Małgorzata Jagusiak 
W prowadzonej działalności gospodarczej samochody są jednym z najpowszechniej kupowanych środków trwałych. Samochód można nabyć zarówno od firmy, jak i osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej. W dzisiejszej publikacji odpowiemy na pytanie jak prawidłowo powinna być rozliczona transakcja zakupu samochodu od osoby fizycznej.
W jaki sposób można nabyć samochód wykorzystywany w działalności?
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą może stać się posiadaczem samochodu na kilka sposobów. Tak naprawdę to nawet nie zawsze trzeba być właścicielem, żeby można było samochód wykorzystywać w firmie. Zobaczmy jakie mogą być przykładowe sytuacje.
| Umowa leasingu | Właścicielem pojazdu przedsiębiorca staje się po zakończeniu umowy leasingu |
|---|---|
| Umowa użyczenia | Przedsiębiorca nie jest właścicielem pojazdu i nie stanie się nim nigdy |
| Umowa kredytowa | Jeśli samochód jest brany na kredyt, to współwłaścicielem jest bank. Dopiero po całkowitej spłacie kredytu jedynym właścicielem będzie przedsiębiorca |
| Zakup od innej firmy | W takim przypadku zakup samochodu jest udokumentowany fakturą, a właścicielem jest przedsiębiorca |
| Zakup od osoby fizycznej | Zakup jest udokumentowany umową kupna-sprzedaży, dochodzi do zmiany właściciela po dopełnieniu wszystkich formalności |
W dzisiejszej publikacji interesować nas będzie zakup samochodu od osoby fizycznej i dalsze rozważania będą temu poświęcone.
Zakup samochodu od osoby fizycznej
Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na zakup samochodu od osoby fizycznej, to musi się liczyć z tym, że podstawą do rozliczenia takiego zakupu będzie umowa kupna-sprzedaży. Na etapie zawierania umowy nabywca powinien dopilnować, żeby wszystkie niezbędne dane znalazły się na tej umowie. W szczególności z punktu widzenia zawieranej transakcji ważne będą m.in.:
- szczegółowe dane sprzedawcy i nabywcy,
- marka i model samochodu,
- rok produkcji,
- numer rejestracyjny,
- numer nadwozia (VIN),
- kwota umowy.
Od takiej umowy kupujący jest zobowiązany zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) do naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Warto wiedzieć, że cena zakupu nie powinna znacząco odbiegać od wartości rynkowej, ponieważ organ podatkowy może ją podważyć i zmienić podstawę opodatkowania w PCC.
PCC od zakupu samochodu od osoby fizycznej
Podatek PCC od zakupu samochodu od osoby fizycznej wynosi 2% od wartości transakcji. Należy go obliczyć i wpłacić na rachunek bankowy urzędu skarbowego w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego.
| Obowiązek podatkowy w PCC powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, w tym przypadku będzie to zawarcie umowy kupna |
| W terminie 14 dni należy złożyć deklarację PCC i zapłacić 2% podatku od przedmiotu umowy |
| Złożenia deklaracji i zapłaty podatku należy dokonać bez wezwania organu podatkowego |
| Jeśli wartość przedmiotu umowy nie przekracza 1.000 zł, to taka transakcja jest zwolniona od podatku PCC |
| Do zapłaty podatku PCC zobowiązany jest kupujący |
| Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych, w tym przypadku samochodu, określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia. Oznacza to, że wartość pojazdu na umowie kupna-sprzedaży powinna odpowiadać realnym cenom rynkowym, w przeciwnym razie urząd skarbowy może określić inną kwotę |
| Podatek niezapłacony w terminie płatności staje się zaległością podatkową, w stosunku do której może być wszczęte postępowanie upominawcze i egzekucyjne |
Jak rozliczyć zakup samochodu od osoby fizycznej w działalności gospodarczej?
