Spółka jawna – czym jest i co powinna zawierać jej umowa? Wzór umowy do pobrania!

×

Spółka jawna to jedna z form prowadzenia działalności w ramach spółki osobowej. Choć nie jest tak popularna jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, to w wielu sytuacjach może okazać się znacznie bardziej praktyczna, w szczególności gdy firma ma być prowadzona wspólnie przez kilka osób. Choć spółka jawna nie wymaga kapitału zakładowego ani skomplikowanych formalności, to jej założenie powinno opierać się na przemyślanej i dobrze skonstruowanej umowie, bowiem to właśnie ten dokument będzie określać zasady współpracy między wspólnikami, ich obowiązki, sposób reprezentacji i podział zysków.

Czym jest spółka jawna?

Spółka jawna został uregulowana w przepisie ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych i odnosząc się do głównej regulacji, tj. art. 22 KSH, to wskazać należy, że:

• Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową [por. § 1];
• Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31 [por. § 2].

Z powyższego przepisu wynika, że spółka jawna to osobowa spółka handlowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą i nie jest żadnym innym typem spółki handlowej. Oznacza to, że:

• działa we własnym imieniu,
• może zaciągać zobowiązania,
• nabywać prawa i występować przed sądem.

Dodatkowo wspólnicy spółki jawnej odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz samą spółką. Ta odpowiedzialność ma charakter subsydiarny, co oznacza, że wierzyciel może sięgnąć do majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Zatem jeśli spółka jawna zaciągnie długi, których nie będzie w stanie spłacić ze swojego majątku, to wierzyciele mogą dochodzić tych należności bezpośrednio od wspólników – z ich prywatnych pieniędzy, oszczędności, nieruchomości czy innych składników majątku osobistego. W przeciwieństwie do np. spółki z o.o., gdzie wspólnicy co do zasady nie odpowiadają własnym majątkiem za długi spółki, to w spółce jawnej taka ochrona nie istnieje- każdy wspólnik odpowiada osobiście, całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi.

Wspólnicy spółki jawnej

Wspólnikami spółki jawnej mogą być:

• osoby fizyczne;
• osoby prawne, w tym także tzw. ułomne osoby prawne;
• inna spółka osobowa;
• a także małżonkowie.

Ile osób musi być w spółce jawnej? Odpowiedź jest prosta – co najmniej dwie. Dlatego spółki jawnej nie można założyć jednoosobowo, musi być co najmniej dwóch wspólników, którymi mogą być osoby fizyczne, osoby prawne (np. spółka z o.o.), ułomne osoby prawne (np. spółka komandytowa).

Zgodnie z przepisem art. 22 § 2 KSH każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Co więcej, odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki istnieje także wówczas, gdy spółka uległa likwidacji.

Odpowiedzialność, którą regulują przepisy art. 22 § 2 i art. 31 KSH ma charakter:

• osobisty,
• nieograniczony,
• solidarny ze spółką i z pozostałymi wspólnikami.

W orzecznictwie wskazuje się, że:

• Subsydiarna (posiłkowa) odpowiedzialność wspólnika polega na tym, że uzupełnia ona odpowiedzialność spółki i sprowadza się do tego, że gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, to dopiero wówczas można sięgnąć do majątków wspólnika. Posiłkowy charakter tej odpowiedzialności oznacza zatem, że nie można zaspokoić się z majątku wspólnika, jeżeli nie wykorzystano drogi sięgnięcia do majątku samej spółki i także to zagadnienie aktualizuje się na etapie postępowania egzekucyjnego [por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 października 2019 r., sygn. akt III AUa 806/18];
• Z istoty solidarności wynika, że spółka jawna i jej wspólnicy są zobowiązani w ten sposób, iż wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich tych podmiotów łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregoś z dłużników zwalnia pozostałych. Sprawa o świadczenie, za które dłużnicy odpowiadają solidarnie, nie musi się zatem toczyć z udziałem ich wszystkich, a wyrok nie musi dotyczyć ich niepodzielnie. Solidarność bierna istnieje w interesie wierzyciela, nie może więc on być zmuszony do prowadzenia sprawy przeciwko wszystkim dłużnikom, jeżeli jest to sprzeczne z jego interesem [por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt IV CSK 503/15].

