Czy za błędy w księgowości odpowiada właściciel firmy?

Zawsze za błędy w księgowości ostatecznie będzie odpowiedzialny właściciel firmy. Nawet jeżeli właściciel powierzył częściową odpowiedzialność wyspecjalizowanej księgowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych, to i tak ponosi on całościową odpowiedzialność na zewnątrz za ewentualne nieprawidłowości księgowe. Odpowiedzialność zewnętrzną można w tym wypadku rozumieć jako zobowiązania wobec innych osób, takich jak urzędy skarbowe, oddziały ZUS, inni przedsiębiorcy.

Odpowiedzialność podatnika

Za prowadzenie ksiąg rachunkowych odpowiada zatem podatnik bądź ubezpieczony bez względu na to, czy pracę tę wykonuje za niego wykwalifikowana księgowa, czy też zleca pracę odpowiedniej firmie rachunkowej. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 listopada 2005 r., III SA/Wa 1077/2005, przed organem skarbowym za zobowiązania podatkowe odpowiada wyłącznie przedsiębiorca. Jego stosunki z zatrudnioną na zlecenie księgową nie mają znaczenia. Zgodnie z art. 26 ordynacji podatkowej podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Warto w tym miejscu dopowiedzieć, że w prawie polskim nie zdefiniowano pojęcia majątku. Można jednak w tym przypadku posługiwać się zdefiniowanym w tytule III księgi I k.c. pojęciem mienia (art. 44-55 k.c.). Odpowiedzialność podatnika jest odpowiedzialnością o charakterze osobistym. W przypadku podatnika pozostającego w związku małżeńskim odpowiedzialność tę reguluje art. 29 § 1 i 2 op. Na podstawie art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przepis ten stosuje się odpowiednio do należności związanych ze składkami na ubezpieczenie społeczne. Z art. 26 należy wyprowadzić jeszcze taki wniosek, że zobowiązanie podatkowe powinno być zaspokojone z majątku podatnika, gdyż tylko z jego obowiązkiem podatkowym, rozumianym jako obowiązek osobisty, jest ono związane. Oznacza to, że nie może ono być zaspokojone z majątku innej osoby, a więc np. umowa o przejęcie długu podatkowego nie będzie wywoływała skutków podatkowych i uwalniała od odpowiedzialności (wyrok NSA z dnia 15 lutego 2001 r., III SA 2842/99). Zatem podatnik nie ma podstaw prawnych do obciążenia odpowiedzialnością innej osoby, z uwagi na to, że nadużyła ona zaufania, prowadząc firmę w ramach pomocy rodzinnej. Może to skutkować, ewentualnie, jedynie odpowiedzialnością wobec podatnika na drodze postępowania cywilnego. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku z dnia 5 września 2000 r., SA/Bk 445/2000. Zauważyć należy, że w prawie podatkowym nie zawsze wskazana zasada odpowiedzialności podatnika własnym majątkiem za zobowiązania podatkowe będzie realizowana w każdym przypadku. Odnosi się to w szczególności do odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe takich podmiotów, jak: spółka cywilna, samobilansujący się oddział osoby prawnej albo podatkowa grupa kapitałowa. W tych bowiem przypadkach dochodzi do „oderwania” związku zobowiązania podatkowego z odpowiedzialnością. Warto zauważyć, że nawet kiedy właściciel firmy w procesie karnym udowodni nieuczciwość i nierzetelność swojej księgowej w ten sposób, że zostanie ona skazana za swoje występki prawomocnym orzeczeniem sądu, to i tak zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku z dnia 5 września 2000 r., SA/Bk 446/2000, wynik postępowania karnego nie ma żadnego znaczenia w aspekcie prawa podatkowego. Zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 1997 r. Nr 137, poz. 926) „podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki”.

Co jeszcze należy wiedzieć?

Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości Kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości – z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu. Orzeczeniem Głównej Komisji Orzekającej z dnia 31 stycznia 2005 r. DF/GKO/Odw.-97/131-132/RN-35/2004/1231 Kierownicy jednostek są obowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym. Fakt, iż Kierownik jednostki darzy zaufaniem głównego księgowego, nie wyłącza jego odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Z art. 35 ust. 1 ustawy o finansach publicznych jednoznacznie wynika, że główny księgowy nie ponosi odpowiedzialności za sporządzanie sprawozdań finansowych, nawet w przypadku kiedy kierownik jednostki powierzy głównemu księgowemu obowiązki w tym zakresie.

Jaka zatem jest odpowiedzialność księgowego?

Odpowiedzialność ta wynika z art. 77 ustawy o rachunkowości, który to stanowi: Kto wbrew przepisom ustawy dopuszcza do: 1) nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych, 2) niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych – podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.

Podstawa prawna:

Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) Ustawa ordynacja podatkowa (Dz. U z 1997 r. Nr 137, poz. 926 ze zm.)

11 stycznia 2009 o 12:25

amator

No cóż. Moje myślenie jest może płytkie ale jakoś nie mogę się oprzeć napisaniu komentarza. Rozumiem i akceptuję te przepisy co do maleńkich firm (np.jednoosobowych). Nie akceptuję jednak owych przepisów co do dużych frm bądź właścicieli prowadzących wiele firm bo jak niby mają kontrolować prace księgowych??? Kara grzywna lub pozb. wolności do lat 2??? Śmieszne. Za kilka miesięcy otwieram maleńką działalność gospodarczą i mam świadomość odpowiedzialności za całą dokumentację i akceptuję to (w większej części). Nie potrafię jednak zrozumieć a raczej pogodzić się z przepisami odnoszącymi się do dużych firm. Proszę o opinie (oczywiście przemyślane i zgodne z własnym sumieniem). Pozdrawiam

12 stycznia 2009 o 12:26

spec

W dużych firmach zatrudnia się księgowe na etacie i to one odpowiadają za swoje czyny. W artykule chodzi pewnie o wynajęte biura rachunkowe na potrzeby firmy.

Marta

no mnie ksiegowa urzadzila ze pozal sie boze prowadze firme jednoosobowa i nie mam zadnych podstaw do roszczenia sobie jakiegokolwiek odszkodowania od jej pomylki w wyniku ktorej musze zaplacic skarbowce ponad 10 000

13 stycznia 2009 o 12:27

sniez

Trzeba było lodów nie kręcić tylko grzecznie płacić podatki, to kary by nie było.

23 stycznia 2009 o 12:28

Sylwek

kto placi podatki ten piekny i gladki

25 stycznia 2009 o 12:28

j23

I śpi spokojnie

20 stycznia 2011 o 12:41

Kasia

Proszę powiedzieć gdzie był ten błąd że Bardzo Ciekawi mnie co się stalo u Pana