Kiedy można zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia? Wzory pism do pobrania

Więcej na ten temat przeczytasz w poniższym artykule.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia

Przepisy prawa pracy, w szczególności art. 34 i art. 36 Kodeksu pracy, wyróżniają następujące okresy wypowiedzenia, tj.:

• okres wypowiedzenia umowy na okres próbny, który wynosi:
• 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
• okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony lub nieokreślony, który uzależniony jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i który wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Powyższe przepisy regulują długość okresu wypowiedzenia, który dla umów na okres próbny jest uzależniony od czasu, na który umowa została zawarta, a z kolei dla umów na czas nieokreślony i określony jest uzależniony od stażu pracy u danego pracodawcy.

Jednakże przepisy prawa pracy przewidują możliwość odstąpienia od zasady wykonywania faktycznej pracy przez pracownika, który świadczy pracę w okresie wypowiedzenia. Pracodawca w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia, za co pracownik będzie otrzymywać wynagrodzenie. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy może dotyczyć całego okresu wypowiedzenia albo jego części.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia uregulowane zostało w przepisie art. 36 (2) Kodeksu pracy:

„W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia”.

Aby zatem doszło do zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy, to pracodawca musi złożyć pisemne oświadczenie dotyczące odsunięcia pracownika od wykonywania pracy w okresie wypowiedzenia. Takie oświadczenie stanowi ustawowe polecenie pracodawcy, o którym mowa w przepisie art. 100 § 1 Kodeksu pracy i zazwyczaj jest ono wydawane w celu ochrony jego interesów, które mogą być zagrożone przez niewłaściwe zachowanie pracownika zwolnionego za wypowiedzeniem.

Warto zapamiętać, że polecenie pracodawcy dotyczące zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy może zostać cofnięte, wobec czego pracownik musi mieć świadomość, iż w każdej chwili może wrócić do pracy.

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 marca 2014 r., sygn. akt I PK 204/13 wskazując, że

„ponieważ w okresie wypowiedzenia stosunek pracy trwa, to pracownik jest zobowiązany wykonać polecenie pracodawcy świadczenia pracy. Nie chodzi więc o cofnięcie przez pracodawcę oświadczenia o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy (ze skutkiem wstecznym, do czego wymagana byłaby zgoda pracownika, o której mowa w art. 61 k.c.), lecz o zobowiązanie do świadczenia pracy (ze skutkiem od jego złożenia). Skoro pracodawca może jednostronnie i uznaniowo zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy, to tak samo (jednostronnie i uznaniowo) może pracownika zobowiązać do wykonywania pracy do czasu ustania stosunku pracy”.

Wynagrodzenie pracownika w przypadku zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy

Zgodnie z przepisem art. 80 Kodeksu pracy:

„Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią”.

Mając na uwadze powyższą regulację istotne, jest wrócenie uwagi na zdanie drugie powołanego przepisu, który stanowi, że za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wypłacane jest zatem 100% wynagrodzenia, tak jakby pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym.

Chcesz wiedzieć, czym jest odprawa i w jakiej wysokości należy ją wypłacić pracownikowi za jego zwolnienie? Jeśli tak, to przeczytaj artykuł „Odprawa dla pracownika za zwolnienie z pracy”.

Wzór oświadczenia pracodawcy o zwolnieniu pracownika z obowiązki świadczenia pracy

Pobierz Wzór oświadczenia pracodawcy o zwolnieniu pracownika z obowiązki świadczenia pracy

Dni wolne na poszukiwanie pracy przez pracownika

Warto również pamiętać o ustawowym prawie pracownika do otrzymania od pracodawcy dni wolnych na poszukiwanie pracy, ale prawo to przysługuje wyłącznie wtedy, gdy wypowiedzenia umowy o pracę dokonał pracodawca, a okres wypowiedzenia wynosi co najmniej 2 tygodnie.

Zgodnie z przepisem art. 37 §1 Kodeksu pracy w

„okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia”.

Wymiar takiego zwolnienia wynosi:

• 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia;
• 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 36 (1) § 1 Kodeksu pracy.

Pracownik otrzymane dni wolne powinien wykorzystać wyłącznie na poszukiwanie pracy, jednakże co szczególnie istotne, pracodawca zasadniczo nie ma możliwości skontrolowania tego, czy pracownik rzeczywiście zgodnie z celem wykorzystać te dni.

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że

„termin wykorzystania dni wolnych na poszukiwanie pracy powinien być przez pracownika uzgodniony z pracodawcą. Jeżeli pracodawca odmawia udzielenia tych dni w terminach proponowanych przez pracownika, to pracownik może nie przyjść do pracy w ciągu – odpowiednio – ostatnich 2 lub 3 dni roboczych. Tylko w ten sposób może on bowiem wymusić realizację swojego prawa, jako że za niewykorzystane dni wolne nie przysługuje żaden ekwiwalent”. [por. K. Jaśkowski [w:] E. Maniewska, K. Jaśkowski, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 37]

Dodatkowo warto wiedzieć, że w czasie zwolnienia na poszukiwanie pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, a w szczególności z § 5 wynikają zasady wypłacania wynagrodzenia w przypadku zwolnienia od pracy z prawem do wynagrodzenia:

• przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy [por. ustęp 1];
• przy ustalaniu wynagrodzenia za okres:
• zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia (art. 36 (2) Kodeksu pracy),
• zwolnienia pracownicy w ciąży lub karmiącej dziecko piersią z obowiązku świadczenia pracy (art. 179 § 5 Kodeksu pracy)

stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop [por. ustęp 2].

Zasadniczo zatem przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia na poszukiwanie pracy stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Wzór wniosku pracownika o udzielenie dni wolnych na poszukiwanie pracy

Pobierz Wzór wniosku pracownika o udzielenie dni wolnych na poszukiwanie pracy

Podsumowanie

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy może nastąpić zarówno, gdy wypowiedzenie zostanie złożone przez pracodawcę, jak i przez pracownika. Jednakże należy pamiętać, że zwolnienia ze świadczenia pracy może dokonać wyłącznie pracodawca, który również w każdej chwili może cofnąć zwolnienie z tegoż obowiązku, wskutek czego pracownik zobowiązany będzie do powrotu do pracy.

A jeśli zastanawiasz się, jakie grożą pracodawcy konsekwencje za złożenie nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę, to zapoznaj się z artykułem „Przywrócenie do pracy zwolnionego pracownika, czyli konsekwencje złożenia nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę”.