Firma spółki jawnej

Jeśli chodzi zaś o firmę, pod którą spółka jawna będzie prowadzić przedsiębiorstwo, to wskazać należy, że zgodnie z przepisem art. 24 KSH:

• „Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie “spółka jawna” [por. § 1];

„Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu “sp. j.” [por. § 2].

OBOWIĄZKOWE ELEMENTY FIRMY SPÓŁKI JAWNEJ:

• firma (nazwa) spółki jawnej musi zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wspólników – wszystkich, jednego lub kilku
• dodatkowo musi zawierać oznaczenie „spółka jawna”

Przykład:

• „Tomek Nowak, Michał Kowalki spółka jawna”
• „Nowak i Wspólnicy spółka jawna”
• „ABC Consulting spółka jawna”

DOPUSZCZALNY SKRÓT:

• w obrocie można używać skrótu „sp. j.” zamiast pełnego „spółka jawna”.

Przykład:

• „Tomek Nowak, Michał Kowalki sp. j.”
• „Nowak i Wspólnicy sp. j.”

Pamiętaj, że nie można wymyślić dowolnej nazwy dla spółki jawnej – firma tej spółki musi zawierać nazwisko lub firmę (nazwę przedsiębiorstwa) przynajmniej jednego wspólnika oraz oznaczenie „spółka jawna” lub „sp. j.”.

W przeciwieństwie do spółki z o.o., gdzie dopuszczalne są nazwy fantazyjne, jak np. „Beauty Studio sp. z o.o.”, to w spółce jawnej nie można użyć samej takiej nazwy – firma musi identyfikować wspólnika. Dlatego poprawna nazwa spółki jawnej to np. „Anna Kowalska Beauty Studio sp.j.”. Jeżeli jednak Anna Kowalska wcześniej prowadziła działalność gospodarczą pod firmą „Beauty Studio Anna Kowalska” (zarejestrowaną w CEIDG) lub jako wspólnik spółki cywilnej działała pod nazwą „Beauty Studio”, to możliwe jest, by nowo utworzona spółka jawna przyjęła nazwę „Beauty Studio sp.j.” – ponieważ „Beauty Studio” jest już nazwą zidentyfikowaną z działalnością jednego ze wspólników. Natomiast, jeśli żaden ze wspólników wcześniej nie prowadził działalności pod nazwą „Beauty Studio”, to nie można zarejestrować spółki jawnej pod nazwą „Beauty Studio sp.j.” – ponieważ firma nie wskazuje żadnego wspólnika. W takim przypadku trzeba użyć np. „Anna Kowalska Beauty Studio sp.j.” lub innej wersji z nazwiskiem/firmą wspólnika.

Umowa spółki jawnej

Umowa spółki jawnej może zostać zawarta na dwa sposoby, tj.:

• poprzez zawarcie umowy spółki jawnej w formie pisemnej i jej zarejestrowanie w rejestrze przedsiębiorców;
• poprzez zawarcie umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, iż umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności [tak art. 23 KSH]. Jednakże należy zapamiętać, że w przypadku gdy dojdzie do zawarcia umowy spółki jawnej w formie pisemnej, w której wspólnik zobowiązał się do wniesienia tytułem wkładu własność nieruchomości, to niezbędne staje się zawarcie (po zarejestrowaniu spółki) odrębnej umowy w formie aktu notarialnego przenoszącej własność tej nieruchomości na rzecz spółki jawnej.

Umowa spółki jawnej 2025 – wzór

Umowa spółki jawnej poza obowiązkowymi elementami określonymi w przepisie art., 25 KSH, tj.:

• firma i siedziba spółki;
• określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
• przedmiot działalności spółki;
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;

powinna również zawierać inne elementy niezbędne do uregulowania pomiędzy wspólnikami:

