Rozliczenie działalności jako firma w spadku

Większość polskich firm prowadzi działalność gospodarczą we własnym imieniu, wpisaną do CEIDG. Według informacji z CEIDG takich firm jest ponad 2 miliony i stanowią one około 80% przedsiębiorców. Firma osoby fizycznej, czy spółki cywilnej istnieje dopóki żyją ich właściciele. Śmierć przedsiębiorcy może spowodować niemałe perturbacje dla członków najbliższej rodziny, która najczęściej nie jest wtajemniczona w szczegóły funkcjonowania firmy. Ma to bardzo często przykre konsekwencje finansowe szczególnie w sytuacji, jeżeli prowadzona działalność gospodarcza była jedynym źródłem dochodów. Dlatego dla firm wpisanych do CEIDG wprowadzono pojęcie sukcesji firmy. W dzisiejszej publikacji napiszemy ogólnie, co to jest sukcesja i kim jest zarządca sukcesyjny.

Co to jest przedsiębiorstwo w spadku?

Ustawa o zarządzie sukcesyjnym reguluje zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy.

Zgodnie ze zmianą różnych przepisów w tym zakresie, m.in. ustawy o identyfikacji podatników, NIP nadany przedsiębiorcy przechodzi na przedsiębiorstwo w spadku i wygasa wraz z wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego, a jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – wraz z wygaśnięciem uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.

Jest to bardzo ważna zasada, która potwierdza kontynuowanie działalności gospodarczej zmarłego przedsiębiorcy. Jedną z pierwszych czynności, jakie należy wykonać, stając się przedsiębiorstwem w spadku, jest sporządzenie spisu składników majątkowych, które były przez przedsiębiorcę wykorzystywane w działalności gospodarczej, do których należą:

• nieruchomości,
• maszyny,
• narzędzia,
• wyposażenie biura,
• patenty, znaki towarowe,
• inne.

Jest to zadanie zarządcy sukcesyjnego, który po objęciu swojej funkcji sporządza wykaz składników przedsiębiorstwa w spadku.

Przedsiębiorstwo w spadku a obowiązki podatkowe

Podstawową rolę, jaką ma odegrać przedsiębiorstwo w spadku jest zachowanie ciągłości działalności gospodarczej. Chodzi o zabezpieczenie interesów spadkobierców, ale również o przetrwanie firmy. W związku z kontynuacją działalności ważne jest poznanie ogólnych zasad rozliczania podatków.

Rozliczenia w podatku dochodowym przedsiębiorstwa w spadku:

• do końca roku podatkowego stosuje formę i metodę rozliczania zaliczek na podatek dochodowy przyjęty przez przedsiębiorcę przed śmiercią. Zmiany formy opodatkowania można dokonać z początkiem kolejnego roku,
• pierwsza zaliczka przedsiębiorstwa w spadku będzie obejmowała miesiąc/kwartał, w którym zmarł przedsiębiorca, uwzględniając przychody, koszty od dnia otwarcia spadku,
• jeżeli przedsiębiorca zatrudniał pracowników wchodzi w rolę płatnika składek ZUS i podatków,
• składa zeznanie roczne na formularzu przedsiębiorstwa w spadku – PIT-36S, PIT-36LS, PIT-28S, na którym wykazuje przychody, koszty, dochód za okres od dnia śmierci do końca roku podatkowego.

Rozliczenie w podatku VAT:

• jeżeli przedsiębiorca był czynnym podatnikiem VAT, to taki status również będzie posiadało przedsiębiorstwo w spadku, jeżeli korzystał ze zwolnienia od podatku VAT, to pozostaje ono w mocy,
• na wystawianych fakturach sprzedaży należy wskazywać dane przedsiębiorcy z dopiskiem “w spadku”,
• JPK_V7 należy składać do urzędu skarbowego właściwego dla zmarłego przedsiębiorcy. W składanym pliku muszą się znaleźć wszystkie dane związane z rozliczeniem VAT z danego okresu miesiąca/kwartału, również obejmujące zdarzenia sprzed śmierci przedsiębiorcy.

Pozostałe zagadnienia:

• wszystkie stosunki pracy nawiązane przez przedsiębiorcę w ramach działalności gospodarczej będą kontynuowane na dotychczasowych zasadach aż do wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, więcej na ten temat można przeczytać w artykule pracownicy w przedsiębiorstwie w spadku,
• Wszelkiego rodzaju umowy cywilnoprawne, takie jak m.in.: umowy sprzedaży, o świadczenie usług, leasingu, kredytu czy umowy o roboty budowlane, nie wygasają a zarządca sukcesyjny staje się osoba uprawnioną do ich wykonywania,
• w przypadku pozwoleń, koncesji zarządca sukcesyjny ma możliwość złożenia wniosku o dodanie oznaczenia do przedsiębiorstwa wpisanego do rejestru określenia „w spadku” oraz o dopisanie danych zarządcy sukcesyjnego we wpisie.

Omawiana problematyka związana z działalnością przedsiębiorstwa w spadku powinna być brana pod uwagę, szczególnie w sytuacji, gdy prowadzona działalność jest głównym źródłem dochodów w rodzinie.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego zapewnia ciągłość działania firmy, która jest rozpoznawalna z uwagi na tę samą nazwę i NIP, co nie pozostaje bez znaczenia, jeżeli przedsiębiorstwo funkcjonuje już od wielu lat na rynku.