Towary używane – sprzedaż i zakup a VAT

Czym są towary używane ?

Definicja legalna towarów używanych znajduje się w przepisie art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, przez towary używane rozumie się ruchome dobra materialne nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie, inne niż określone w pkt 1-3 oraz inne niż metale szlachetne lub kamienie szlachetne (CN 7102, 7103, 7106, 7108, 7110, 7112).

Tym samym w punktach 1-3 art. 120 ustawy o VAT wskazano:

1. dzieła sztuki przez które rozumie się:
   • obrazy, kolaże i podobne płyty dekoracyjne, rysunki i pastele, wykonane w całości przez artystę, z wyłączeniem planów i rysunków do celów architektonicznych, inżynieryjnych, przemysłowych, komercyjnych, topograficznych lub podobnych, ręcznie zdobionych produktów rzemiosła artystycznego, tkanin malowanych dla scenografii teatralnej, do wystroju pracowni artystycznych lub im podobnych zastosowań (CN 9701),
   • oryginalne sztychy, druki i litografie, sporządzone w ograniczonej liczbie egzemplarzy, czarno-białe lub kolorowe, złożone z jednego lub kilku arkuszy, w całości wykonane przez artystę, niezależnie od zastosowanego przez niego procesu lub materiału, z wyłączeniem wszelkich procesów mechanicznych lub fotomechanicznych (CN 9702),
   • oryginalne rzeźby oraz posągi z dowolnego materiału, pod warunkiem że zostały one wykonane w całości przez artystę; odlewy rzeźby, których liczba jest ograniczona do 8 egzemplarzy, a wykonanie było nadzorowane przez artystę lub jego spadkobierców (CN 9703),
   • gobeliny (CN 5805 00 00) oraz tkaniny ścienne (CN 6304) wykonane ręcznie na podstawie oryginalnych wzorów dostarczonych przez artystę, pod warunkiem że ich liczba jest ograniczona do 8 egzemplarzy,
   • fotografie wykonane przez artystę, opublikowane przez niego lub pod jego nadzorem, podpisane i ponumerowane, ograniczone do 30 egzemplarzy we wszystkich rozmiarach oraz oprawach,
2. przedmioty kolekcjonerskie przez które rozumie się:
   • znaczki pocztowe lub skarbowe, stemple pocztowe, koperty pierwszego obiegu, ostemplowane materiały piśmienne i im podobne, ofrankowane, a jeżeli nieofrankowane, to uznane za nieważne i nieprzeznaczone do użytku jako ważne środki płatnicze (CN 9704 00 00),
   • kolekcje oraz przedmioty kolekcjonerskie o wartości zoologicznej, botanicznej, mineralogicznej, anatomicznej, historycznej, archeologicznej, paleontologicznej, etnograficznej lub numizmatycznej (CN 9705), a także przedmioty kolekcjonerskie, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, tj. monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną,
3. antyki przez które rozumie się przedmioty, inne niż wymienione w pkt 1 i 2, których wiek przekracza 100 lat (CN 9706).

Zgodnie z przepisem art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT przez towary używane należy rozumieć tylko takie dobra materialne, które w dalszym użytku mają tożsamy stan lub ich stan wymaga naprawy do dalszego użytku. Towarami używanymi są ruchome dobra materialne nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie.

Warto również wskazać, że sformułowanie „dalszy użytek” należy rozumieć jako kolejny użytek kolejny, co oznacza, że towarami używanymi są takie dobra ruchome, które były już wcześniej przynajmniej raz użyte.

W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że:

• definicja „towarów używanych” wykorzystywana przy procedurze opodatkowania marży obejmuje towary używane w powszechnym tych słów znaczeniu. Zatem o tym, czy dany towar jest towarem używanym w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 4 u.p.t.u. stanowi jego stan, faktyczne korzystanie z niego, powodujące mniejsze lub większe zużycie [tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 stycznia 2019 r., sygn. akt I FSK 312/17];
• tym czy dany towar stanowi „towar używany” w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 4 u.p.t.u. decyduje jego stan, faktyczne korzystanie z niego, powodujące mniejsze lub większe zużycie [tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 7 grudnia 2016 r., sygn. akt I SA/Go 260/16];
• zakwalifikowaniu danej rzeczy będącej przedmiotem dostawy do „towarów używanych” w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 4 u.p.t.u. decyduje sam ich stan, faktyczne korzystanie z nich, powodujące mniejsze lub większe zużycie. Wyrażenie „towary używane” oznacza w związku z powyższym wszystkie towary, które nie są nowe w potocznym rozumieniu tego słowa [tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 30 listopada 2016 r., sygn. akt I SA/Go 219/16].

Dostawa towarów używanych przedmiotem działalności

W przypadku podatnika dokonującego dostawy towarów używanych, nabytych uprzednio przez niego dla celów prowadzonej działalności lub importowanych w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania VAT jest marża, stanowiąca różnicę między całkowitą kwotą, którą ma zapłacić nabywca towaru, a kwotą nabycia, pomniejszoną o kwotę podatku (art. 120 ust. 4 u.p.t.u.).

Przepis art. 120 ust. 10 ustawy o VAT stanowi, że opodatkowanie marży w zakresie dostawy towarów wystąpi wtedy, gdy podatnik nabył te przedmioty od:

• osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, niebędących zarejestrowanymi podatnikami VAT bądź podatnikami podatku od wartości dodanej;
• podatników zwolnionych przedmiotowo z tytułu dostawy towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku lub podatników zwolnionych podmiotowo od opodatkowania VAT, osiągających obroty nieprzekraczające 200.000 zł;
• podatników, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana na zasadzie opodatkowania marży;
• podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na zasadach odpowiadających regulacjom dotyczącym dostawy towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku lub drobnych przedsiębiorców;
• podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana podatkiem od wartości dodanej na zasadach odpowiadających regulacjom na zasadzie opodatkowania marży, a nabywca posiada dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towarów na tych zasadach.