• § 1 – POSTANOWIENIA OGÓLNE
• np. oświadczenie o zawarciu umowy spółki jawnej
• § 2 – FIRMA I NAZWA SKRÓCONA
• pełna firma (nazwa) spółki
• nazwa skrócona (jeśli będzie używana)
• zgodność z wymogami prawa (np. nazwisko wspólnika i dopisek „spółka jawna”)
• § 3 – SIEDZIBA, ZAKRES DZIAŁALNOŚCI I CZAS TRWANIA
• siedzibę spółki (miasto)
• obszar prowadzenia działalności (polska i zagranica)
• informację, czy spółka działa na czas określony czy nieoznaczony
• możliwość tworzenia oddziałów i przedstawicielstw
• § 4 – PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI (PKD)
• wypis kodów PKD odpowiadających rodzajom działalności, które będzie prowadzić spółka
• § 5 – WKŁADY WSPÓLNIKÓW
• wysokość i rodzaj wkładów każdego wspólnika (zwykle pieniężnych)
• termin wniesienia wkładów i sposób ich przekazania (np. przelew)
• § 6 – REPREZENTACJA SPÓŁKI JAWNEJ
• sposób reprezentacji (np. wspólnik tylko łącznie z drugim wspólnikiem lub prokurentem)
• uprawnienia do odbierania oświadczeń i pism
• tryb ustanowienia prokury
• § 7 – PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI
• kto i w jaki sposób prowadzi sprawy spółki (każdy wspólnik, jednomyślnie itp.)
• wymóg uchwały w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności
• przykładowy katalog takich czynności (np. sprzedaż nieruchomości, zobowiązania powyżej określonej kwoty)
• § 8 – WYNAGRODZENIE WSPÓLNIKÓW
• możliwość przyznania wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki
• wysokość, forma i termin wypłaty
• § 9 – UDZIAŁ W ZYSKU I STRATACH
• procentowy podział zysków i strat między wspólników
• wyłączenie prawa do odsetek od udziału kapitałowego (jeśli taka wola stron)
• § 10 – ODPOWIEDZIALNOŚĆ WSPÓLNIKÓW
• informację, że wspólnicy ponoszą solidarną i nieograniczoną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki
• § 11 – ZALICZKI NA ZYSK
• możliwość wypłaty zaliczek na poczet zysku
• proporcje, tryb, zasady uchwały w tej sprawie
• § 12 – ROZWIĄZANIE SPÓŁKI
• przesłanki rozwiązania spółki (uchwała, upadłość, śmierć wspólnika itd.)
• zasady dalszego trwania spółki po śmierci/wystąpieniu wspólnika
• możliwość żądania rozwiązania przez sąd
• § 13 – WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA
• okres wypowiedzenia
• forma wypowiedzenia
• zasady rozliczenia wspólnika wychodzącego lub jego spadkobierców
• § 14 – ZAKAZ KONKURENCJI
• zakres zakazu konkurencji (np. zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej, udziału w innych spółkach)
• wymóg zgody pozostałych wspólników
• § 15 – ZMIANA WSPÓLNIKÓW
• tryb przyjmowania nowych wspólników
• zasady przeniesienia udziałów (ogółu praw i obowiązków)
• brak konieczności zmiany umowy przy takim przeniesieniu
• § 16 – ZMIANA UMOWY
• forma zmiany umowy (pisemna)
• wymagana większość głosów (np. jednomyślność lub większość określona procentowo)
• § 17 – POSTANOWIENIA KOŃCOWE
• likwidacja spółki
• rok obrotowy (zwykle kalendarzowy)
• sąd właściwy do rozstrzygania sporów

Zawarcie umowy spółki jawnej przez system S24 – co warto wiedzieć?

Umowa spółki jawnej może zostać zawarta przez Internet przy wykorzystaniu wzorca umowy. Zgodnie z art. 23(1) KSH, umowa spółki jawnej może zostać zawarta także przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnianego w systemie teleinformatycznym, czyli w systemie S24.

W praktyce oznacza to, że wspólnicy mogą:

• wypełnić gotowy formularz online,
• podpisać umowę elektronicznie (kwalifikowanym podpisem elektronicznym, profilem zaufanym ePUAP lub podpisem osobistym),
• złożyć wniosek o rejestrację spółki bez wychodzenia z domu.

Procedura zawarcia umowy spółki jawnej z wykorzystaniem wzorca udostępnionego online w systemie teleinformatycznym

1. Wypełnienie wzorca umowy w systemie s24 – uzupełnienie podstawowych danych o spółce i wspólnikach
2. Podpisanie umowy przez wszystkich wspólników jednym z dopuszczalnych podpisów elektronicznych
3. Złożenie wniosku o rejestrację spółki do KRS (również online)
4. Wpis spółki do rejestru przedsiębiorców – dopiero wtedy spółka jawna formalnie powstaje

Zmiana umowy spółki jawnej zawartej przez wzorzec jest możliwa, ale tylko częściowo, albowiem jeśli spółka została założona przez S24 z wykorzystaniem wzorca umowy, to późniejsze zmiany mogą być dokonywane również przez system teleinformatyczny, ale tylko w zakresie postanowień zmiennych – czyli tych, które są objęte wzorcem i możliwe do edycji. Co ważniejsze, jeśli wspólnicy spółki chcą wprowadzić jakieś szczególne zapisy, np. inne niż standardowe zasady reprezentacji czy odpowiedzialności wspólników, to nie da się ich wprowadzić przez system S24. W takim przypadku trzeba wtedy sporządzić nową umowę w formie pisemnej lub notarialnej.

