Zatrudnianie cudzoziemców na nowych zasadach. Nowa ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom już podpisana!

---

Cel ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom

Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terenie Polski stanowi odpowiedź na przestarzałe, rozproszone i wielokrotnie nowelizowane przepisy zawarte dotychczas w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Celem nowych przepisów jest uporządkowanie oraz kompleksowe uregulowanie zasad dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy w ramach odrębnego aktu prawnego.

Skuteczniejsze zarządzanie zatrudnianiem cudzoziemców

Przedmiotowa ustawa ma przeciwdziałać nadużyciom związanym z powierzaniem pracy cudzoziemcom, usprawnić procedury administracyjne, przyczynić się do zmniejszenia zaległości w rozpatrywaniu spraw przez urzędy oraz zapewnić pełną elektronizację postępowań, w celu zwiększenia efektywności funkcjonowania systemu zatrudniania cudzoziemców.

Nowa struktura prawna ustawy

Nowa regulacja została podzielona na 11 rozdziałów, w których szczegółowo uregulowano m.in. zasady wydawania zezwoleń na pracę w różnych formach i kontekstach, delegowanie cudzoziemców, zatrudnienie sezonowe, instytucję oświadczenia o powierzeniu pracy, przetwarzanie danych w systemach teleinformatycznych, działania integracyjne i aktywizujące oraz kwestie odpowiedzialności karnej.

Założenia ustawy

Jeśli mowa jest w ustawie o cudzoziemcu, to należy przez to rozumieć każdą osobę fizyczną, która nie posiada obywatelstwa polskiego.

Przykładowymi istotnymi założeniami projektu ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są:

• swobodny dostęp do rynku pracy przewidziany jest dla cudzoziemców mających prawo stałego pobytu na podstawie zezwolenia na pobyt stały;
• wyłączona została możliwość wykonywania pracy m.in. na podstawie wizy wydanej w celach turystycznym, rodzinnych, tranzytu lub leczenia;
• możliwość wstępowania przez cudzoziemców do związków zawodowych podczas wykonywania pracy w Polsce;
• konieczność zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej w przypadku jego zatrudnienia;
• ustawa określa przypadki, kiedy będzie wymagane wydanie zezwolenia na pracę, tj.:
• gdy cudzoziemiec będzie wykonywał pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy o pracę z polskim podmiotem powierzającym pracę cudzoziemcowi, a w przypadku kierowania tego cudzoziemca przez podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi do innego podmiotu – na podstawie umowy o pracę dotyczącej pracy tymczasowej z polskim podmiotem powierzającym pracę cudzoziemcowi będącym agencją pracy tymczasowej;
• gdy cudzoziemiec będzie przebywać na terytorium Polski i będzie pełnić funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców KRS lub spółki kapitałowej w organizacji albo będzie reprezentował spółkę komandytową lub komandytowo-akcyjną lub prowadził sprawy takiej spółki, albo będzie pełnił funkcję prokurenta;
• gdy cudzoziemiec będzie pracownikiem podmiotu zagranicznego i będzie delegowany na terytorium Polski w celu wykonywania pracy;
• gdy cudzoziemiec będzie wykonywał na terytorium Polski pracę sezonową.

określenie elementów wniosku o wydanie zezwolenia na pracę;

uregulowanie, iż wnioski o wydanie zezwolenia na pracę oraz środki zaskarżenia w sprawach zezwoleń będą składane za pomocą systemu teleinformatycznego; konieczność wniesienia opłaty w związku z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę przez podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi; ustalenie, że stroną postępowania w sprawach dotyczących zezwoleń na pracę będzie podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi (czyli jednostka organizacyjna, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, lub osobę fizyczną, która na podstawie umowy lub innego stosunku prawnego powierza lub zamierza powierzyć pracę cudzoziemcowi); określenie przypadków uzasadniających odmowę wydania zezwolenia na pracę, np. gdy podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane; możliwość określania rocznych limitów liczby wydawanych zezwoleń na pracę, które będą określane w drodze rozporządzenia Rady Ministrów; określono również obowiązki (w tym obowiązki informacyjne) podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi, któremu wydano zezwolenie na pracę; wprowadzono również zasadę, że rozpatrywane będą w pierwszej kolejności wnioski złożone przez podmioty, które kontynuują współpracę z cudzoziemcem na warunkach określonych w uprzednio wydanym zezwoleniu na pracę.

Precyzyjne określenie wyjątków

Ustawa przewiduje zamknięty katalog przypadków, w których jej przepisy nie znajdują zastosowania – m.in. w odniesieniu do cudzoziemców posiadających zezwolenie na pobyt stały, status uchodźcy, zgodę na pobyt z powodów humanitarnych, jak również w sytuacjach, gdy aktywność cudzoziemca ma charakter incydentalny lub wynika z obowiązujących umów międzynarodowych.

