Zespół IFIRMA
Prawa podatnika
1. Płać tylko tyle, ile się należy, jeżeli zapłacisz więcej, masz prawo do zwrotu nadpłaty podatku.
Nadpłata powstaje w sytuacji, gdy zapłacisz podatek nienależny (tzn. zapłacisz podatek, pomimo że nie ciążył na Tobie obowiązek jego zapłaty) lub w wysokości wyższej niż powinieneś zapłacić. Z nadpłatą mamy również do czynienia, jeżeli płatnik (tj. pośrednik w rozliczeniu podatku, najczęściej pracodawca lub organ rentowy) pobrał podatek nienależny lub pobrał go w wysokości wyższej od należnej. W tych sytuacjach masz prawo złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. Nadpłata, wraz z jej oprocentowaniem, podlega zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych, wraz z odsetkami za zwłokę, oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlega zwrotowi z urzędu, chyba że złożysz wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W sytuacji, gdy nie jesteś obowiązany do posiadania rachunku bankowego, zwrot nadpłaty następuje w gotówce, tj. w kasie lub przekazem pocztowym. Jeżeli chcesz zwrotu nadpłaty na rachunek bankowy, złóż w urzędzie skarbowym formularz NIP-3 (lub NIP-1), wskazując numer rachunku bankowego. Żądając zwrotu przekazem pocztowym musisz wiedzieć, że nadpłata pomniejszana jest o koszty jej zwrotu. W przypadku niedotrzymania przez organ podatkowy terminu zwrotu nadpłaty przysługuje oprocentowanie w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę, pobieranych od zaległości podatkowych.2. Prawo do korekty deklaracji (zeznania)
Jeżeli przy sporządzaniu deklaracji (zeznania ) popełniłeś błąd dotyczący określenia wysokości zobowiązania podatkowego, wysokości kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku oraz innych danych zawartych w ich treści — masz prawo poprawić ten błąd składając korektę deklaracji (zeznania). Prawo do korekty ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej (w zakresie zobowiązań podatkowych, których dotyczy postępowanie lub kontrola).Uwaga!
Skorygowanie deklaracji (zeznania) następuje przez złożenie korygującej deklaracji (zeznania) wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Pamiętaj, żeby zapłacić zaległy podatek lub zwrócić nadpłatę (którą nienależnie wykazałeś i otrzymałeś jej zwrot) — wraz z odsetkami. Jeżeli w wyniku korekty deklaracji zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu podatku lub wysokości straty nie będzie przekraczała 1000 zł, to w przypadku błędów rachunkowych i oczywistych omyłek, korekty deklaracji dokona za Ciebie organ podatkowy. Uwierzytelnioną kopię korekty otrzymasz celem jej akceptacji – z prawem wniesienia sprzeciwu. Jeśli nie wniesiesz sprzeciwu, to taka korekta wywołuje skutki prawne, jak korekta złożona przez Ciebie. W przypadku, gdy złożysz prawnie skuteczną korektę deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty (z wyjątkiem korekt składanych w związku z kontrolą podatkową lub czynnościami sprawdzającymi) i zapłacisz w całości, w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty, zaległość podatkową, możesz zastosować obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości ¾ podstawowej stawki odsetek za zwłokę.3. Prawo do żądania zaświadczenia
Jeżeli określony przepis prawa wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego, lub posiadasz interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych aktów lub stanu prawnego, możesz żądać wydania przez organ podatkowy zaświadczenia (np. zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach). Zaświadczenie powinno być wydane nie później niż w terminie 7 dni. Organ podatkowy może wydać zaświadczenie jedynie w granicach Twojego żądania.4. Prawo do ochrony danych
Wiedz, że indywidualne dane zawarte w deklaracjach podatkowych oraz we wszelkich innych dokumentach i informacjach składanych do organu podatkowego, a także dane wynikające z akt spraw podatkowych, objęte są tajemnicą skarbową. Bezprawne ujawnienie tych informacji podlega odpowiedzialności karnej.5. Prawo do ulg w spłacie zobowiązań podatkowych
W przypadku, gdy rozliczasz się za pośrednictwem płatnika, czyli uzyskujesz dochody ze stosunku pracy, emerytury, renty itp., możesz wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o zwolnienie płatnika (pracodawca, ZUS) z obowiązku pobrania podatku. Składając taki wniosek, musisz wykazać, że pobranie podatku zagraża Twoim ważnym interesom, a w szczególności Twojej egzystencji lub uprawdopodobnić, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy. Jeżeli sam wpłacasz zaliczki na podatek, organ podatkowy — na Twój wniosek — może również ograniczyć pobór zaliczek na podatek. Musisz jednak uprawdopodobnić, że zaliczki, obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych, byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy. Jeśli przemawia za tym Twój ważny interes lub interes publiczny, możesz również zwrócić się do organu podatkowego z wnioskiem:- o odroczenie terminu płatności podatku lub zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, o rozłożenie na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę,
- o umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej (jest to opłata ustalana za korzystanie z układu ratalnego lub odroczenia).