Elementy umowy spółki jawnej

Obowiązkowymi elementami, które muszą zostać zawarte w umowie spółki jawnej są:

• firma i siedziba spółki;
• określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
• przedmiot działalności spółki;
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Jak zarejestrować spółkę jawną?

Zgłoszenie

Założenie spółki jawnej, to nie tylko zawarcie umowy, bowiem istotnym momentem jest wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie z art. 25(1) § 1 KSH, spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS. Oznacza to, że:

• sama umowa spółki (nawet prawidłowo podpisana) nie tworzy jeszcze spółki,
• dopiero wpis do rejestru daje spółce osobowość prawną w sensie prawa handlowego i pozwala rozpocząć formalną działalność jako spółka jawna.

Wpis spółki jawnej do KRS następuje na wniosek, co wynika z przepisu art. 694(1)§ 1 KPC, z którego właśnie wynika, że wniosek do sądu rejestrowego prowadzącego Krajowy Rejestr Sądowy składa podmiot podlegający wpisowi do tego rejestru, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W wypadku spółki jawnej prawo i obowiązek zgłoszenia zawiązanej spółki jawnej do rejestru spoczywa na każdym wspólniku.

Rejestracja możliwa jest wyłącznie elektronicznie, w dwóch trybach:

• PRS – dla spółek z umową w formie pisemnej (papierowej),
• S24 – dla spółek zakładanych z wykorzystaniem gotowego wzorca umowy.

Do złożenia wniosku potrzebny jest:

• kwalifikowany podpis elektroniczny, podpis zaufany lub podpis osobisty (e-dowód),
• konto użytkownika w systemie PRS lub S24.

Jeśli chodzi o to kto może przygotować i podpisać wniosek o rejestrację spółki jawnej, to taki wniosek w systemie PRS lub S24 może przygotować dowolna osoba z kontem użytkownika (nie musi być wspólnikiem). Podpis pod wnioskiem musi złożyć:

• przynajmniej jeden wspólnik lub
• pełnomocnik procesowy (adwokat albo radca prawny), upoważniony przez wspólników.

Elementy wniosku

Elementy zgłoszenia (wniosku) spółki jawnej do sądu rejestrowego zostały uregulowane w przepisie art. 26 § 1 KSH. Wśród tych elementów wyróżnia się:

• firmę, siedzibę i adres spółki;
• przedmiot działalności spółki;
• nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń albo adresy do doręczeń elektronicznych;
• nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji.

Co szczególnie istotne, każdą zmianę ww. danych, np. zmiana wspólnika, siedziby, PKD trzeba niezwłocznie zgłosić do sądu rejestrowego. Dane ujawnione w KRS są jawne i domniemywa się ich prawdziwość. Brak aktualizacji danych w KRS może prowadzić do odpowiedzialności wspólników za działania spółki, które nie były zgodne z ujawnionym stanem prawnym. Informacje ujawnione w KRS mają charakter jawny i domniemywa się ich prawdziwość – dlatego muszą być aktualne.

Podsumowanie

Spółka jawna to jedna z najprostszych form prowadzenia działalności w ramach spółki osobowej. Nie posiada osobowości prawnej, ale działa we własnym imieniu i może zawierać umowy, nabywać majątek czy zaciągać zobowiązania. W zakresie spółki jawnej należy zapamiętać, że:

• spółkę jawną zakładają co najmniej dwie osoby (fizyczne lub prawne),
• wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki – także prywatnym,
• spółka powstaje dopiero z chwilą wpisu do KRS – samo podpisanie umowy nie wystarcza,
• nazwa spółki (firma) musi zawierać nazwisko lub firmę przynajmniej jednego wspólnika oraz dopisek „spółka jawna” lub „sp. j.”.

Zastanawiasz się, czym jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak ją założyć i gdzie zgłosić? W tym kompendium przedstawimy wszystkie najważniejsze informacje dotyczące rejestracji tejże spółki w oparciu o przepisy prawa.