Przepisy ustawy nie będą miały zastosowania do:

• pracy cudzoziemca wpisanego do CEIDG, wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej w ramach jego działalności gospodarczej;
• pełnienia funkcji przez członków misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych;
• świadczeń wolontariuszy wykonywanych na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
• wykonywania zadań w ramach stażu, o którym mowa w art. 3 pkt 16a ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach przez cudzoziemca, który przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 13a tej ustawy lub posiada zezwolenie na pobyt czasowy dla stażysty, o którym mowa w art. 157a tej ustawy;
• okazjonalnego, incydentalnego wykonywania czynności na rzecz podmiotu zagranicznego, niemających związku z rynkiem pracy i gospodarką Rzeczypospolitej Polskiej, przez cudzoziemca, który przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w innym celu niż wykonywanie tych czynności, w szczególności jeżeli czynności te nie mają na celu świadczenia usług przez podmiot zagraniczny z lub na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ich wykonywanie nie jest organizowane bezpośrednio lub pośrednio przez podmiot zagraniczny;
• powierzania pracy:
  • obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
  • obywatelom Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. b oraz d Umowy o Wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, zwanej dalej „Umową Wystąpienia”, oraz członkom ich rodzin, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. e oraz f Umowy Wystąpienia.

  Nowoczesne rozwiązania technologiczne

  Jednym z kluczowych elementów ustawy jest elektronizacja postępowań. Przewidziano m.in. wprowadzenie indywidualnych kont oraz wykorzystanie systemów teleinformatycznych do przetwarzania danych, co ma na celu usprawnienie obsługi spraw i zwiększenie przejrzystości procedur.

  Przepisy karne oraz zmiany i przepisy przejściowe

  Ustawa zawiera również przepisy karne, wzmacniające odpowiedzialność za nieprzestrzeganie nowych regulacji. Ponadto wprowadza zmiany w ustawach powiązanych oraz przepisy przejściowe, umożliwiające płynne wdrożenie nowych rozwiązań.

  Warto jednak przyjrzeć się przepisom karnym, z których wynika:

  • zaostrzenie sankcji dla pracodawców
    • pracodawcy, którzy nielegalnie powierzają pracę cudzoziemcom, muszą się liczyć z karą grzywny od 3000 zł do 50 000 zł
    • dodatkowo, jeżeli powierzenie pracy dotyczy więcej niż jednego cudzoziemca, kara wymierzana jest osobno za każdego z nich, co może prowadzić do bardzo wysokich kwot
  • odpowiedzialność cudzoziemca za nielegalne wykonywanie pracy
    • cudzoziemiec, który bez uprawnień wykonuje pracę, podlega karze grzywny nie niższej niż 1000 zł
  • ochrona przed wykorzystaniem cudzoziemców
    • surowo karane są przypadki wyzysku cudzoziemców – np. poprzez wprowadzenie w błąd, wykorzystanie ich nieświadomości lub zależności służbowej, co prowadzi do nielegalnego zatrudnienia – kary grzywny sięgają tu od 6000 zł do 50 000 zł
  • zakaz pobierania nielegalnych opłat
    • żądanie korzyści majątkowej od cudzoziemca w zamian za pomoc w uzyskaniu zezwolenia na pracę również podlega karze grzywny – od 6000 zł do 50 000 zł
  • nowe obowiązki informacyjne i ewidencyjne
    • kary grzywny grożą także za niedopełnienie obowiązków informacyjnych i dokumentacyjnych, np. za brak zgłoszenia cudzoziemca do ZUS, niewłaściwe prowadzenie dokumentacji lub przekazywanie nieprawdziwych danych o zatrudnieniu.
    • wysokość grzywny zależy od rodzaju naruszenia – od 200 zł do nawet 5000 zł
  • wyjątki od odpowiedzialności
    • przewidziano możliwość uchylenia się od kary, jeżeli pracodawca spełnił konkretne warunki, np. zgłosił cudzoziemca do ubezpieczeń i nie wiedział, że przedstawiony przez niego dokument pobytowy był sfałszowany.

Termin wejścia w życie ustawy

Ustawa wejdzie w życie z początkiem miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia. Termin ten umożliwia odpowiednim instytucjom oraz pracodawcom dostosowanie się do nowych wymogów.

Podsumowanie

Nowa ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom stanowi istotny krok w kierunku uszczelnienia systemu zatrudniania obcokrajowców w Polsce. Wprowadzone rozwiązania mają nie tylko ograniczyć nadużycia i wyłudzenia zezwoleń na pracę w celu uzyskania prawa wjazdu do strefy Schengen, ale także uporządkować procedury administracyjne i zwiększyć skuteczność nadzoru nad rynkiem pracy.

Czy nowa ustawa była potrzebna? Wydaje się, że tak z uwagi na rosnącą liczbę cudzoziemców podejmujących pracę w Polsce i narastających problemów z nielegalnym zatrudnieniem. Jako, że dotychczasowe przepisy były nie tylko przestarzałe, ale i nieszczelne, to nowa ustawa porządkuje system, zaostrza sankcje i wprowadza nowoczesne narzędzia kontroli. Jednakże, to właśnie praktyka pokaże, czy ustawa stanie się realnym wsparciem dla legalnych pracodawców i skuteczną barierą dla nadużyć, czy tylko kolejnym rozbudowanym dokumentem z dobrymi intencjami.

Stan prawny na dzień: 08.05.2025 r.