Małgorzata Jagusiak
Jeżeli decydujemy się na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, to należy pamiętać o pewnych zasadach, które będą nas dotyczyły. Do podpisania umowy spółki może dojść pod warunkiem, że będzie co najmniej dwóch wspólników, a dość często jest ich więcej. Jeśli dojdzie do zmiany wspólników lub ich udziałów w trakcie roku, to zmienią się również zasady rozliczania zaliczki na podatek dochodowy i właśnie tym tematem zajmiemy się w dzisiejszej publikacji.
Zapłata zaliczek w podatku dochodowym
Każda osoba ma obowiązek odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy. W przypadku osób, które prowadzą indywidualnie pozarolniczą działalność gospodarczą jest możliwość wybrania następujących form opodatkowania dochodów:
- skala podatkowa,
- podatek liniowy,
- zryczałtowany podatek dochodowy.
Również takie trzy formy opodatkowania przychodów/dochodów są dostępne dla wspólników spółek cywilnych, przy zachowaniu warunków ustawowych, o czym piszemy poniżej.
Jak wygląda opodatkowanie wspólników spółki cywilnej?
Przed podpisaniem umowy spółki cywilnej należy ustalić wiele kwestii, a jedną z nich jest wybór formy opodatkowania uzyskiwanych przychodów/dochodów. W spółce cywilnej mówimy o udziałach, które ustala się na podstawie wniesionych wkładów przez wspólników. Jeżeli wspólnicy ustalą, że chcą po równo dzielić się dochodami, to wnoszą do spółki kapitał w takiej samej wysokości. Zgodnie z przepisami obowiązuje zasada, że wspólnicy spółki cywilnej mogą wybrać opodatkowanie według tej samej ustawy. W jaki sposób należy to rozumieć?
Pod pojęciem ustawy kryje się:
Wspólnicy spółki cywilnej mogą wybrać opodatkowanie w formie:
- skali podatkowej,
- podatku liniowego,
- ryczałtu
WAŻNE!
Wybór zryczałtowanego podatku dochodowego jest możliwy pod warunkiem, że wszyscy wspólnicy wybiorą tę formę opodatkowania
WAŻNE!
Jeśli którykolwiek ze wspólników świadczy usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, to nie może od razu wybrać opodatkowania podatkiem liniowym lub ryczałtem. W tym ostatnim przypadku rodzi to również konsekwencje dla pozostałych wspólników.
Ostatnio wydana została dość korzystna dla przedsiębiorców interpretacja podatkowa z dnia 27.03.2023 r. nr 0113-KDIPT2-1.4011.59.2023.2.HJ, z której wynika, że nie ma przeszkód do wybrania ryczałtu lub liniówki przy nawiązaniu współpracy z byłym pracodawcą, o ile zakres wykonywanych obowiązków na umowę o pracę będzie się różnił od czynności wykonywanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej
W jaki sposób wygląda zmiana formy opodatkowania w spółce cywilnej można przeczytać w podlinkowanej publikacji.
Obliczanie zaliczki na podatek dochodowy przez wspólników spółki cywilnej
W zależności od tego jaką formę opodatkowania wybiorą wspólnicy dla całej spółki będzie prowadzona jedna podatkowa książka przychodów i rozchodów (PKPiR) lub ewidencja przychodów (EP) w przypadku ryczałtu. Na podstawie zapisów w księgach podatkowych ustala się przychód/dochód, który każdy ze wspólników indywidualnie uwzględnia do wyliczenia zaliczki na podatek dochodowy.
UWAGA!
Zgodnie z ustawą o podatku PIT przychody z udziału w spółce cywilnej dla każdego wspólnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w wypracowanym zysku.
Zasadę proporcji stosuje się również do kosztów uzyskania przychodów i strat.
Zmiana wspólników lub ich udziałów w trakcie roku w spółce cywilnej a zaliczka na podatek dochodowy
Do zmiany udziałów w spółce cywilnej może dojść w trakcie roku podatkowego lub po jego zakończeniu. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być kilka, a mianowicie:
- wspólnicy mogą podjąć decyzję o zmianie dotychczasowej proporcji w udziałach,
- jeden ze wspólników wystąpił ze spółki,
- nowy udziałowiec przystąpił do spółki.
