Czym jest wzrost gospodarczy i jakie są jego granice

Czym jest wzrost gospodarczy?

Wzrost gospodarczy rozumiemy jako proces, przyczyniający się do podniesienia standardu życia mieszkańców danego kraju. Wiąże się to ze wzrostem wartości produkcji dóbr i usług, co skutkuje jednocześnie rosnącymi dochodami.

Warto podkreślić, że wzrost wcale nie wyklucza spadków w niektórych sektorach. Zwraca się bowiem uwagę na skumulowane efekty procesów gospodarczych, które i tak osiągają wynik dodatni.

Rozwój a wzrost gospodarczy

Zdarza się, że pojęcia rozwoju i wzrostu gospodarczego są używane naprzemiennie, co jest błędne. Zjawiska te mogą się ze sobą łączyć, jednakże występują między nimi istotne różnice.

Mianowicie, rozwój gospodarczy jest nieco szerszym pojęciem i dotyczy zmian jakościowych, niemierzalnych, który wpływają na poprawę jakości życia.

Z kolei wzrost gospodarczy odnosi się do wartości ilościowych – najczęściej wykorzystywanym miernikiem jest Produkt Krajowy Brutto (PKB). Jego wartość zależy od popytu na towary i usługi, a także od podaży i efektywności czynników produkcji (m.in. pracę, kapitału ludzkiego, postęp technologiczny).

Typy wzrostu gospodarczego

Możemy wyróżnić kilka rodzajów wzrostu gospodarczego, które dzielimy na:

• ekstensywny – jest spowodowany zwiększeniem wiedzy technologicznej i nakładów kapitałowych na pracowników, a także przeznaczenie zasobów na bardziej efektywne branże;
• intensywny – występuje wraz z innowacjami, przeważnie łączy się ze wzrostem ekstensywnym, jego rezultaty są długoterminowe i zwiastują znaczne spotęgowanie zdolności do produkcji dóbr i usług;
• ustabilizowany – oznacza stały, jednostajny wzrost wskaźnika PKB i całkowite wykorzystywanie czynników produkcji;
• nieustabilizowany – nierównomierność w kształtowaniu się wskaźnika PKB, co w efekcie generuje koszty, marnotrawstwo, większe bezrobocie, niechęć do inwestycji;
• zrównoważony – mówimy o nim, kiedy warunki ekonomiczne kraju zbliżają się lub już są w stanie równowagi. Za stan równowagi przyjmuje się np. zrównanie popytu i podaży, wszechstronny rozwój gospodarczy obejmujący rolnictwo, usługi, turystykę, turystykę, infrastrukturę itd.;
• niezrównoważony – to sytuacja przeciwna do powyższej, wartość PKB rośnie, jednakże w poszczególnych sektorach brak jednolitego rozwoju.

Jakie są granice wzrostu gospodarczego?

Wysokie PKB per capita jest z reguły pożądanym zjawiskiem, ponieważ świadczy o dobrej sytuacji ekonomicznej i bogaceniu się społeczeństwa. Jednakże osiągnięcie i utrzymanie go na takim poziomie nie jest łatwe, ze względu na wiele barier i granic wzrostu gospodarczego, które to uniemożliwiają. Wśród nich można wymienić:

• Niekorzystna demografia, czyli np. starzejące się społeczeństwo. Jeżeli w danym kraju jest coraz więcej osób w wieku poprodukcyjnym, a mniej w przedprodukcyjnym – wpływa to negatywnie na poziom wytwarzanych towarów i usług;
• Ustrój polityczny i niewłaściwe decyzje podejmowane przez rządzących mogą spowalniać wzrost PKB;
• Zanieczyszczenie środowiska – współcześnie jesteśmy zobligowani jako społeczeństwo do dbania o nasze środowisko naturalne. Wzmożenie produkcji zawsze wiąże się z eksploatacją zasobów naturalnych, co powinno być ograniczane. Z kolei to może prowadzić do malejącej tendencji wzrostu. Należy także wspomnieć o zasobach nieodnawialnych (ropa naftowa, gaz ziemny, metale szlachetne itd.), które mają istotne znaczenie ekonomiczne. Z uwagi na to, że jest ich coraz mniej, zagraża to dynamice wzrostu gospodarczego.
• Nierównomierne dochody mieszkańców – przeważnie lepsze zarobki nie obejmują ogółu społeczeństwa, tylko jego wybranej części. Nierówna dystrybucja dochodów w końcu może zacząć odbijać się na malejącej konsumpcji i paradoksalnie, niekiedy do pogorszenia sytuacji materialnej ludzi.

Cud gospodarczy – co to takiego?

Bardzo szybki i gwałtowny wzrost gospodarczy nieformalnie nazywa się czasami cudem gospodarczym. Następuje on dosyć szybko i niespodziewanie. Poniżej przytoczymy kilka przykładów państw, które w swojej historii miały okazję doświadczyć tego zjawiska.

Przykłady cudów gospodarczych

Japonia

Po II wojnie światowej Japonia osiągnęła wzrost gospodarczy wynoszący niemal 10%, co zostało określone cudem gospodarczym. Działania USA w zakresie industrializacji, decentralizacji gospodarki i zwiększenie eksportu przyczyniły się do poprawy warunków życia tamtejszej ludności. Celem takiego działania była obawa, iż w przeciwnym razie, społeczeństwo japońskie przejdzie na stronę Związku Radzieckiego.

Ważną rolę odegrały również funkcjonujące grupy biznesowe, tzw. keiretsu, które podjęły się współpracy w celu usprawnienia przemysłu. Związany z tym wydarzeniem rozwój technologii oraz wzrost zatrudnienia umożliwiły efektywniejsze zarządzanie i zwiększenie zysków przedsiębiorstw, co przyczyniło się do dużego wzrostu wskaźnika PKB. Były to główne determinanty, dzięki którym japońska gospodarka przeszła rozkwit i stała się jedną z najpotężniejszych na świecie.

Niemcy

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej w Niemczech obowiązywała kontrola cen, a już w 1939 roku wprowadzono reglamentację, czyli ograniczenie obrotu określonych towarów. Jest to dosyć częsta praktyka, w państwach, gdzie panuje władza totalitarna – czego nazistowskie Niemcy były przykładem. Takie decyzje nie mogły być korzystne dla społeczeństwa i w ostateczności doprowadziły do niedoborów żywności, inflacji oraz spowolnienia produkcji dóbr i usług. Sytuacja diametralnie się zmieniła po zakończeniu wojny i podzieleniu kraju na RFN i NRD. W zachodniej części kraju wycofano represyjną politykę – przeprowadzono reformę walutową, zniesiono kontrolę cen, obniżono zobowiązania podatkowe, co przyczyniło się do istotnego wzrostu gospodarczego. Ożywienie było widoczne w większej dostępności dóbr konsumpcyjnych, ludzie zaczęli chętniej wydawać pieniądze, wzrosła produkcja (wzrosła czterokrotnie w ciągu pół roku od momentu wdrożenia reformy walutowej), co napędziło cały rynek.

Podsumowanie

Osiągnięcie wysokiego wzrostu gospodarczego niesie ze sobą wiele pozytywnych następstw, które odczuwane są w biznesie, ale także codziennym życiu. Wyzwaniem może jednak okazać się utrzymanie go na stabilnym poziomie, aby móc czerpać z niego jak najwięcej korzyści, bez szkody dla naszego środowiska czy wybranych sektorów gospodarki.