ekonomiczne, zapobiegać ryzyku i zabezpieczać przyszłość swojego biznesu.