Uwaga!
Jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą – to pełen katalog dopuszczalnych przeznaczeń pomocy udzielanej przez organ podatkowy znajdziesz w przepisach ustawy – Ordynacja podatkowa.6. Prawo do pisemnej interpretacji
Jeżeli masz wątpliwości, jak zastosować przepisy prawa podatkowego w Twojej indywidualnej sprawie, możesz zwrócić się z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji (interpretacji indywidualnej). Pisemnej interpretacji przepisów dokonują w imieniu Ministra Finansów Dyrektorzy Izb Skarbowych w Bydgoszczy, Katowicach, Łodzi, Poznaniu i Warszawie.Uwaga!
Przed wysłaniem wniosku sprawdź, który dyrektor izby skarbowej jest właściwy według Twojego miejsca zamieszkania lub adresu siedziby. Występując z takim zapytaniem, jesteś obowiązany do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Pamiętaj! Z zapytaniem nie możesz się zwrócić, jeżeli:- przedstawione elementy stanu faktycznego, są w dniu złożenia wniosku o interpretację przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej,
- oraz gdy w tym zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej.
Uwaga!
Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej podlega opłacie w wysokości 40 zł, którą należy wpłacić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. W przypadku wystąpienia w jednym wniosku kilku odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Jeżeli zapłacona przez Ciebie opłata jest nienależna, to wówczas zwrot nienależnej opłaty nastąpi nie później niż w terminie 7 dni od dnia zakończenia postępowania w sprawie wydania interpretacji. Indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku przez upoważnionego dyrektora izby skarbowej.7. Prawo do ustanowienia pełnomocnika do podpisania zeznania (deklaracji)
Możesz ustanowić pełnomocnika do podpisania Twojego zeznania (deklaracji). Podpisanie deklaracji przez pełnomocnika zwalnia Cię z obowiązku podpisania tej deklaracji (jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej).8. Prawa w toku procedur podatkowych prawo do czynnego udziału w postępowaniu podatkowym
Masz prawo czynnie uczestniczyć, osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika, w każdej czynności prowadzonego wobec Ciebie postępowania podatkowego, niezależnie od tego czy prowadzi je organ pierwszej instancji, czy też drugiej instancji. Prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania. Jesteś zatem uprawniony do wglądu w akta sprawy w lokalu organu podatkowego, w obecności pracownika tego organu, oraz do sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Ponadto masz prawo żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów. Przed wydaniem decyzji masz prawo wypowiedzenia się, co do zebranego w sprawie materiału dowodowego, w terminie 7 dni od doręczenia zawiadomienia organu podatkowego.9. Prawo do terminowego załatwienia sprawy przez urząd
Masz prawo oczekiwać, że Twoja sprawa zostanie załatwiona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawa szczególnie skomplikowana — nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym powinno nastąpić nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy. Jeżeli złożyłeś wniosek o przeprowadzenie rozprawy albo rozprawę przeprowadzono z urzędu, załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy obowiązany jest Cię zawiadomić, podać przyczyny niedotrzymania terminu i wskazać nowy termin załatwienia sprawy. Ponadto, w przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie lub w terminie wskazanym w zawiadomieniu, przysługuje Ci prawo złożenia ponaglenia do organu podatkowego wyższego stopnia lub do Ministra Finansów, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez izbę skarbową.10. Prawo do przywrócenia terminów procesowych
W sytuacji gdy nie dotrzymasz terminu procesowego, określonego do dokonania czynności (np. do wniesienia odwołania, zażalenia), masz prawo wystąpienia do właściwego organu podatkowego z wnioskiem o jego przywrócenie. Organ podatkowy obowiązany jest przywrócić termin, jeżeli łącznie spełnisz następujące warunki:- uprawdopodobnisz, że uchybienie terminu nastąpiło bez Twojej winy,
- złożysz wniosek o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi,
- jednocześnie z wniesieniem wniosku dopełnisz czynności, dla której był określony termin.
