Piramida finansowa – czym jest i jakie stwarza zagrożenia?

Dlatego też warto potrafić rozpoznawać firmy, organizacje, które nakłaniają do podejrzanych inwestycji przynoszących nierealne zyski. W jaki sposób je rozpoznać i jakie zagrożenia się z nimi wiążą? Sprawdźmy, na czym polega piramida finansowa!

Piramida finansowa – co to?

Piramida finansowa jest nielegalnym sposobem zarabiania pieniędzy. Opiera się na prowadzeniu i promowaniu transakcji inwestycyjnych, które mają rzekomo przynosić ponadprzeciętne zyski. Korzyści finansowe pochodzą z wpłat członków znajdujących się na niższych szczeblach struktury. Tworzenie piramid jest uznawane za przejaw nieuczciwych praktyk rynkowych i wiąże się z sankcjami prawnymi.

Twórcy piramid finansowych są przeważnie pierwszymi osobami, którzy wpłacają pieniądze na rzecz całej struktury, aby uwiarygodnić legalność prowadzonej działalności. W dalszej kolejności rekrutowani są kolejni członkowie, których zadaniem jest promowanie i przyciąganie nowych osób. W zamian wypłacane są im środki, pochodzące z napływających wpłat na rzecz całego systemu. Kiedy napływ nowych inwestorów maleje – piramida upada. Jest to nie do uniknięcia, ponieważ zawsze istnieje ograniczona liczba uczestników skłonna do dołączenia. W chwili bankructwa, zainwestowane środki osób zaangażowanych przepadają.

Skuteczność taki działań kryje się w dobrze zorganizowanych działaniach promocyjnych oraz celowe wprowadzanie w błąd uczestników piramidy. Osoby nieświadome ryzyka oraz zwodzone szansą szybkiego zysku, mogą łatwo wpaść w pułapkę finansową.

Z czego mogą wynikać zagrożenia piramidy finansowej?

Dlaczego rozwój piramid finansowych jest realnym zagrożeniem i jakie aspekty zwiększają ryzyko ich występowania? Oto kilka możliwych powodów:

• Niedostateczna świadomość zagrożeń i niski poziom edukacji finansowej wśród społeczeństwa;
• Występowanie skomplikowanych instrumentów finansowych, których mechanizm może być trudny do zrozumienia i rozpoznania jego niebezpieczeństw;
• Mało skuteczne egzekwowanie łamania przepisów prawnych;
• Brak dostępu do niezależnej porady specjalisty w zakresie finansów, inwestycji itp.

Jak rozpoznać piramidę finansową?

Chcąc uchronić się przed nieświadomym wstąpieniem do tego rodzaju struktury, zwracaj uwagę na następujące kwestie:

• Brak konkretnych informacji o danym podmiocie oraz jego sposobie działania, oferowanych usługach;
• Niespójność przekazywanych informacji i brak procedur zapewniających bezpieczeństwo wykonywanych transakcji;
• Gwarancja wysokiego zysku np. deklarowanie stopy zwrotu powyżej 10%;
• Programy polegające na nakłanianiu jak największej ilości osób do danej inwestycji, uiszczeniu określonych opłat za przyjęcie;
• Jeżeli dochód opiera się na rekrutacji kolejnych członków do danego przedsięwzięcia.

Jak uniknąć piramidy finansowej?

Jakie działania możesz podjąć, aby uchronić się przed piramidą finansową?

1. Sprawdź wiarygodność firmy. Przed wpłatą jakichkolwiek pieniędzy na rzecz danego podmiotu, sprawdź go w ogólnodostępnych źródłach. Poszukaj informacji w KRS, sprawdzaj listę ostrzeżeń publicznych na stronie KNF (Komisji Nadzoru Finansowego), stronie UOKiK i Rzecznika Finansowego. Dowiedz się, kto wchodzi w skład kadry zarządzającej, skontroluj prawdziwość podanego adresu firmy. Czy firma posiada niezbędne zezwolenia na prowadzenie danej działalności? Przejrzyj sprawozdania finansowe.
2. Czytaj dokładnie umowy przed ich podpisaniem. Jeżeli cokolwiek jest dla Ciebie niezrozumiałe, zasięgnij porady prawnej.
3. Zwracaj uwagę, jeśli firma oferuje bardzo wysokie zyski, ponieważ zazwyczaj wiążą się one z większym ryzykiem straty.
4. Sprawdź, czy na rynku jest popyt na produkty lub usługi, które musiałbyś/musiałabyś sprzedawać.

Przykłady piramidy finansowej

W historii mieliśmy do czynienia z wieloma piramidami finansowymi. Możemy wyróżnić m.in.:

Albania

W momencie, kiedy w 1991 roku Albania przekształcała się w gospodarkę wolnorynkową, była jednym z uboższych państw Europy. Większość społeczeństwa nie była zaznajomiona z mechanizmami rynkowymi i nie była świadoma wielu zagrożeń nielegalnych praktyk. Słabo rozwinięta bankowość cechowała się surowymi limitami kredytowymi oraz częste występowanie zagrożonych kredytów, których kredytobiorca prawdopodobnie nie będzie w stanie spłacić. W związku z tym zaczęły powstawać nieformalne instytucje oferujące pożyczki lub wejście do funduszów inwestycyjnych, który proponowały wysokie zyski. Zaczęły one cieszyć się coraz większą popularnością, co przyczyniało się do przystępowania do niego kolejnych zainteresowanych. Upadek piramid finansowych w 1997 roku miał katastrofalne skutki dla gospodarki – ceny podstawowych produktów konsumpcyjnych wzrosły o 28% i wybuchły zamieszki.

Amber Gold

W Polsce swego czasu również była głośna sprawa piramidy finansowej związanej z aferą Amber Gold. Była to spółka, która skupiała się na inwestowaniu w metale lokacyjne jak np. złoto. Według założycieli roczna stopa zwrotu z inwestycji miały oscylować między 6% a 16%. Jednakże w 2012 roku firma ogłosiła upadłość i uniknęła wypłacenia środków pieniężnych, które wielu ludzi wtedy zainwestowało. Szacuje się, że rozporządzała ona mieniem o wartości ok. 850 mln złotych.

Piramida Madoffa

Twórcą największej piramidy finansowej był Bernard Madoff, który zdołał pozyskać do swojego funduszu inwestycyjnego wiele banków, firm, organizacji i inwestorów prywatnych. Struktura przez niego zbudowana funkcjonowała 13 lat i upadło dopiero podczas krachu finansowego w 2008 roku. Właśnie wtedy klienci zaczęli domagać się zwrotu wpłaconych środków, co oczywiście, nie było możliwe.

Podsumowanie

Zjawisko piramid finansowych pokazuje jakie niebezpieczeństwa wiążą się z niskim poziomem edukacji finansowej oraz chęcią szybkiego zysku. Najbardziej podatnymi na zagrożenia związane z tego typu oszustwami są seniorzy i młode osoby, które mogą nie mieć dostatecznej wiedzy z tej dziedziny. Dlatego też wiele instytucji decyduje się wyjść naprzeciw potrzebom społeczności i organizowane są akcje, mające na celu zwiększać świadomość ekonomiczną. Jednakże w rzeczywistości, każdy może stać się ofiarą piramidy finansowej i należy zawsze wykazywać się szczególną ostrożnością podczas podejmowania wszelkich decyzji inwestycyjnych.