Etat czy samozatrudnienie – plusy i minusy

Pracując na etacie mamy tzw. “święty spokój”. Nie interesuje nas ZUS, rozliczenia z urzędem skarbowym, nie musimy płacić za księgową. Są też uprawnienia z Kodeksu pracy m.in. urlop wypoczynkowy, wynagrodzenie za czas choroby. Jest jednak druga strona medalu. Pracując w ramach zawartej umowy o pracę, mamy z reguły stałe wynagrodzenie za pracę, określone godziny pracy. Decyzja o rezygnacji z etatu nie jest łatwa dlatego warto poznać plusy i minusy jej podjęcia.

Praca na etacie a kwestie podatkowe

Wybierając umowę o pracę musimy pamiętać, że nie decydujemy o formie opodatkowania naszych dochodów.

Po pierwsze jedyną możliwością jest opodatkowanie według skali podatkowej, a więc w określonych przedziałach kwotowych. Dochód do 30 tys zł jest zwolniony z podatku, a do 120 tys zł jest opodatkowany stawką 12%, powyżej pierwszego progu podatkowego jest 32% stawka podatku. W przypadku osób zarabiających znacznie ponad pierwszy próg podatkowy jest to duże obciążenie podatkowe.

Po drugie pracownik jest ograniczony kwotowo jeżeli chodzi o wysokość kosztów uzyskania przychodów. Mają one charakter stały, a ich wysokość jest zapisana w ustawie od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Źródło przychodów	Kwotowe pracownicze koszty uzyskania przychodó
	Miesięczne	Roczne
Przychody z jednego stosunku pracy	250 zł	3.000 zł
Przychody z więcej niż jednego stosunku pracy	375 zł	4.500 zł
Przychody z jednego stosunku pracy, jeśli miejsce zamieszkania pracownika jest poza miejscowością, w której jest zakład pracy	300 zł	3.600 zł
Przychody z więcej niż jednego stosunku pracy, jeśli miejsce zamieszkania pracownika jest poza miejscowością, w której jest zakład pracy	450 zł	5.400 zł

Jest również możliwość odliczenia faktycznie poniesionych kosztów dojazdu do zakładu pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej są wyższe od limitów kwotowych, to przyjmuje wydatki faktycznie poniesione. Przy czym taki wydatek musi być udokumentowany wyłącznie imiennymi biletami okresowymi, nie może to być dojazd własnym samochodem.

Po trzecie składki ZUS płacone są od otrzymywanego wynagrodzenia, ale ciężar opłat rozłożony jest pomiędzy pracownika i pracodawcę.

Samozatrudnienie a obowiązki podatkowe

Praca na własny rachunek, zgłoszenie prowadzenia działalności gospodarczej jest właśnie samozatrudnieniem. Jest to praca na własne ryzyko i własną odpowiedzialność. O czym powinniśmy wiedzieć.

Po pierwsze możesz wybrać pomiędzy kilkoma formami opodatkowania dochodów:

• podatek dochodowy według skali podatkowej,
• podatek liniowy w wysokości 19% bez względu na kwotę dochodu,
• zryczałtowany podatek dochodowy.

Po drugie w kosztach uzyskania przychodów można ująć wszystkie koszty, które mają nie tylko bezpośredni, ale również pośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Będzie to więc nie tylko zakup towarów i materiałów wykorzystywanych w działalności, ale również wiele kosztów pobocznych. Między innymi: opłaty za telefon, internet, koszty eksploatacyjne samochodu, raty leasingowe, koszty amortyzacji, koszty biurowe i wiele innych, które są ponoszone w celu osiągnięcia przychodu i nie są wymienione w art. 23 ustawy o PIT. W przypadku ryczałtu nie ma możliwości rozliczenia kosztów podatkowych, podatek jest płacony od przychodu.

Po trzecie składki ZUS przez pierwsze 2,5 roku prowadzenia działalności mogą być płacone na warunkach preferencyjnych. Przez pierwsze 6 miesięcy możemy opłacać jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne tzw. “ulga na start”, a przez kolejne 24 miesiące ZUS preferencyjny. Od 2019 roku wprowadzona została jeszcze jedna możliwość płacenia niższego ZUS w zależności od kwoty przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Jest to propozycja dla firm zarabiających najmniej.

