Wymiana walut tradycyjnych na bitcoiny na gruncie podatku PIT i VAT

Wiele osób słyszało o bitcoinach, jednak większość z nas wie tylko tyle, że jest to kryptowaluta. Nie jest łatwo zdefiniować to pojęcie i na pewno rodzi się wiele pytań wokół tego tematu. W dzisiejszej publikacji postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jak powinno wyglądać rozliczenie na gruncie PIT i VAT, jeżeli chodzi o wymianę walut tradycyjnych na bitcoiny.

Co to jest bitcoin?

Bitcoin jest zaliczany do kategorii kryptowalut, jest to waluta cyfrowa oparta na kryptologii. Sytuacja prawna związana z bitcoinem jest o tyle kuriozalna, że nie znamy jego emitenta. Obrót bitcoinami jest oparty na dużym marginesie anonimowości, nie jest w żaden sposób nadzorowany przez żadną instytucję, a jednocześnie rządy większości krajów zgadzają się na wykorzystanie takiego środka płatniczego do różnych celów. Jak można przeczytać w publikacji przygotowanej na zlecenie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości zdaniem Ministra Finansów bitcoin pełni funkcję elektronicznej waluty, a system płatności bitcoin umożliwia wysyłanie i odbieranie jednostek tejże waluty. Bitcoin nie jest uznawany, jako prawny środek płatniczy, nie funkcjonuje, jako instrument rynku pieniężnego. Informacje na temat bitcoina pojawiły się stosunkowo niedawno, bo dopiero w 2008 roku. Został on opisany w publikacji Satoshi Nakamoto, tylko tak naprawdę nikt nie wie, kto kryje się za tym pseudonimem. We wspomnianym opracowaniu można przeczytać, że za datę pojawienia bitcoina na rynku przyjmuje się 3 stycznia 2009 r., kiedy to po raz pierwszy został uruchomiony. W kontekście bitcoinów właściwe staje się przywołanie definicji waluty wirtualnej.

W jaki sposób można nabyć bitcoiny?

Bitcoiny można nabyć na trzy sposoby:

Jak już wspomnieliśmy obrót bitcoinami jest poza wszelką kontrolą. Niekiedy pojawiają się nawet ostrzeżenia Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) o ryzykach związanych z nabywaniem kryptowalut. Osoby, które zdecydują się na nabycie tego typu pieniądza elektronicznego muszą jednak wiedzieć, że ceny zakupu potrafią być bardzo niestabilne i nieprzewidywalne. Bardzo często dochodzi do dużych wzrostów, ale i spektakularnych zniżek. Dodatkowo na gruncie polskich przepisów mamy określone obowiązki, o czym sobie napiszemy poniżej.

Wymiana walut tradycyjnych na bitcoiny na gruncie podatków PIT i VAT

W polskim prawie podatkowym obrót szeroko rozumianymi kryptowalutami, a więc również bitcoinami, został uregulowany od 1 stycznia 2019 roku. Obecnie wiemy już, że bitcoiny, tak jak inne kryptowaluty, należy wykazać w składanym zeznaniu rocznym PIT-38, jako przychody lub koszty uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia walut wirtualnych klasyfikowane, jako przychody z kapitałów pieniężnych. Jeżeli chodzi o rozliczenie na gruncie podatku VAT to przez długi okres toczyła się dyskusja na temat tego, czy powinny opodatkowane w VAT, czy też nie, więcej na ten temat napiszemy poniżej.

Wymiana walut tradycyjnych na bitcoiny na gruncie podatku PIT – koszty uzyskania przychodów

Przy wymianie walut tradycyjnych, takich jak np. PLN, dolar, euro, na bitcoiny należy pamiętać o kilku zasadach, które pomogą nam prawidłowo rozliczyć taką transakcję po zakończeniu roku w PIT-38. Ważne jest prawidłowe obliczenie i wykazanie zarówno po stronie przychodów ze zbycia walut wirtualnych, ale nie mniej ważne jest prawidłowe wykazanie kosztów uzyskania przychodów, które w zeznaniu podzielone są na trzy grupy:

Przykładowymi kosztami uzyskania przychodów mogą być:

• koszty nabycia, prowizje,
• ogłoszenia o sprzedaży,
• prowizja od sprzedaży.

Kiedy powstaje przychód ze zbycia bitcoinów?

