Podstawowe informacje o podatkach i ZUS

Spis treści:

Każda osoba zaczynająca działalność gospodarczą musi zdawać sobie sprawę, że wiąże się ona nie tylko z korzyściami, ale także z obowiązkami. Główne z nich to opłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne oraz podatki. W niniejszym artykule przedstawiamy podstawowe fakty dotyczące składek ZUS oraz podatków dochodowych i VAT, jakim podlegają polscy przedsiębiorcy.

Podatek dochodowy

Podczas rejestracji działalności gospodarczej mamy do wyboru formę opodatkowania podatkiem dochodowym spośród poniżej podanych możliwości:

ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
opodatkowanie na zasadach ogólnych (podatek według skali),
podatek liniowy.

Warto również w tym miejscu wspomnieć o czwartej formie opodatkowania jaką jest karta podatkowa. Niestety forma ta została ograniczona i mogą z niej korzystać wyłącznie przedsiębiorcy, którzy wybrali tę metodę do 2021 roku i dalej z niej nieprzerwanie korzystają. W razie rezygnacji lub utraty prawa opodatkowania przychodów w formie karty podatkowej osoba fizyczna musi skorzystać z innych dostępnych form opodatkowania wymienionych powyżej.

Ryczałt jest jedną z uproszczonych form opodatkowania polegającą na opodatkowaniu wyłącznie przychodów określoną stawką podatku. Stawki ryczałtu zależne są od świadczonych usług lub sprzedaży towarów (PKWiU) i kształtują się od 2% do 17%. Z ryczałtu mogą skorzystać zarówno osoby fizyczne wykonujące pozarolniczą działalność gospodarczą, jak i osoby prywatne świadczące usługi najmu, a także prowadzący działalność w formie spółki jawnej lub cywilnej oraz osoby duchowne.

Kolejną możliwością dla osób fizycznych jest podatek na zasadach ogólnych, inaczej skala podatkowa. Jest to domyślna forma opodatkowania, którą zdecydowanie wybiera większość przedsiębiorców. Opodatkowany w tym przypadku jest dochód, który jest różnicą pomiędzy przychodami a kosztami uzyskania przychodu. Wyróżniamy dwie stawki podatku: 12% do dochodu 120 000zł i 32% powyżej. Podatnikowi przysługuje również kwota wolna od podatku w wysokości 30 000zł. Ostatnią formą opodatkowania jest podatek liniowy. W tym przypadku również opodatkowany jest dochód, jednak stawka podatku jest niezmienna i wynosi 19%.

Należy pamiętać, że wybierając formę liniową pozbawiamy się m.in. możliwości wspólnego rozliczania z małżonkiem oraz tracimy prawo do wielu ulg i odliczeń podatkowych. Aby zadeklarować którąkolwiek z powyższych form, należy zaznaczyć właściwą z nich we wniosku CEIDG-1 o wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej.

Wyboru lub zmiany formy opodatkowania można dokonać do 20. dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód. Jeśli pierwszy przychód z działalności został osiągnięty w grudniu, to do końca roku kalendarzowego.

Jeżeli takiego oświadczenia nie złożymy, to wówczas US wybierze dla nas formę opodatkowania na zasadach ogólnych. W przypadku podatku dochodowego dużym ułatwieniem jest fakt, że nie istnieje konieczność comiesięcznego dostarczania deklaracji podatkowej. Jedyny nasz obowiązek to obliczanie comiesięcznych lub cokwartalnych zaliczek na poczet podatku dochodowego, które przelewamy na swój mikrorachunek podatkowy do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni lub do 20 dnia miesiąca po zakończonym kwartale. Przywilej wyboru kwartalnej formy rozliczania się mają tylko tzw. mali podatnicy i osoby rozpoczynające działalność. O wyborze rozliczenia kwartalnego urząd informujemy poprzez odpowiednie oznaczenie w zeznaniu rocznym składanym za dany rok, w którym dokonujemy takiego rozliczenia.

Formy opodatkowania opisaliśmy również tutaj.

Podatek VAT

Kolejnym obciążeniem, które dotyka przedsiębiorców (choć nie tylko ich), jest podatek VAT. Podatek od towarów i usług (PTU), bo tak jest on nazwany w naszym prawie, jest podatkiem, który płaci każdy z nas, dokonując zakupów. Podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Obecnie większość przedsiębiorców w Polsce, którzy rozpoczynają działalność, jest zwolniona z obowiązku bycia podatnikiem VAT. Jednak zwolnienie to przestaje mieć miejsce, gdy wartość sprzedaży firmy przekroczy w roku podatkowym 200 000 zł ( dla firm rozpoczynających działalność w trakcie roku limit wyliczany jest proporcjonalnie). Większość firm jednak decyduje się na rezygnację z tego zwolnienia i rejestruje się jako podatnicy VAT już od momentu startu.