W takich przypadkach nie ma potrzeby, żeby zmieniać zaliczki wpłacane wcześniej według innej proporcji. Zgodnie z przepisami ostateczne rozliczenie przychodu/dochodu do opodatkowania odbywa się na podstawie zeznania rocznego, w którym przedsiębiorca wylicza zobowiązanie podatkowe za dany rok. Jeżeli prowadzona jest PKPiR, to na wysokość dochodu ma również wpływ różnica remanentowa. Spis z natury sporządza się na 31 grudnia każdego roku, stanowi on również remanent początkowy na 1 stycznia kolejnego roku. Zmiana proporcji w trakcie roku podatkowego oznacza, że po jego zakończeniu powstaną różnice w rozliczeniu.
| Do zmiany udziałów w spółce cywilnej może dojść w trakcie roku podatkowego lub po jego zakończeniu |
| Zaliczki na podatek dochodowy mogą więc być regulowane w trakcie roku podatkowego według różnych proporcji, o ile wynika to z umowy spółki |
Ostateczne rozliczenie przychodu/dochodu następuje po zakończeniu roku podatkowego a udziały wspólników wylicza się na podstawie proporcji obowiązującej w dniu 31 grudnia, to oznacza, że wspólnicy:
|
Przykład 1
Spółka osobowa ABC składa się z 2 wspólników, którzy ustalili, że będą rozliczali się według następującej proporcji:
- wspólnik 1 posiada 40% udziałów,
- wspólnik 2 posiada 60% udziałów.
Począwszy od miesiąca sierpnia doszło do zmiany umowy spółki i proporcja wynosi 50/50. Oznacza to, że po zakończeniu roku wspólnik 1 będzie miał podatek do dopłaty, natomiast u wspólnika 2 powstanie nadpłata. Do końca lipca zaliczki będą obliczane w proporcji 40/60 a od sierpnia według nowej proporcji 50/50.
Przykład 2
Spółka cywilna XYZ składa się z 3 wspólników a udziały wyglądają następująco:- wspólnik 1 posiada 30% udziałów,
- wspólnik 2 posiada 30% udziałów,
- wspólnik 3 posiada 40% udziałów.
Od września do spółki przystąpił jeszcze jeden udziałowiec i teraz każdy ze wspólników posiada taki sam procent udziałów a więc po 25%. Ostateczne rozliczenie dochodu nastąpi po zakończeniu roku podatkowego według nowych proporcji. W trakcie roku do końca sierpnia 3 wspólników rozlicza zaliczki według założonych proporcji, a od września 4 wspólników rozlicza podatek dochodowy od 25% udziałów w zysku.
Po zmianie proporcji zaliczki nie muszą być przeliczane wstecznie, potwierdzają to również sądy. W jednym z wyroków NSA z dnia 24.06.2016 r. sygn. akt II FSK 1552/14 podkreślono m.in., że w sytuacji, gdy udział w zysku spółki za cały rok podatkowy według ostatecznej proporcji będzie wyższy niż zakładany w ciągu tego roku, nie może być mowy o powstaniu zaległości podatkowej. Przedsiębiorca wpłaca zaliczki według obowiązującej w danym momencie proporcji.
Podsumowanie
W spółce cywilnej osób fizycznych w umowie spółki wspólnicy określają zasady podziału wypracowanego zysku lub poniesionej straty. Proporcje mogą być w jednakowej wysokości lub różne, w zależności od wniesionego kapitału do spółki. Jeżeli zmieni się stan liczebny wspólników lub zostanie podjęta decyzja o zmianie udziałów, to ma to swoje przełożenie na zaliczki na podatek dochodowy. Każda zmiana proporcji, czy to w trakcie roku podatkowego, czy po jego zakończeniu wymaga pisemnej zmiany umowy spółki. Zaliczki na podatek dochodowy są wpłacane w takich proporcjach, jakie obowiązują w danym okresie rozliczeniowym. Ostateczne wyliczenie przychodu/dochodu następuje po zakończeniu roku podatkowego i wówczas każdy wspólnik obliczy we własnym imieniu podatek należny za cały rok, według proporcji obowiązującej w dniu 31 grudnia. Może się okazać, że wyjdzie podatek do zapłaty lub nadpłata. Przy zobowiązaniu do zapłaty nie ma obowiązku dopłaty odsetek za zwłokę, o ile zaliczki były wyliczane zgodnie z zapisami w ewidencjach podatkowych. Potwierdzają to również sądy w wydawanych rozstrzygnięciach.
222 
Adrianna Glapiak
Dorota Łesak
Zespół IFIRMA
Marta Matylda Kania