Po przeprowadzeniu transakcji zakupu samochodu od osoby fizycznej może powstać pytanie, w jaki sposób taka transakcja powinna być wykazana w prowadzonej działalności gospodarczej. Zakupiony samochód na firmę powinien się znaleźć w ewidencji środków trwałych, jeśli jest prowadzona PKPiR lub wykazie środków trwałych w przypadku ryczałtu. Jeśli przedsiębiorca prowadzi PKPiR, to zakupiony samochód będzie dla niego stanowił koszty uzyskania przychodów, przy czym księgowań można dokonywać na kilka sposobów w zależności od wartości pojazdu.
| Wartość samochodu | Sposób ujęcia w kosztach uzyskania przychodów |
|---|---|
| Do 10.000 zł |
|
| Powyżej 10.000 zł |
|
| Podatek PCC zapłacony do urzędu skarbowego znajdzie się w cenie nabycia samochodu i znajdzie się w kosztach uzyskania przychodów w sposób pośredni poprzez dokonywane odpisy amortyzacyjne. Bez względu na to kiedy zostanie złożona deklaracja i zapłacony podatek PCC to i tak powinien być wliczony do wartości początkowej samochodu | |
Interpelacja w sprawie zakupu samochodu od osoby fizycznej
W styczniu 2023 roku do Ministra Finansów (MF) wpłynęło zapytanie poselskie w sprawie podatku PCC od nabycia używanych aut. Zadane zostały trzy pytania:
- Czy w związku z rosnącą inflacją MF rozważa podniesienie progu wartości auta, do wysokości którego nie pobiera się podatku?
- Czy MF planuje wydłużenie terminu zapłaty podatku PCC do 30 dni, tak aby był to czas równoznaczny z tym, jaki obowiązuje przy rejestracji nabytego auta?
- Czy istnieje możliwość wprowadzenia ulgi podatkowej dla osób o najniższym statusie materialnym, bądź całkowitego zwolnienia takich osób ze wspomnianego powyżej podatku?
W odpowiedzi z dnia 07.02.2023 r. można przeczytać między innymi:
- MF nie znajduje uzasadnienia do podwyższenia progu zwolnienia z PCC tylko w stosunku do samochodów, a nie do wszystkich rzeczy ruchomych. Nie planuje się zmian w tym obszarze z uwagi na to, że to miałoby znaczący wpływ na obniżenie dochodów gmin,
- MF nie planuje zmiany terminu zapłaty podatku PCC z 14 do 30 dni,
- MF nie planuje wprowadzenia zwolnienia od podatku PCC dla osób o najniższym statusie materialnym. Takie osoby mogą jedynie występować do naczelnika urzędu skarbowego o rozłożenie podatku na raty, odroczenie lub umorzenie w całości lub w części.
Podsumowanie
Każdy lub prawie każdy przedsiębiorca posiada samochód, który wykorzystuje w prowadzonej działalności gospodarczej. Wydatki poniesione przy zakupie samochodu stanowią koszty uzyskania przychodów, ale tylko dla tych przedsiębiorców, którzy rozliczają się na zasadach ogólnych, czyli skala podatkowa i podatek liniowy, i prowadzą PKPiR. Najczęściej odbywa się to poprzez dokonywane odpisy amortyzacyjne, które stanowią koszty uzyskania przychodów. Ryczałtowcy nie rozliczają kosztów, mogą jedynie samochód ująć na wykazie środków trwałych. Zakup na umowę kupna-sprzedaży wiąże się z obowiązkiem złożenia deklaracji PCC i zapłaty podatku w wysokości 2% w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego, który w tym przypadku powstaje w dacie podpisania umowy. W publikacji wskazano również, że w ostatnim czasie złożona została interpelacja poselska w sprawie podwyższenia progu zwolnienia z podatku PCC z 1.000 zł, a także wydłużenia terminu zapłaty do 30 dni, jednak Ministerstwo Finansów odpowiedziało, że nie ma takiej możliwości, żeby proponowane rozwiązania mogły być procedowane. Oznacza to, że w praktyce każda umowa zakupu samochodu powyżej 1.000 zł musi być objęta podatkiem PCC.
Stan prawny na dzień: 09.05.2024 r.
Marta Matylda Kania
Dorota Łesak
Adrianna Glapiak
