Zatrudnianie pracowników a działalność nierejestrowana

Kto może być pracodawcą?

Zgodnie z przepisem art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Tym samym z powyższego przepisu wynika, że pracodawcą może być osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia pracowników. Jak wynika zaś z przepisu art. 5 Prawa przedsiębiorców, działalność nierejestrowaną może prowadzić właśnie osoba fizyczna.

Zatem podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną może nawiązać z osobą fizyczną stosunek pracy na podstawie:

• umowy o pracę;
• umowy zlecenia;
• umowy o dzieło.

Obowiązki wynikające ze stosunku pracy

Obowiązki pracodawcy

Do głównych obowiązków pracodawcy należy:

• podpisanie z pracownikiem umowę o pracę;
• wysłanie pracownika na badania lekarskie;
• zapewnienie pracownikowi szkolenia BHP (zarówno w zakresie pracy stacjonarnej w zakładzie pracy oraz pracy zdalnej);
• prowadzenie akt osobowych pracownika;
• zgłoszenie pracownika do ZUS;
• zgłoszenie pracownika do PPK.

Dodatkowo pracodawca ma obowiązek względem pracownika do:

• przestrzegania zasad takich jak:
• poszanowanie dóbr osobistych pracownika;
• równe traktowanie pracowników;
• zakaz dyskryminowania w zatrudnieniu;
• wypłata godziwego wynagrodzenia pracownikom;
• zapewnienie wypoczynku;
• zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;
• stosownie do możliwości i warunków, zaspokajanie potrzeb socjalno-bytowych pracowników;
• ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
• uprzywilejowanie pracownika.
• w przedmiocie pracy zdalnej pracodawca ma obowiązek do:
• wyposażenia pracownika wykonującemu pracę zdalną o materiały i narzędzia pracy, w tym urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania tej pracy;
• zapewnienia instalacji, serwisu, konserwacji narzędzi pracy lub pokrycie kosztów związanych z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją narzędzi pracy (w tym urządzeń technicznych) niezbędnych do wykonywania tej pracy;
• pokrycia kosztów energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych niezbędnych do wykonywania tej pracy;
• pokrycia innych kosztów niż koszty bezpośrednio związane z wykonywaniem pracy zdalnej;
• zapewnienia pracownikowi wykonującemu pracę zdalną szkolenia i pomocy technicznej niezbędnych do wykonywania tej pracy.

Obowiązki pracownika

Z kolei podstawowym obowiązkiem pracownika, który wynika ze stosunku pracy, jest świadczenie pracy określonej w umowie o pracę, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Stosunek pracy został zdefiniowany w przepisie art. 22 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Zgodnie z przepisem art. 100 Kodeksu pracy:

• pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę [por. § 1];
• pracownik jest obowiązany w szczególności:
• przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
• przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
• przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
• dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
• przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
• przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego [por. § 2].

Powyższa regulacja określona w § 1 konkretyzuje określone w art. 22 § 1 Kodeksu pracy obowiązki pracownika stanowiące istotę stosunku pracy, tj. wykonywanie pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.

Obowiązek pracownika dotyczący sumiennego i starannego wykonywania pracy oraz stosowania się do poleceń przełożonych, który został sformułowany w art. 100 § 1 Kodeksu pracy, konkretyzuje sposób, w jaki pracownik powinien świadczyć pracę. Staranność pracownicza dotyczy obiektywnych reguł wiedzy i doświadczenia, które określają najbardziej właściwy sposób postępowania przy wykonywaniu danego rodzaju pracy, chodzi np. o stanowiska kierownicze i samodzielne i też zawodu, np. prawnika, lekarza, dyrektora, kierowcy zawodowego. Pracownik powinien wykonywać pracę z należytym wykorzystaniem sił i umiejętności, a sumienność pracownicza uwzględnia indywidualne cechy pracownika w postaci posiadanych kwalifikacji, doświadczenia zawodowe, ale również wieku i stopnia sprawności.

Dodatkowo pracownik jest obowiązany:

• znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
• wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;
• dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy;
• stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;
• poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;
• niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;
• współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Więcej na temat obowiązków pracowniczych przeczytasz tutaj.

Działalność nierejestrowana a zatrudnianie pracowników

Działalność nierejestrowana charakteryzuje się tym, że:

• może ją prowadzić wyłącznie osoba fizyczna;
• przychód należny z działalności nierejestrowanej nie może przekroczyć w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia brutto – limit przychodów dla działalności nieewidencjonowanej w 2024 roku wynosi od stycznia do czerwca 3181,50 zł, a od lipca do grudnia 3225,00 zł;
• osoba fizyczna, która chce wykonywać działalność nieewidencjonowaną w okresie ostatnich 60 miesięcy (5 lat) nie wykonywała działalności gospodarczej.

Mając na uwadze przepisy Prawa przedsiębiorców regulujące działalność nierejestrowaną oraz przepisy Kodeksu pracy stanowiące, o tym, kto może być pracodawcą, to należy wskazać, że przedmiotowe akty prawne nie zabraniają zatrudnienia pracownika podmiotowi prowadzącemu działalność nieewidencjonowaną.

Działalność nierejestrowana a zatrudnianie pracowników – podsumowanie

Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie wyklucza możliwości zatrudnienia pracowników. Należy jednak pamiętać, że zatrudnienie pracowników wiąże się z szeregiem obowiązków, które należy spełniać jako pracodawca. Dlatego przed zatrudnieniem pracownika należy bardzo precyzyjnie zapoznać się z przepisami Kodeksu pracy, aby wiedzieć jakie prawa i obowiązki przysługują pracodawcy.

Jeśli chcesz wiedzieć, jak zatrudnić osobę z niepełnosprawnością, to przeczytaj ten artykuł.