11. Prawo do zaskarżenia decyzji
Masz zagwarantowane prawo wniesienia odwołania od decyzji organu podatkowego wydanej w pierwszej instancji, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, o czym zostaniesz pouczony w decyzji. Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję. Odwołanie powinno zawierać zarzuty przeciw decyzji, określać istotę i zakres Twojego żądania, będącego przedmiotem odwołania, oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie. Na Twój uzasadniony wniosek organ odwoławczy może przeprowadzić rozprawę, na której możesz składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, zgłaszać swoje propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie. Jeżeli już wniosłeś odwołanie, możesz je wycofać, każdym stadium toczącego się postępowania odwoławczego, do momentu wydania decyzji przez organ odwoławczy. Jednakże organ odwoławczy może odmówić uwzględnienia wniosku o wycofanie odwołania, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo pozostawienia w mocy decyzji dotkniętej poważnymi wadami prawnymi. W przypadku decyzji wydanej przez organ odwoławczy przysługuje Ci, za pośrednictwem tego organu, prawo wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji — o czym zostaniesz pouczony w decyzji.12. Wykonanie decyzji
Decyzja nieostateczna, która nakłada na Ciebie obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu, chyba, że decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności następuje w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Decyzja ostateczna podlega wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie. Organ podatkowy pierwszej instancji wstrzymuje wykonanie decyzji ostatecznej w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego:- na wniosek podatnika – po przyjęciu zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę, w formie m.in. gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, poręczenia banku – do wysokości zabezpieczenia i na czas jego trwania,
- z urzędu – po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę – do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.
13. Prawo do zaskarżenia postanowienia
Podobne zasady obowiązują w przypadku zaskarżenia postanowienia, z tym, że na postanowienie masz prawo wniesienia zażalenia w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia. Zażalenie możesz wnieść tylko wtedy, gdy ustawa — Ordynacja podatkowa tak stanowi. O prawie, terminie i sposobie wniesienia zażalenia zostaniesz pouczony w postanowieniu.14. Prawo do wzruszenia ostatecznej decyzji
W sytuacji, gdy dotycząca Ciebie decyzja stała się ostateczna, posiadasz uprawnienie do wystąpienia do organu podatkowego o wzruszenie tej decyzji, w określonych w ustawie sytuacjach, w trybie:- wznowienia postępowania,
- stwierdzenia jej nieważności,
- uchylenia lub zmiany.
Uwaga!
Przepisy określają konkretne przesłanki do zastosowania każdego z tych trybów procesowych. Wybierz taki tryb, który odpowiada — Twoim zdaniem — okolicznościom występującym w sprawie. Te tryby postępowania mają nadzwyczajny charakter.15. Prawo do wystąpienia o zwrot kosztów postępowania
Organ podatkowy obowiązany jest, na Twoje żądanie, zwrócić koszty postępowania, między innymi obejmujące koszty podróży związane z Twoim osobistym stawiennictwem, jeżeli postępowanie zostało wszczęte z urzędu bądź gdy zostałeś błędnie wezwany do stawienia się w organie podatkowym. Żądanie zwrotu poniesionych kosztów podróży powinieneś zgłosić organowi podatkowemu, który prowadzi postępowanie, przed wydaniem decyzji w sprawie, pod rygorem utraty tego roszczenia. Jeżeli organ podatkowy poniósł koszty postępowania w Twoim interesie lub na Twoje żądanie, a nie wynikają one z ustawowego obowiązku organu prowadzącego postępowanie, to możesz zostać obciążony tymi kosztami.16. Prawa w zakresie kontroli podatkowej
O zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej powinieneś zostać zawiadomiony. Przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa przewidują wyjątki, gdy organ podatkowy nie zawiadomi Cię o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. W takiej sytuacji, po wszczęciu kontroli, zostaniesz poinformowany o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni wymaga Twojej zgody. Natomiast jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Wszczęcie kontroli podatkowej następuje, co do zasady, przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej kontrolowanemu. W upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli podatkowej zawarte jest pouczenie o Twoich podstawowych prawach i obowiązkach w toku kontroli. Jeżeli nie zgadzasz się z ustaleniami kontroli możesz, w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu kontroli, przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, wskazując równocześnie stosowne wnioski dowodowe. Kontrolujący ma obowiązek do nich się ustosunkować.Obowiązki podatnika
1. Zarejestruj się w urzędzie skarbowym
Każdy podatnik musi posiadać swój Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP). NIP nadawany jest przez naczelnika urzędu skarbowego i służy do ewidencji podatników i płatników. Aby go uzyskać, musisz złożyć zgłoszenie identyfikacyjne na specjalnym formularzu. W przypadku jakichkolwiek zmian dotyczących m.in. nazwiska, adresu zamieszkania, miejsc wykonywania działalności gospodarczej itp., masz obowiązek poinformować o nich organ podatkowy, tzn. złożyć zgłoszenie aktualizacyjne.2. Przestrzegaj terminów płatności
Twoim obowiązkiem jest terminowe wpłacanie podatków. Terminy płatności podatków uzależnione są od sposobu powstania zobowiązania podatkowego. Jeżeli zobowiązanie podatkowe powstaje:- w drodze decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego — termin płatności wynosi wówczas 14 dni od dnia doręczenia decyzji,
- z mocy prawa — jesteś obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek — termin płatności określają przepisy poszczególnych ustaw podatkowych.
- przy zapłacie gotówką — dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta,
- w obrocie bezgotówkowym — dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na podstawie polecenia przelewu.
352 
Adrianna Glapiak
Dorota Łesak
