Umowa zlecenie z małżonkiem lub innym członkiem rodziny

Czy członkowie rodziny przedsiębiorcy, którzy pomagają przy prowadzeniu tej działalności muszą być zgłoszeni do ZUS jako osoby współpracujące? Czy mogą być zatrudnieni na podstawie umowy cywilnoprawnej? Jak powinna wyglądać umowa zlecenie z małżonkiem lub innym członkiem rodziny?

Czy członkowie rodziny przedsiębiorcy, którzy pomagają przy prowadzeniu tej działalności muszą być zgłoszeni do ZUS jako osoby współpracujące? Czy mogą być zatrudnieni na podstawie umowy cywilnoprawnej? Jak powinna wyglądać umowa zlecenie z małżonkiem lub innym członkiem rodziny?

Kim jest osoba współpracująca?

W świetle przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobą współpracującą uważa się:

małżonka
dzieci własne
dzieci drugiego małżonka
dzieci przysposobione
rodziców
macochę i ojczyma
osoby przysposabiające

Jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego. W większości przypadków osoby z rodziny, które pomagają przy prowadzeniu działalności są zgłaszane jako osoby współpracujące. Istnieje jednak możliwość świadczenia pomocy przy prowadzeniu działalności na podstawie umowy zlecenie. Wtedy do takiej osoby stosujemy przepisy dotyczące zleceniobiorcy. W przypadku zatrudnienia członka rodziny na podstawie umowy zlecenie, prowadzenie wspólnego gospodarstwa nie ma znaczenia.

Umowa zlecenie z małżonkiem

Przykładowo przedsiębiorca zawrze umowę zlecenie ze swoja żoną. Wtedy za żonę są opłacane składki ZUS od podstawy jaka jest na umowie zlecenie. Czyli żona będzie podlegać do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych jako zleceniobiorca a nie osoba współpracująca. Dla żony będą obowiązkowe składki: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Składka chorobowa jest dobrowolna. Jeśli żona ma jeszcze inny tytuł do ubezpieczeń np. jest jeszcze zatrudniona na umowę zlecenie lub umowę o pracę przez innego pracodawcę a wynagrodzenie jest wyższe od minimalnej krajowej, to od umowy zlecenie z mężem będzie obowiązkowo opłacana tylko składka zdrowotna. Zawarte powyżej informacje są zgodne z interpretacją Departamentu Ubezpieczeń i Składek Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Interpretacja została wydana dnia 2013.05.11 na podstawie przesłanego zapytania za pośrednictwem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Interpretacja ta brzmi następująco:

„Zgodnie z art.6 ust.1 pkt.5 oraz art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz.1585, z późn. zm.) osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Stosownie do art.11 ust.2 ustawy, ubezpieczenie chorobowe dla osoby współpracującej ma charakter dobrowolny. Definicja osoby współpracującej jest zawarta w art.8 ust.11 ustawy. Zgodnie z tym przepisem za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci drugiego małżonka dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. O statusie osoby współpracującej, w zakresie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, decyduje współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej, ścisła więź rodzinna z osobą prowadzącą tę działalność oraz prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego. O czym mogłoby świadczyć przykładowo wspólne zamieszkiwanie i wspólne zaspokajanie potrzeb ze środków będących w dyspozycji wspólnoty(rodziny), np. wtedy, gdy ponoszone wydatki, np. czynsz, energia, zakup artykułów spożywczych itd., nie są rozliczane na poszczególnych członków gospodarstwa, tylko są ponoszone przez “rodzinę”. Natomiast bez znaczenia dla ustalenia obowiązku ubezpieczeń osoby współpracującej ma adres zameldowania. Jednocześnie na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. W konsekwencji, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą zatrudni na podstawie umowy o pracę swojego współmałżonka, z którym pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym to dla celów ubezpieczeń społecznych osoba ta jest traktowana jako osoba współpracująca. Zasada ta nie obowiązuje natomiast, gdy osoba prowadząca działalność zawiera z własnym współmałżonkiem umowę zlecenie. Warunkiem jest jednak, aby treść zawartej umowy i okoliczności jej wykonywania, odpowiadały warunkom określonym przepisami kodeksu cywilnego. W konsekwencji, jeżeli współmałżonek będzie wykonywał faktycznie umowę zlecenie, to będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca. W wątpliwych przypadkach właściwa jednostka terenowa Zakładu może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające celem ustalenia czy dana osoba została prawidłowo zgłoszona do ubezpieczeń.” Aneta Sobkowicz