Czas wojny, o którym obecnie mówimy w kontekście konfliktu zbrojnego na Ukrainie jest niezwykle trudnym okresem dla wszystkich, przede wszystkim dla ludności cywilnej Ukrainy. Nic dziwnego, że w tak dramatycznych okolicznościach mamy do czynienia z napływem uchodźców. W ekspresowym tempie rząd polski przygotował projekt specustawy, która reguluje tematy związane z udzielaną pomocą dla Ukrainy.

Co zostało uregulowane w projekcie ustawy?

Rozwiązania zaproponowane w projekcie ustawy mają przede wszystkim na celu wprowadzenie rozwiązań prawnych dla uchodźców z Ukrainy. Do najważniejszych zagadnień uregulowanych w projekcie można zaliczyć:

1. Legalizację pobytu w Polsce.
2. Określenie zakresu zadań dla wojewody i jednostek samorządu terytorialnego.
3. Utworzenie Funduszu Pomocy obywatelom Ukrainy.
4. Dostęp do rynku pracy.
5. Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej.
6. Uzyskanie wsparcia materialnego.
7. Opieka zdrowotna.

Legalizacja pobytu w Polsce

Obywatelom Ukrainy, którzy przebywają na terytorium Polski będzie nadawany numer PESEL. Jak można przeczytać w uzasadnieniu do ustawy będzie to możliwe po ustaleniu tożsamości osoby w oparciu o dostępne, w tym unieważnione, dokumenty takie jak: paszport, dowód osobisty, ale także karta Polaka, czy prawo jazdy, w przypadku dzieci akt urodzenia. W przypadkach szczególnych nadanie numeru PESEL może być dokonane na podstawie oświadczenia. Dzięki uzyskaniu numeru PESEL obywatele Ukrainy otrzymają dostęp do usług publicznych a także uzyskać profil zaufany. Wniosek o nadanie numeru PESEL będzie składany do urzędu gminy.

Pomoc wojewody i jednostek samorządu terytorialnego

Zakres i charakter pomocy udzielanej przez wojewodów i samorządy dla uchodźców może mieć szeroki zasięg i obejmuje m.in.:

• zakwaterowanie,
• wyżywienie,
• transport.

Organy terenowe organizują miejsca, w których mogą przebywać osoby z Ukrainy. Mają również za zadanie zapewnienie dla nich podstawowych funkcji życiowych. Z uwagi na ilość obywateli Ukrainy, które z dnia na dzień znalazły się w Polsce jest to niezwykle trudne i odpowiedzialne zadanie.

Utworzenie Funduszu Pomocy

Fundusz zostanie utworzony w Banku Gospodarstwa Krajowego. Wpłaty do Funduszu będą dokonywane m.in.:

• ze środków budżetu państwa, w tym budżetu środków europejskich,
• z państwowych funduszy celowych,
• z darowizn,
• ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi.

Finansowanie lub dofinansowanie ze środków Funduszu może być udzielone jednostkom sektora finansów publicznych oraz jednostkom spoza tego sektora.

Dostęp do rynku pracy

W projekcie wprowadzone zostały także rozwiązania ułatwiające zatrudnienie obywateli Ukrainy. Pracodawca zatrudniający obywatela Ukrainy będzie miał 7 dni od dnia podjęcia pracy powiadomić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl właściwy urząd pracy o powierzeniu pracy. Nie dotrzymanie tego terminu będzie równoznaczne z brakiem możliwości świadczenia pracy. Obywatele Ukrainy będą mogli rejestrować się w powiatowych urzędach pracy i korzystać z pośrednictwa w znalezieniu pracy, jak również z oferowanych szkoleń.

Prowadzenie działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy

W projekcie specustawy wprowadzono również możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na takich samych zasadach, jakie obowiązują obywateli polskich. Zarejestrowanie działalności w CEIDG będzie możliwe pod warunkiem uzyskania wpisu w rejestrze PESEL. Będzie można również zakładać spółki jawne i partnerskie.

Wsparcie finansowe dla obywateli Ukrainy

W projekcie ustawy mówi się o wsparciu w zakresie:

• świadczeń rodzinnych,
• świadczenia wychowawczego,
• świadczenia dobry start,
• rodzinnego kapitału opiekuńczego,
• dopłaty do pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Obywatelom Ukrainy zostanie udzielone jednorazowe wsparcie w wysokości 300 zł na osobę, które może być przeznaczone w szczególności na wydatki na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe. Osobom, które przyjęły obywateli Ukrainy będą mogły otrzymać przez okres 2 miesięcy wsparcie w wysokości 1.200 zł miesięcznie. Obywatelom Ukrainy mogą być przyznawane świadczenia pieniężne i niepieniężne w trybie ustawy o pomocy społecznej.

Dostęp do świadczeń zdrowotnych

Obywatele Ukrainy będą mieli dostęp do opieki zdrowotnej na zasadach i w zakresie, w jakim osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje prawo do świadczeń na podstawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Każdy uchodźca z Ukrainy będzie więc miał nieograniczony dostęp do świadczeń realizowanych w ramach NFZ.

Ustawa ma obowiązywać od dnia 24 lutego 2022 roku, a więc od dnia rozpoczęcia wojny. Z projektem ustawy i przebiegiem procesu legislacyjnego można zapoznać się pod wskazanym linkiem.

Czym jest nowa specustawa dla pomagających Ukrainie – materiał video: