Skutki podatkowe rezygnacji z bycia czynnym podatnikiem VAT

Zasady powrotu do korzystania ze zwolnienia

Art. 113 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług w aktualnym brzmieniu mówi: Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia.
Tak więc trzeba spełnić następujące warunki:

od końca roku, w którym podatnik zrezygnował lub utracił prawo do zwolnienia, musi upłynąć rok,
wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 100 000 zł. W przypadku wyboru zwolnienia podmiotowego złożenie aktualizacji VAT-R/UE jest obowiązkowe w terminie siedmiu dni, licząc od dnia, w którym nastąpiła zmiana.

Do limitu wlicza się obrót z tytułu czynności opodatkowanych podatkiem VAT . Do tego obrotu podatnik nie wlicza:

odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji,
sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez rolnika działalności rolniczej, w przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystającego ze zwolnienia dla rolnika ryczałtowego także działalności innej niż działalność rolnicza.

Wyjątki
Zwolnień, o których mowa w art. 113 ust. 1 i 9, zgodnie z art. 113 ust 13 nie stosuje się do importu towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, świadczenia usług dla których zgodnie z artykułem 17 ust. 1 pkt 8 podatnikiem jest ich usługobiorca , oraz podatników:
1. dokonujących dostaw:

wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej (PKWiU 40.10.10) i wyrobów tytoniowych w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym,
nowych środków transportu,
terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę;

2. świadczących usług prawniczych oraz usług w zakresie doradztwa, a także usług jubilerskich.
3. niemających siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju.

Przepisy przejściowe

W 2011 r. limit uprawniający do korzystania ze zwolnienia będzie wynosił 150 000 zł. Ustawodawca wprowadził przepisy przejściowe w tym zakresie. W 2011 r. podatnicy, u których łączna wartość sprzedaży opodatkowanej w 2010 r. będzie wyższa niż 100 000 zł i nie przekroczy 150 000 zł, będą mogli skorzystać ze zwolnienia w 2011 r. Warunkiem będzie pisemne zawiadomienie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 15 stycznia 2011 r. Natomiast podatnicy rozpoczynający w 2010 r. wykonywanie czynności opodatkowanych będą mogli wybrać zwolnienie w 2011 r. mimo że nie minie ustawowy rok. Trzeba wtedy spełnić następujące warunki:

łączna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w 2010 r., przekroczyła 100 000 zł i nie przekroczyła 150 000 zł,
złożyć pisemne zawiadomienie o tym zamiarze do naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 15 stycznia 2011 r.

Obowiązek korekty

Podatnik zamierzający skorzystać ze zwolnienia podmiotowego musi pamiętać, iż zmiana ta może się wiązać z koniecznością dokonania korekty odliczonego podatku VAT od zakupów, które wykorzystywane będą do działalności zwolnionej z VAT.

Korekta rozliczenia podatku naliczonego w przypadku zmiany przeznaczenia środków trwałych o wartości przekraczającej 15000zł

W przypadku zmiany przeznaczenia środków trwałych o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł, odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy art 91 ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust 3 ustawy o VAT. Stanowi o tym art.91 ust.7a.
Zgodnie z przepisami art. 91 ust. 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług korekty kwoty podatku naliczonego, o których mowa w art. 91 ust. 1-6, stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi, np. w związku z wyborem zwolnienia podmiotowego w VAT.
Na podstawie art. 91 ust. 7a w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, korekty, o której mowa w art. 91 ust. 7 , dokonuje się na zasadach określonych w art. 91 ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3.

W przypadku zmiany przeznaczenia środków trwałych (z czym mamy do czynienia np. w przypadku wyboru zwolnienia)o wartości początkowej wyższej niż 15.000zł, korekty trzeba będzie dokonywać za poszczególne lata pozostałego okresu korekty. Roczna korekta w każdym kolejnym roku będzie dotyczyła 1/5 lub – w przypadku nieruchomości – 1/10 podatku odliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. Korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym ( za styczeń lub pierwszy kwartał) za który dokonuje się korekty i dokonuje się jej przy każdej kolejnej zmianie prawa do odliczeń, jeżeli zmiana ta następuje w okresie korekty.

