Metoda amortyzacji – czy można ją zmienić w trakcie roku?

Osoby, które prowadzą działalność gospodarczą dokonują zakupu różnego rodzaju składników majątkowych, które są ujmowane w kosztach uzyskania przychodów. Jeżeli jednak jakiś składnik spełnia definicję środka trwałego, to wówczas nie zawsze można od razu ująć całą kwoty w kosztach uzyskania przychodów. Przepisy w sposób szczegółowy regulują przypadki kiedy przedsiębiorca ma obowiązek dokonywać odpisów amortyzacyjnych rozłożonych w czasie, a kiedy może dokonać jednorazowego odpisu. W dzisiejszej publikacji opiszemy, czy możliwa jest zmiana metody amortyzacji w trakcie roku.

Jakie mamy metody amortyzacji?

Ustawodawca dał przedsiębiorcom możliwość wyboru metody amortyzacji:

1. Liniowa.
2. Degresywna.
3. Jednorazowa.

Najbardziej popularna jest metoda liniowa i jest ona najczęściej stosowana. Może być ona stosowana do wszystkich kategorii środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Polega ona na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych według stawek określonych w załączniku nr 1 do ustawy o PIT lub jeżeli przepisy na to pozwalają według stawek indywidualnych.

Metoda degresywna polega na tym, że w początkowym okresie dokonywania odpisów amortyzacyjnych można podwyższyć stawki amortyzacji, które są podane w załączniku do ustawy PIT. W momencie, w którym amortyzacja obliczana metodą degresywną miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, przedsiębiorca dokonuje dalszych odpisów metodą liniową. Metody degresywnej nie można stosować do samochodów osobowych.

Jeżeli natomiast chodzi o amortyzację jednorazową, to można z niej skorzystać w kilku wariantach. Jednym z podstawowych kryteriów jest wartość początkowa środka trwałego:

• do 10.000 zł,
• do 100.000 zł,
• do 50.000 euro, w 2022 roku jest to kwota 230.000 zł.

Ważny jest również status przedsiębiorcy: mały podatnik – każdy podatnik. Nie wszyscy mogą skorzystać z jednorazowej amortyzacji do kwoty 50.000 euro w ramach pomocy de minimis. Ponadto nie wszystkie środki trwałe mogą być w ten sposób amortyzowane. Zachęcamy do przeczytania podlinkowanej publikacji, w której opisana jest amortyzacja jednorazowa w zależności od wartości środka trwałego i statusu podatnika.

Podsumowując, przy metodzie liniowej przedsiębiorca będzie ujmował w kosztach co miesiąc, przez cały okres amortyzacji, taką samą kwotę odpisu. Przy metodzie degresywnej na początku będą dokonywane wyższe odpisy amortyzacyjne, które w kolejnych latach będą się zmniejszały. Natomiast amortyzacja jednorazowa pozwala na ujęcie w kosztach całej kwoty wydatku od razu.

Wybór metody amortyzacji należy do przedsiębiorcy, który musi na samym początku zdecydować się na określony rodzaj amortyzacji i według tej metody naliczać odpisy amortyzacyjne.

Metoda amortyzacji – czy możliwa jest zmiana?

Co do zasady nie można zmieniać metody amortyzacji w trakcie dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Na ten temat wypowiadają się wprost przepisy, a konkretnie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Brak możliwości zmiany metody amortyzacji potwierdzają również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach. W jednej z nich nr 0115-KDIT3.4011.80.2018.1.WR z dnia 23 marca 2018 roku. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej podkreślił, że Wnioskodawca jest zobowiązany stosować wybraną metodę amortyzacji do pełnego zamortyzowania środka trwałego, oznacza to zakaz zmiany metody amortyzacji w trakcie trwania tego procesu.

Czy można zmienić metodę amortyzacji w trakcie roku?

Ustaliliśmy już, że przepisy nie pozwalają na zmianę metody amortyzacji w trakcie jej trwania. Jednak rodzi się pytanie, co w sytuacji, gdy przedsiębiorca rozpoczął amortyzację według błędnie przyjętej metody? Chodzi o przypadki, w których przykładowo dokonał amortyzacji jednorazowej a przepisy mu na to nie pozwalają.

W jednym z wyroków sądowych sygn akt. II FSK 454/13 z dnia 21.04.2015 r. NSA podkreślił, że przepisy o amortyzacji podatkowej nie określają bezpośrednio norm dotyczących korekty tych odpisów, ale taka korekta jest prawnie możliwa. Może ona mieć miejsce gdy przedsiębiorca nieprawidłowo ustali wysokość odpisów amortyzacyjnych, a tym samym wysokość kosztów uzyskania przychodów. Jest również możliwa korekta odpisów amortyzacyjnych w przypadkach utraty przez przedsiębiorcę ulgi inwestycyjnej, z której wcześniej korzystał.

Przykład 1

Pan Adam jest czynnym podatnikiem VAT. Zakupił nowy samochód osobowy za kwotę 80.000 zł (kwota zawiera nieodliczony podatek VAT). Wprowadził samochód do ewidencji środków trwałych w miesiącu lipcu 2022 r. i dokonał jednorazowej amortyzacji. W miesiącu wrześniu 2022 r. pan Michał dowiedział się, że nie może tą metodą zamortyzować samochodu. W takim przypadku powinien skorygować rozliczenie zaliczki za miesiąc lipiec 2022 r. poprzez pomniejszenie kosztów uzyskania przychodów o 80.000 zł. Począwszy od miesiąca sierpnia 2022 r. (amortyzacja jest naliczana od następnego miesiąca po wprowadzeniu środka trwałego do ewidencji) pan Adam powinien rozpocząć naliczanie amortyzacji metodą liniową, po uprzednim dokonaniu korekty amortyzacji jednorazowej, która została błędnie wprowadzona.

Przykład 2

Pani Ania zakupiła samochód osobowy i wprowadziła go do ewidencji środków trwałych w miesiącu czerwcu 2022 r. Od miesiąca lipca 2022 r. rozpoczęła naliczanie amortyzacji samochodu metodą degresywną. Znajoma pani Ani w październiku 2022 r. zwróciła jej uwagę, że samochodów osobowych nie można według tej metody amortyzować. W związku z powyższym pani Ania będzie musiała zmienić metodę amortyzacji z degresywnej na liniową i dokonać korekty wyliczenia zaliczek za miesiące czerwiec – sierpień 2022 r.

Podsumowanie

Przedsiębiorca powinien znać przepisy, które odnoszą się do poszczególnych metod amortyzacji. W ustawie o podatku PIT zostało to napisane wprost, ale jak to bywa z przepisami nie są one pisane w zbyt przystępnej formie. Dlatego też najlepiej przed wprowadzeniem zakupionego środka trwałego do ewidencji warto zapoznać się z publikacjami na ten temat, których dostępność jest znaczna. W przypadku wątpliwości zawsze można zadzwonić na infolinię KIS lub złożyć wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, która będzie dla nas wiążąca.