Przedsiębiorcy, którzy nie mogą lub nie chcą skorzystać ze zwolnienia, najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia sprzedaży towarów lub świadczenia usług objętych VAT, składają w urzędzie skarbowym właściwym w sprawach VAT (zgodnie z miejscem prowadzenia działalności dla spółek lub adresem zamieszkania dla os. fizycznych) druk zgłoszeniowy VAT-R. Rejestracja przedsiębiorcy dla celów VAT jest bezpłatna. Przedsiębiorca może wystąpić z wnioskiem o wydanie potwierdzenia rejestracji i w takim przypadku jest zobowiązany wnieść opłatę skarbową w wysokości 170 zł (płatne na konto Urzędu Gminy). Podatnik VAT ma obowiązek wystawiania faktur VAT na sprzedaż swoich towarów i usług. Obowiązek ten nie dotyczy wystawiania faktur VAT dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, chyba że tego zażądają. Podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny jest obowiązany umieszczać numer NIP na fakturach.

Każdy podatnik zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupów VAT. Czynni podatnicy VAT mają obowiązek składania elektronicznie do urzędu skarbowego deklaracji podatkowych JPKV_7 za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu. Niektórzy podatnicy mogą rozliczać się również kwartalnie, jednak deklaracje do urzędu i tak wysyłane są w sposób miesięczny. Deklaracje kwartalne mają obowiązek składać podatnicy, którzy wybrali kasową formę rozliczeń, natomiast mali podatnicy, nierozliczający się kasowo, mogą wybrać miesięczny lub kwartalny sposób rozliczania. Wyjątek stanowi 12 pierwszych miesięcy po rejestracji do VAT, podczas których, nawet rozliczając się metodą kasową, należy składać miesięczne deklaracje JPK_V7M. Podatnicy świadczący usługi przewozu taksówkami, którzy wybrali opodatkowanie w formie ryczałtu, składają co miesiąc uproszczone deklaracje VAT-12.

Składki ZUS

Przedsiębiorca, dla którego działalność gospodarcza jest jedynym tytułem do objęcia ubezpieczeniem ZUS, zobowiązany jest do samodzielnego opłacania składek na następujące ubezpieczenia społeczne i zdrowotne:

emerytalne,
rentowe,
wypadkowe,
zdrowotne,
Fundusz Pracy.

Dobrowolnym ubezpieczeniem jest ubezpieczenie chorobowe.

Zgłoszenia ubezpieczonego do obowiązkowych ubezpieczeń w ZUS należy dokonać we właściwym dla siedziby firmy Inspektoracie ZUS w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Obecnie rejestracji do ZUS można dokonać elektronicznie wraz ze składanym wnioskiem CEIDG-1. Również programy księgowe lub serwisy takie jak ifirma.pl umożliwiają elektroniczną wysyłkę druków zgłoszeniowych do ZUS-u. Jeżeli prowadzenie firmy jest naszym jedynym zajęciem i jedynym miejscem zatrudnienia dla naszych pracowników, wówczas dla każdego z osobna wypełniamy formularz ZUA (zgłoszenie do ubezpieczenia osoby ubezpieczonej). Kiedy natomiast my mamy pełnoetatową pracę płatną powyżej minimalnej pensji krajowej, wówczas te osoby należy zgłosić tylko do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZZA.

Obecnie składka na ubezpieczenie zdrowotne jest uzależniona od formy opodatkowania oraz można ją rozliczyć/ odliczyć tylko rozliczając się na podatku liniowym lub ryczałcie. Więcej szczegółowych informacji na temat składki zdrowotnej można odnaleźć tutaj. Rozliczenia z ZUS-em wraz z wysyłką elektroniczną deklaracji należy dokonać do 20. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni.

Początkujący przedsiębiorcy mają prawo do skorzystania z wielu ulg ZUS dotyczących zapłaty składek społecznych:

Zakładając działalność gospodarczą po raz pierwszy lub kolejny po co najmniej 60 miesiącach po jej zamknięciu lub zawieszeniu, można skorzystać z ulgi na start. Warunkiem również jest, że nie wykonujesz takich samych czynności na rzecz byłego pracodawcy, jakie wchodziły w zakres obowiązków z umowy o pracę. Jest to okres 6 pełnych miesięcy, za które płacimy wyłącznie składkę zdrowotną, a zwolnieni jesteśmy z opłacania składek społecznych. Po wykorzystaniu ulgi na start można opłacać składki preferencyjnie. Składki preferencyjnie można opłacać również jeśli zrezygnowaliśmy z ulgi na start lub opłacać ZUS preferencyjnie od razu po założeniu działalności. Okres preferencji trwa 24 miesiące i polega na opłacaniu składek społecznych wyliczonych od niższej podstawy (nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia). Kolejną preferencją jest Mały ZUS +. Polega on również na opłacaniu niższych składek ubezpieczenia społecznego oraz ewentualnego opłacania składki na Fundusz Pracy. Długość trwania ulgi to do 48 miesięcy w ciągu 60 miesięcy trwania działalności. Również należy pamiętać o warunku, jakim jest przychód, który nie może przekroczyć 120 000 zł w roku poprzednim.