W przypadku składek ZUS, a konkretniej składki zdrowotnej, istotna jest również wybrana forma opodatkowania, ponieważ to od niej będzie zależała wysokość składki zdrowotnej:

• Skala podatkowa – 9% dochodu ( w 2024 roku nie mniej niż 381,78 zł)
• Podatek liniowy – 4,9% dochodu ( w 2024 roku nie mniej niż 381,78 zł)
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – składka wynosi 9% podstawy*, która zależna jest od wysokości osiągniętych w roku przychodów:
  • Do 60.000 zł przychodu- 60% podstawy* czyli 419,46 zł
  • Pomiędzy 60.000 zł a 300.000 zł – 100% podstawy* czyli 699,11 zł
  • Powyżej 300.000 zł – 180% podstawy* czyli 1.258,39 zł

^{*W podstawie do naliczania składki zdrowotnej za 2024 rok, znajduje się kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału 2023 roku, która wyniosła wyniosła 7.767,85 zł.}

Pułapki przy samozatrudnieniu

Bardzo często występują sytuacje, gdy pracodawca wywiera nacisk na pracownika, aby rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek. W dalszym ciągu może to być współpraca z byłym pracodawcą. W takiej sytuacji należy pamiętać o dwóch kwestiach:

• pierwsza to, że nie można wówczas skorzystać z opłacania preferencyjnych składek ZUS (Ulga na start i ZUS preferencyjny),
• druga, że nie można od razu wybrać rozliczenia podatku dochodowego na zasadach podatku liniowego i zryczałtowanego..

Porównanie samozatrudnienia i pracy na etacie

Samozatrudnienie	Praca na etacie
Opodatkowanie dochodu/przychodu według różnych form opodatkowania	Opodatkowanie dochodu według skali podatkowej
Możliwość skorzystania z obniżonych składek ZUS przez 2,5 roku działalności	Składki ZUS uzależnione od kwoty przychodu, w części finansowane przez pracodawcę
O urlopie wypoczynkowym decyduje właściciel/przedsiębiorca	Urlop wypoczynkowy w oparciu o przepisy Kodeksu pracy
Koszty uzyskania przychodów faktycznie poniesione	Koszty uzyskania przychodów stałe – kwotowe wynikające z ustawy lub rzeczywiste możliwe do odliczenia w zeznaniu według określonych zasad
Większa swoboda przy podejmowaniu decyzji	Ograniczona decyzyjność
Elastyczne godziny pracy	Godziny pracy narzucone przez pracodawcę. Może być również nienormowany czas pracy i praca zdalna, ale wiadomo decyzyjność jest po stronie pracodawcy
Praca według własnych pomysłów i strategii	Realizacja strategii właściciela

Plusy pracy na etacie

Niezaprzeczalne atuty pracy na etacie to:

1. Możliwość pójścia na zwolnienie lekarskie bez większych konsekwencji finansowych. Prowadząc działalność gospodarczą najczęściej płacimy składki społeczne od podstawy w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (Duży ZUS), w 2023 roku była to kwota 4 161 zł, zaś w 2024 jest to kwota 4 694,40 zł. Od tej podstawy naliczany jest również zasiłek chorobowy,
2. Odprowadzane są wyższe składki emerytalne, rentowe co jest niewątpliwie istotne po przejściu na emeryturę, rentę.
3. Po zakończeniu pracy na etacie i spełnieniu określonych warunków można uzyskać zasiłek z urzędu Pracy. W działalności gospodarczej nie zawsze płacimy składki na Fundusz Pracy. Dzieje się tak w sytuacji opłacania preferencyjnych składek ZUS.
4. W 2019 roku wprowadzono program dodatkowego i dobrowolnego oszczędzania na emeryturę – Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Zmiany weszły w życie 1 stycznia 2019 roku. Więcej na ten temat dowiesz się tutaj.

Podsumowanie

Podjęcie decyzji o rezygnacji z etatu na rzecz działalności gospodarczej nie należy do najłatwiejszych. Warto w takiej sytuacji zasięgnąć rady specjalisty, który pozwoli podjąć decyzję o wyborze formy opodatkowania najbardziej korzystnej dla charakteru naszej firmy.

W przypadku działalności gospodarczej o wszystkim musi pomyśleć przedsiębiorca. W jaki sposób poprowadzić kampanię marketingową. Co zrobić żeby zwiększyć sprzedaż. Sam szuka zarówno dostawców jak i odbiorców. Ponosi pełne ryzyko finansowe od nietrafionych decyzji. Jednak patrząc na zagadnienie z drugiej strony działalność gospodarcza pozwala osiągnąć dużo wyższe dochody. Przedsiębiorca ma pełną możliwość wdrażania swoich pomysłów i rozwiązań. Działalność gospodarcza daje o wiele większe możliwości i perspektywy rozwoju. Prowadząc własną firmę możemy nawiązywać relacje biznesowe na wielu płaszczyznach.