Urlop rodzicielski – najważniejsze kwestie
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy pracownicy, którzy są rodzicami dziecka, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:
- 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 43 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub większej ilości dzieci.
Pracownicy – rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:
- 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 67 tygodni – w przypadku porodu mnogiego.
Urlop rodzicielski:
- ma charakter odpłatny;
- udzielany jest jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia;
- przysługuje łącznie obojgu rodzicom-pracownikom;
- za zgodą pracodawcy można z niego zrezygnować w każdym czasie.
WAŻNE – urlop rodzicielski w powyższych wymiarach przysługuje łącznie obojgu pracownikom, a przesłanką, która umożliwia skorzystanie z urlopu rodzicielskiego, jest uprzednia realizacja urlopu macierzyńskiego.
Więcej na temat urlopu rodzicielskiego przeczytasz tutaj.
Praca w czasie urlopu rodzicielskiego
Praca w czasie urlopu rodzicielskiego uregulowana jest w przepisie art. 182(1e) Kodeksu pracy i zgodnie z tą regulacją pracownik może korzystać z urlopu rodzicielskiego i jednocześnie wykonywać pracę u swojego pracodawcy. Jednakże wymiar tego urlopu nie może być wyższym niż 1/2 pełnego wymiaru czasu pracy. Wówczas urlop rodzicielski udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy.
Jeśli zatem pracownik zdecyduje się pracować w czasie urlopu rodzicielskiego, to musi pamięć o konieczności złożenia wniosku do pracodawcy. Taki wniosek musi zostać:
- złożony w formie pisemnej lub elektronicznej;
- złożony pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy.
Pracodawca po otrzymaniu wniosku może, ale nie musi go uwzględniać. Obowiązek uwzględnienia urlopu powstaje, gdy nie wpływa on na organizację lub rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy. W tym miejscu należy wskazać, że pod pojęciem organizacji pracy rozumieć można przykładowo sytuację, kiedy pracownik musi wykonywać pracę w tym samym czasie co inni pracownicy w zakładzie pracy. Natomiast jeśli mówimy o rodzaju pracy, to mamy na myśli sytuacje, w których do wykonywania pracy niezbędna jest obecność konkretnego pracownika z uwagi na jego kompetencje i uprawnienia. Jeśli urlop będzie rzutować na powyższe kwestie (tj. organizację i rodzaj pracy), to pracodawca odmówi udzielenia urlopu rodzicielskiego przy jednoczesnym wykonywaniu pracy i musi uzasadnić tę decyzję (pisemnie lub elektroniczne) w terminie 7 dni od dnia otrzymania przez niego wniosku od pracownika.
WAŻNE – wniosek w sprawie łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy składa się nie później niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy. Należy mieć jednak na uwadze, że pracodawca może odmówić uwzględnienia wniosku ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. W takim przypadku zobowiązany jest poinformować pracownika o przyczynie odmowy w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku w formie pisemnej albo elektronicznej.
Elementy wniosku w sprawie łącznie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy
Treść wniosku o łączenie przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy określa § 15 rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków.
Tym samym taki wniosek powinien zawierać następujące elementy:
- imię i nazwisko pracownika;
- określenie wymiaru czasu pracy;
- wskazanie okresu, w którym pracownik zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu;
- oświadczenie pracownika o zamiarze łączenia części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z pracą w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, ze wskazaniem wymiaru czasu pracy albo o braku takiego zamiaru.
Wzór wniosku w sprawie łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy
Wzór wniosku w sprawie łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy możesz pobrać tutaj.
Wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego wskutek wykonywania pracy w czasie jego trwania
W przypadku łączenia przez pracownika będącego rodzicem urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u swojego pracodawcy wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
- 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 86 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub większej ilości dzieci.
W przypadku łączenia przez pracownika-rodzica dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika-rodzica dziecka w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
- 130 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 134 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub większej ilości dzieci.
Okres, w jakim urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego.
Podsumowanie
Urlop rodzicielski to dobrowolny urlop przysługujący pracownikom-rodzicom po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Przepisy prawa pracy umożliwiają obojgu rodzicom korzystania równolegle z urlopu rodzicielskiego oraz łączenia go z wykonywaniem pracy, co umożliwi jednocześnie bycie aktywnym zawodowo oraz prywatnie, jako rodzic.