Podatek od czynności cywilnoprawnych

Opodatkowaniu PCC podlegają tylko czynności wskazane w ustawie, jest to katalog zamknięty (art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych). Czym jest podatek od czynności cywilnoprawnych? Co nie podlega opodatkowaniu? Poznaj szczegóły.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) są:

umowy kupna-sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych
umowa pożyczki
umowy darowizny (tylko w części dotyczącej przejęcia długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy)
umowa o dział spadku oraz zniesienie współwłasności (tylko w części dotyczącej spłat lub dopłat)
ustanowienie hipoteki
ustanowienie odpłatnego używania
a także umowy spółki (dotyczy to aktów założycielskich, wniesienia lub podwyższenia wkładów, pożyczki udzielonej spółce przez wspólnika, oddania przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania, przekształcenia lub łączenia spółek, o ile powoduje to zwiększenie majątku spółki).

Podatkowi temu podlegają również zmiany tych umów, ale tylko gdy powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania. Wyżej wymienione czynności podlegają podatkowi jeżeli ich przedmiotem są rzeczy znajdujące się lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Polski jak również, gdy rzeczy znajdują się (prawa majątkowe są wykonane) poza granicami kraju, pod warunkiem, że nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce i czynność została dokonana na terytorium kraju. W przypadku spółki osobowej, umowy oraz jej zmiany podlegają opodatkowaniu PCC, gdy w chwili dokonania czynności jej siedziba znajduje się w Polsce.

Nie podlegają opodatkowaniu PCC czynności:

jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest opodatkowana podatkiem VAT z tytułu ich dokonania nie decyduje przy tym okoliczność, że strony tej umowy są podatnikami podatku od towarów i usług. Podobnie jest gdy chociaż jedna ze stron korzysta z tego tytułu ze zwolnienia z VAT, z tym że wyłączenie to nie dotyczy umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, prawo użytkowania wieczystego, a także spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz umowy spółki.

Zwolnienia

W rozdziale 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zaprezentowanych jest szereg zwolnień podmiotowych (dotyczą one stron biorących udział w czynności cywilnoprawnej) oraz przedmiotowych (dotyczą one przedmiotu transakcji). Oto kilka z nich: od PCC zwolniona jest sprzedaż rzeczy ruchomych do kwoty 1000 zł, zwolnieniu podlegają także pożyczki udzielone między osobami z I grupy podatkowej (zalicza się do niej małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) do wysokości 9637 zł, nie podlega opodatkowaniu PCC przeniesienie własności nieruchomości lub ich części, pod warunkiem, że w chwili dokonania czynności, nabyte grunty stanowią gospodarstwo rolne albo utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego nabywcy.

Obowiązek podatkowy

Obowiązek zapłaty podatku ciąży w zależności od czynności, przy umowie:

kupna-sprzedaży na kupującym,
zamiany na stronach czynności,
darowizny na obdarowanym,
o dział spadku lub o zniesienie współwłasności na podmiocie nabywającym ponad udział,
odpłatnego używania na użytkowniku,
pożyczki na biorącym pożyczkę,
o ustanowieniu hipoteki na składającym oświadczenie o ustanowienie hipoteki,
spółki cywilnej na wspólnikach.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. W ciągu 14 dni od jego powstania podatnik jest obowiązany wyliczyć podatek i wpłacić go do US oraz złożyć deklarację PCC-3. Gdy nabywcą jest więcej niż jeden podmiot, wtedy oprócz PCC-3 należy złożyć także deklarację PCC-3A, która będzie zawierała informacje o pozostałych uczestnikach transakcji. W przypadku zwolnień deklarację trzeba złożyć nawet gdy podatek jest równy 0. Jeżeli podatek od czynności cywilnoprawnych pobierany jest od podatnika przez notariusza (który jest płatnikiem), to on ma obowiązek wraz z pobranym podatkiem złożyć do US deklarację PCC-2 w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym pobrał podatek.

Stawki podatku PCC

Podstawę opodatkowania stanowi: przy umowie sprzedaży – wartość rynkowa, przy umowie darowizny – wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego, przy umowie zniesienia współwłasności lub o dział spadku – wartość rynkowa rzeczy lub prawa nabytego ponad wartość udziału, przy ustanowieniu odpłatnego używania – wartość świadczeń na użytkownika za okres na jaki prawa te zostały ustanowione, przy umowie pożyczki – kwota pożyczki, przy zawarciu umowy spółki – wartość wkładów, przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki – wartość powiększająca majątek, przy oddaniu spółce rzeczy lub praw do nieodpłatnego używania – 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa oddanego do nieodpłatnego używania, przy ustanowieniu hipoteki – kwota zabezpieczonej wierzytelności. Wartość rynkową określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju uwzględniając ich miejsce, stan i stopień zużycia. Iloczyn tak określonej wartości oraz właściwej stawki (zaprezentowane w tabeli poniżej) daje podatek, który należy wpłacić do US.

Czynność cywilnoprawna	Przedmiot opodatkowania	Stawka
Umowa sprzedaży	nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu	2 %
Umowa sprzedaży	innych praw majątkowych	1 %
Umowy: zamiany, o dział spadku, zniesienie współwłasności oraz darowizny	przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym	2 %
	przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych	1 %
Umowa ustanowienia odpłatnego użytkowania	→	1 %
Umowa pożyczki	→	2 %
Ustanowienie hipoteki	na zabezpieczenie wierzytelności istniejących	0,10 %
Ustanowienie hipoteki	na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej	19 zł
Umowa spółki	→	0,50 %

Właściwość organów podatkowych

Podatnik obliczony przez siebie podatek wraz z deklaracją obowiązany jest złożyć przy:

przeniesieniu własności nieruchomości, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego i prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym lub prawa użytkowania wieczystego – do US ze względu na miejsce położenia nieruchomości,
przeniesieniu własności rzeczy lub praw majątkowych nie wymienionych wyżej oraz od pozostałych umów – do US ze względu na miejsce zamieszkania lub adres siedziby podatnika (w przypadku kilku nabywców – US właściwy wg miejsca zamieszkania lub siedziby jednego z nich),
umowie spółki – do US ze względu na siedzibę spółki.

Dotyczy to umów, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się lub prawa majątkowe wykonane w Polsce. Natomiast jeżeli przedmiotem umów są rzeczy znajdujące się lub prawa wykonane poza terytorium kraju – US właściwy ze względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) nabywcy. Joanna Pindelska

Mobilnie. Wszędzie

Z ifirma.pl masz księgowość w swoim telefonie. Wysyłaj dokumenty, sprawdzaj salda i terminy online, gdziekolwiek jesteś. Aplikację znajdziesz na najpopularniejszych platformach.