Podatnik podlega wprawdzie opodatkowaniu w systemie VAT marża z mocy prawa, ale tylko przy spełnieniu przesłanek wymienionych w art. 120 ust. 10 ustawy o VAT, co należy odczytywać jako obowiązek wykazania, że zakup towarów nastąpił od podmiotów wymienionych w tych przepisach. Dodatkowo Podatnik każdorazowo korzystając z systemu opodatkowania marży musi wykazać, w jakich okolicznościach nabył przedmiotowe rzeczy, w szczególności, że transakcja nabycia przez niego tych towarów nie była opodatkowana VAT liczonym od obrotu, a tym samym nie uzyskał on prawa do jego odliczenia jako podatku naliczonego.

Podatnik dokonujący dostawy towarów używanych i opodatkowujący te dostawy w systemie VAT marża, musi udokumentować źródło nabycia towaru używanego. Prowadzona ewidencja powinna zawierać dane, które pozwalają ocenić dopuszczalność zastosowania wymienionej procedury. Oznacza to, że w ewidencji należy ujawnić źródło, z którego pochodzi towar używany, wskazując dane niezbędne do określenia przedmiotu, podstawy opodatkowania (marży) oraz do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej [tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 30 listopada 2016 r., sygn. akt I SA/Go 229/16].

Procedura marży ma zastosowanie do sprzedaży towarów używanych wówczas, gdy zostały one nabyte ze zwolnieniem od podatnika, któremu nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy ich zakupie. Innymi słowy, podatnik-pośrednik może opodatkować jedynie swoją marżę, jeżeli zwolniony z podatku zbywca towaru używanego (odsprzedawanego przez podatnika-pośrednika) nie mógł przy jego zakupie potrącić podatku naliczonego. Przy tym ustawa z 2004 r. o podatku od towarów i usług nie rozróżnia zakresu, w jakim nie przysługiwało odliczenie. Przepisy art. 120 ust. 4 i ust. 10 pkt 2 w zw. z art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u. nie pozwalają w związku z tym na zastosowanie przez podatnika-pośrednika procedury marży, jeżeli nabył on korzystający ze zwolnienia towar używany od sprzedawcy, który przy zakupie tego towaru mógł dokonać odliczenia podatku naliczonego, nawet jeżeli odliczenie to było tylko częściowe [tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 września 2017 r., sygn. akt I SA/Sz 482/17].

Jesteś czynnym podatnikiem VAT i zawiesiłeś działalność gospodarczą? Tutaj sprawdzisz, czy w okresie zawieszenia możesz składać deklaracje VAT, wystawiać faktury korygujące czy dokonać sprzedaży środka trwałego.

Dostawa towarów używanych – faktura VAT

Zgodnie z przepisem art. 106e ust. 3 ustawy o VAT W przypadku dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, dla których podstawę opodatkowania stanowi zgodnie z art. 120 ust. 4 i 5 marża, faktura – w zakresie danych określonych w ust. 1 pkt 1-17 – powinna zawierać wyłącznie dane określone w ust. 1 pkt 1-8 i 15-17, a także odpowiednio wyrazy „procedura marży – towary używane”, „procedura marży – dzieła sztuki” lub „procedura marży – przedmioty kolekcjonerskie i antyki”.

Tym samym faktura w przypadku towarów używanych powinna zawierać następujące elementy, tj.:

• datę wystawienia;
• kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę;
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;
• numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a;
• numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b;
• datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury;
• nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;
• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;
• cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto);
• kwotę należności ogółem.

Dodatkowo faktura ta musi zawierać odpowiednie oznaczenie „procedura marży – towary używane”, „procedura marży – dzieła sztuki” lub „procedura marży – przedmioty kolekcjonerskie i antyki” [por. art. 106e ust. 3 ustawy o VAT].

Faktura bez NIP a odliczenie VAT – jeśli chcesz wiedzieć więcej na ten temat, to przejdź tutaj.

A co ze zwolnieniem z podatku VAT ?

W brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT zwalniał od podatku dostawę towarów używanych, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Natomiast zgodnie z aktualnie obowiązującym brzmieniem przepisu art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Obecnie zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT ma zastosowanie do dostawy towarów:

• przy nabyciu (imporcie lub wytworzeniu) których nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia VAT;
• wykorzystywanych – niezależnie od okresu ich używania przez podatnika (nawet jeśli okres użytkowania tych towarów był krótszy niż pół roku) – wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT przez cały okres tego użytkowania [tak R. Wiatrowski, 1.1. Towary używane będące ruchomościami [w:] Podatek od czynności cywilnoprawnych a VAT, S. Bogucki i in., Warszawa 2016].

Powyższa regulacja, w obecnym brzmieniu, nie obejmuje towarów używanych.

Podsumowanie

Zasadniczym warunkiem zastosowania szczególnej procedury VAT są obiektywne przesłanki wynikające z przepisu art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Zastosowanie szczególnej procedury w zakresie opodatkowania dostawy towarów używanych jest możliwe jedynie w przypadku spełnienia przez podatnika ustawowych warunków, które muszą być spełnione łącznie. Do podatnika należy również wykazanie, że warunki te spełnia.

Nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw wprowadziła nową procedurę związaną z przymusowym dochodzeniem należności z tytułu podatku VAT. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule.