Jak zmiana formy opodatkowania wpływa na amortyzację samochodu?

Amortyzacja samochodu ma wpływ na koszty firmowe pomniejszające dochód, czyli w konsekwencji podatek do zapłaty. W zależności od formy opodatkowania odpisy amortyzacyjne będą stanowiły koszt podatkowy lub nim nie będą. Jaki wpływ ma zmiana formy opodatkowania na amortyzację samochodu będącego środkiem trwałym w firmie?

Ogólne zasady dotyczące amortyzacji samochodu

W uproszczeniu, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej samochodu aż do zrównania sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową lub likwidacji/zbycia pojazdu z majątku firmowego.

Dla samochodów można zastosować:

• amortyzację liniową, czyli równe odpisy co miesiąc i 20% stawka amortyzacji,
• indywidualną stawkę amortyzacji – tylko dla samochodów wcześniej używanych przez co najmniej 6 miesięcy przez inną osobę,
• metodę liniową przyspieszoną, z podwyższonym współczynnikiem – tylko dla samochodów wymagających szczególnej sprawności technicznej lub używanych bardziej intensywnie.

Wybranej metody amortyzacji nie można zmienić. Należy ją stosować aż do pełnego umorzenia środka trwałego lub zbycia z majątku firmowego.

Zmiana formy opodatkowania – co z amortyzacją samochodu?

Zmiana formy opodatkowania nie powoduje ani zmiany metody amortyzacji ani jej nie przerywa, czy nie zawiesza (nawet jak przechodzimy na ryczałt). Oznacza to, że po zmianie formy opodatkowania, przedsiębiorca jest zobowiązany do kontynuowania dotychczasowej metody amortyzacji oraz dokonywania dalszych odpisów. Jeśli stosowana jest amortyzacja liniowa, to można jedynie obniżyć stawkę od początku nowego roku – według zasad wskazanych w nagłówku “Jak działa amortyzacja auta przy zastosowaniu stawek obniżonych?”

Przykład 1.

Pani Ania, prowadząc działalność opodatkowaną wg skali podatkowej, dokonywała odpisów amortyzacyjnych od samochodu wg stawki 20%, po 1000 zł miesięcznie. Od nowego roku chce zmienić formę opodatkowania. Po zmianie zarówno na ryczałt, jak i na skalę podatkową wciąż będzie musiała kontynuować dotychczasową amortyzację. Na skali podatkowej – odpisy będą kosztem, natomiast na ryczałcie – nie będą (choć amortyzacja będzie biegła).

Amortyzacja samochodu po przejściu z ryczałtu na inne formy opodatkowania

Jak już wiemy, również na ryczałcie, przedsiębiorca ma obowiązek dokonywać odpisów amortyzacyjnych samochodu, z tym że nie mogą one być zaliczone do kosztów – ponieważ forma ryczałtu nie przewiduje rozliczania żadnych kosztów.

Ponadto art. 22n ust. 5 ustawy o PIT mówi nam, że “W razie zmiany formy opodatkowania podatnicy, zakładając ewidencję, o której mowa w ust. 2 [ewidencja środków trwałych na podatku liniowym lub skali podatkowej, przyp.red.], uwzględniają w niej odpisy amortyzacyjne przypadające za okres opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowego.(…)”

Powyższe oznacza, że po zmianie formy opodatkowania do kosztów zaliczymy wartość odpisów amortyzacyjnych pozostałych do końca amortyzacji, te dokonane na ryczałcie “przepadają” – wypadają całkowicie z możliwości rozliczenia w kosztach.

Przykład 2.

Pan Jan w styczniu 2018 roku wprowadził samochód na firmę do działalności opodatkowanej ryczałtem. Dokonywał odpisów według 20% stawki amortyzacji. W roku 2020 zmienił formę opodatkowania na podatek liniowy. Oznacza, to że na podatku liniowym zostało mu do rozliczenia w kosztach 36 odpisów, ponieważ na ryczałcie już uwzględnił 24 odpisy (które nie stanowią kosztów).