Przykład
Podatnik mający pełne (100%) prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia samochodu ciężarowego za kwotę 40 tyś netto plus 8,800zł VAT, odliczył w 2007r. Cały ww. podatek naliczony. Okres ewentualnej korekty tego podatku, licząc od 2007r.-zakończy się w 2011r. Z dniem 1 lutego 2009r. Podatnik zmienił status podatnika z czynnego na zwolnionego. Na ten dzień podatnik posiadał jeden środek trwały w wartości początkowej 15.000zł. W chwili rezygnacji podatnika ze statusu podatnika czynnego samochód zmienił przeznaczenie. Okres korekty dla ww. samochodu wynosi 5 lat, przy czym dwa lata z tego okresu już upłynęły. Podatnik po zakończeniu 2009r. Będzie zobowiązany do skorygowania „in minus”1/5 odliczonego VAT, tj: kwoty:1/5 x 8,800=1.760zł. Takiej samej korekty będzie zmuszony dokonać po zakończeniu roku 2010 i 2011. Korekty należy dokonać w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym( za styczeń lub pierwszy kwartał ), za który dokonuje się korekty. Oznacza to, że podatnik będzie musiał zwrócić z tytułu tego podatku 5.280zł.
Jeżeli zmiana przeznaczenia dobra inwestycyjnego nastąpi po upływie okresu korekty (5 lub 10 lat), podatnik nie musi korygować podatku naliczonego.

Korekta rozliczenia podatku naliczonego w przypadku zmiany przeznaczenia środków trwałych o wartości nieprzekraczającej 15000zł

Stosownie do art. 91 ust. 7b i 7c , w przypadku towarów i usług innych niż wymienione w art. 91 ust. 7a, wykorzystywanych przez podatnika do działalności gospodarczej, korekty dokonuje się na zasadach określonych w art. 91 ust. 1, ust. 2 zdanie trzecie i ust. 3 , z tym zastrzeżeniem, że jeżeli zmiana prawa do obniżenia podatku należnego wynika z przeznaczenia towarów lub usług (o których mowa w ust. 7b), wyłącznie do wykonywania czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, lub wyłącznie do czynności, w stosunku do których takie prawo przysługuje – korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana. Korekty tej nie dokonuje się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy.
Do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, na mocy art. 91 ust. 7d , korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.
Oznacza to, że korekty tej należy dokonywać po zakończeniu roku, w którym doszło do zmian w zakresie prawa do takich odliczeń , w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy (styczeń lub kwartał ) roku następującego po roku podatkowym za który dokonuje się korekty (nastąpiła zmiana przeznaczenia).
Z tym że jeżeli zmiana prawa do obniżenia podatku należnego wynika z przeznaczenia ww towarów lub usług :

wyłącznie do wykonywania czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, lub
wyłącznie do czynności, w stosunku do których takie prawo przysługuje,

korekty dokonuje się w deklaracji składanej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia.

Przykład
Podatnik w lutym 2010 r. zakupił komputer za kwotę 7.000 zł netto plus 1.540 zł VAT. Podatek został odliczony. Zakładając, że od stycznia 2011 r. podatnik wybierze zwolnienie z VAT, będzie zobowiązany do skorygowania odliczonego podatku w całości. Gdyby zmiana przeznaczenia nastąpiła w marcu 2011 r. lub później – korekta nie byłaby konieczna.

Korekta rozliczenia podatku naliczonego w przypadku zmiany przeznaczenia towarów handlowych lub surowców i materiałów

W przypadku zmiany prawa do odliczenia VAT od towarów handlowych lub surowców i materiałów nabytych do działalności, w stosunku do której przysługuje pełne prawo do odliczenia, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana (art. 91 ust. 7d ustawy o VAT).
Źródło:
ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT

Leksykon VAT 2010 Janusz Zubrzycki