Przychód ze zbycia bitcoinów otrzymamy w momencie odpłatnego zbycia tej waluty wirtualnej. Dochodzi do tego w wyniku wymiany bitcoinów na prawny środek płatniczy, towar, usługę, lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub regulowanie innych zobowiązań walutą wirtualną. Będzie to najczęściej data wpływu środków z przeprowadzenia takiej transakcji na rachunek bankowy. Jeżeli dojdzie do zapłaty za towar czy usługę bitcoinami, to również w takim przypadku powstaje przychód, który należy wykazać w PIT-38. Podatek od dochodu ze zbycia bitcoinów wynosi 19% od kwoty uzyskanego dochodu.

Jako dokumentować przeprowadzane transakcje na bitcoinach?

Jak już pisaliśmy wcześniej obrót bitcoinami charakteryzuje się anonimowością a to oznacza, że na naszych dokumentach nie znajdziemy danych identyfikacyjnych drugiej strony przeprowadzanej transakcji. Typowymi dokumentami potwierdzającymi przeprowadzenie transakcji będą przede wszystkim:

• potwierdzenie dokonywanych przelewów bankowych,
• wyciągi z operacjami giełdowymi, jeśli bitcoiny były nabywane na giełdzie,
• wiadomości mailowe potwierdzające przeprowadzone transakcje,
• opłaty za prowizje.

Z posiadanych dokumentów musi wynikać, kiedy zostały nabyte bitcoiny, data i koszt ich nabycia, ilość.

Czy przy rozliczaniu bitcoinów powstaje strata?

W przypadku walut wirtualnych zeznanie PIT-38 nie przewiduje rozliczania straty, tak jak to jest w części dotyczącej innych przychodów/kosztów z kapitałów pieniężnych. Jeżeli nie będziemy dokonywali wymiany bitcoinów na waluty tradycyjne przez kilka lat, to dochodzi do kumulacji poniesionych kosztów na ich zakup. Nie ma bowiem w ustawie zapisów, które by przesądziły o tym, w jakim okresie te koszty powinny zostać odliczone. W broszurze informacyjnej można przeczytać, że dochód ustala się w następujący sposób: w przypadku, gdy wystąpi nadwyżka przychodu nad kosztami uzyskania przychodów, to uwzględnia się koszty poniesione w roku podatkowym oraz w latach ubiegłych, które nie zostały odliczone przed początkiem roku, za który jest składane zeznanie roczne.

Wymiana walut tradycyjnych na bitcoiny na gruncie podatku VAT

Przez dłuższy czas istniały zawirowania na gruncie opodatkowania wymiany walut tradycyjnych na bitcoiny na gruncie podatku VAT. Polskie organy podatkowe stały na stanowisku, że taka transakcja nie może korzystać ze zwolnienia od podatku VAT. Dopiero orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 22.10.2015 r. w sprawie C-264 zmieniło to podejście. Wniosek płynący z tego orzeczenia jest wiążący dla krajów UE i wynika z niego, że obrót bitcoinami jest zwolniony na terenie Unii Europejskiej od podatku VAT. Taki obrót został zakwalifikowany, jako usługa finansowa, która na gruncie polskiej ustawy o podatku VAT korzysta ze zwolnienia przedmiotowego.

Wymiana walut tradycyjnych na bitcoiny – podsumowanie

Bitcoiny są walutą cyfrową, którą obrót nie jest nadzorowany przez żadną instytucję. Nie jest jednak zabroniony zakup i wymiana tej kryptowaluty. W Polsce każda osoba, która wejdzie w posiadanie bitcoinów ma obowiązek wykazać ich nabycie i sprzedaż w zeznaniu rocznym PIT-38. Na gruncie podatku PIT bitcoiny są traktowane, jak kapitały pieniężne. Nie mogą być jednak rozliczane z pozostałymi przychodami i kosztami w związku z obrotem instrumentami finansowymi takimi jak: papiery wartościowe, udziały, akcje, pochodne instrumentów finansowych. Oznacza to, że nieco odmiennie przebiega zasada ich wykazywania i rozliczania w PIT-38. Nie ma obowiązku przyporządkowania uzyskanego przychodu do kosztów uzyskania przychodów w przypadku obrotu walutami wirtualnymi. Przy dokonywaniu rozliczenia w PIT nie mówi się również o stracie, bardziej popularne jest kumulowanie koszów. Osoby zainteresowane tego typu inwestycjami powinny wiedzieć, że na tym rynku zauważalne są duże wahania kursów nabycia i sprzedaży, nawet w krótkich przedziałach czasowych. Jeżeli chodzi o rozliczenie w podatku VAT, to obrót bitcoinami korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, a więc nie będzie naliczany od takich transakcji podatek.