Amortyzacja auta a zmiana formy opodatkowania z zasad ogólnych na ryczałt

Tutaj zastosowanie mają takie same zasady, jak w przypadku przejścia z ryczałtu na inne formy opodatkowania. A zatem, po zmianie formy opodatkowania z podatku liniowego lub podatku wg skali na ryczałt, amortyzacja samochodu dalej musi być kontynuowana wg takiej samej metody jak dotychczas, z tym że teraz odpisy nie będą kosztem firmowym. Po powrocie z ryczałtu na inne formy opodatkowania, odpisy amortyzacyjne za okres ryczałtu także nie będę uwzględniane w kosztach.

Jak działa amortyzacja auta przy zastosowaniu stawek obniżonych?

Metoda amortyzacji liniowej spowolnionej polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych od obniżonej stawki względem tej wynikającej z Wykazu stawek amortyzacyjnych (dla samochodu osobowego jest to 20%).

Ustawa nic nie mówi na temat maksymalnego obniżenia stawki, a w interpretacjach podatkowych często spotykamy stanowisko, że można współczynnik obniżyć nawet do 0% (przykładowe interpretacje: sygn. 0111-KDIB1-2.4010.70.2021.1.MZA, sygn. 0111-KDIB1-1.4010.256.2020.1.DK, sygn. 0111-KDWB.4010.69.2021.2.ES).

Przepisy nie zabraniają też wielokrotnego obniżania, czy też późniejszego zwiększenia stawki uprzednio obniżonej, czy powrotu do stawki określonej w Wykazie. Przy czym każda zmiana możliwa jest dopiero od nowego roku, ponieważ w jego trakcie nie można zmienić stawek amortyzacji.

Ponadto, na podstawie art. 22 i ust. 8 ustawy o PIT oraz art. 14 ustawy zmieniającej, dowiadujemy się, że dla samochodów osobowych:

• można obniżyć stawki u przedsiębiorców opodatkowanych liniowo lub wg skali podatkowej – niezależnie od daty wprowadzenia samochodu na firmę,
• można obniżyć stawki u przedsiębiorców opodatkowanych na ryczałcie – w przypadku samochodów wprowadzonych do ewidencji środków trwałych przed 01.01.2021,
• nie ma możliwości obniżenia stawek dla przedsiębiorców opodatkowanych na ryczałcie – w przypadku samochodów wprowadzonych do ewidencji środków trwałych po 31.12.2020.

Przykład 3

Pan Jan w styczniu 2018 roku wprowadził samochód do działalności opodatkowanej ryczałtem. Dokonywał odpisów według 3% stawki amortyzacji. W roku 2020 zmienił formę opodatkowania na podatek liniowy. Oznacza, to że na podatku liniowym może zaliczyć do kosztów 97% całkowitej wartości amortyzacji. Jak również w nowym roku może podwyższyć uprzednio obniżoną stawkę amortyzacji.

Przy stosowaniu obniżonych stawek trzeba jednak uważać, poniewaz organy podatkowe mogą uznać to za element optymalizowania obciążeń podatkowych – maksymalne obniżanie stawek w czasie, kiedy odpisy nie stanowią kosztu, po to aby maksymalnie obciążyć kosztami amortyzacyjnymi przychody, od których koszty już można naliczać. I właśnie, jak czytamy w uzasadnieniu prawodawców, takie działania przedsiębiorców były przyczyną wprowadzenia przepisu mówiącego o tym, że podczas ryczałtu (jak i osiągania dochodu zwolnionego z podatku) nie ma możliwości stosowania obniżonej stawki amortyzacji (dla środków trwałych wprowadzonych do firmy od 2021 r), ponieważ, zdaniem ustawodawców – obniżanie stawek jest bardziej przewidziane dla czasu rzeczywistego zmniejszenia stopnia używania danego środka trwałego.

Podsumowując, forma podatku nie ma wpływu na samą amortyzację – środki trwałe podlegają jej w każdym przypadku: na podatku liniowym, podatku na zasadach ogólnych, czy na ryczałcie. Różnica polega jedynie na tym, że w przypadku opodatkowania ryczałtowego nie ma możliwości zaliczenia odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu.