Małgorzata Jagusiak
Konsumpcja z roku na rok wzrasta a to pociąga za sobą narastający problem z gromadzeniem i utylizacją odpadów. Sytuacja ta niepokoi zarówno rządzących, ale również zwykłych obywateli, którzy tęsknią za czystymi rzekami i lasami. Na przestrzeni ostatnich lat zauważalna jest poprawa sytuacji, ale jeszcze daleka droga do stanu, który można określić mianem dobrego. W dzisiejszej publikacji napiszemy kilka słów na temat zmiany ustawy o gospodarowaniu odpadami i wprowadzeniu nowej opłaty za opakowania jednorazowe.
Gospodarowanie odpadami – przepisy
Przepisy dotyczące gospodarowania odpadami są wprowadzane na całym świecie. W ramach Unii Europejskiej został wytyczony wspólny cel ograniczenia odpadów, które w sposób nieodwracalny obciążają środowisko naturalne. Surowce, z których produkowane są opakowania jednorazowe najczęściej nie są biodegradowalne a to oznacza, że zalegają przez bardzo długi okres. Wprowadzono sporo przepisów, które mają pomóc uporać się z tym problemem, jednak jak się okazuje nie jest to wcale taka prosta sprawa. Mamy ustawę o:
- odpadach,
- o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej,
- o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
W każdej z tych ustaw jest szereg szczegółowych informacji na temat gospodarowania odpadami i o obowiązkach przedsiębiorców w tym zakresie. Trudno jest się w tym wszystkim odnaleźć i przedsiębiorcy dość często narzekają na brak przejrzystości tych przepisów. Do tego dochodzą cykliczne zmiany ustaw, co jeszcze bardziej rozmazuje cały obraz. My jednak nie będziemy omawiali wszystkich zagadnień związanych z tym temat, zajmiemy się jedynie ostatnio wprowadzoną zmianą ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.
Zmiana ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami
Kolejny raz Parlament Europejski i Rada UE wydała dyrektywę w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Jest ona skierowana do wszystkich państw członkowskich. W związku z powyższym polski ustawodawca musiał zaimplementować te dyspozycje do przepisów krajowych. Tak wygląda geneza wprowadzonej zmiany przepisów. Ustawa zmieniająca jest bardzo obszerna, jednak my poruszymy tylko niektóre kwestie najistotniejsze z punktu widzenia przedsiębiorcy. Wprowadzono szereg zapisów doprecyzowujących dotychczas stosowane pojęcia, ale również są zmiany merytoryczne, które niosą określone skutki dla przedsiębiorców. Poniżej opiszemy niektóre wprowadzone zmiany.
Ustawa określa środki służące ochronie środowiska i ochronie życia ludzi przez zapobieganie niekorzystnemu wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych, w szczególności na środowisko wodne i zdrowie człowieka, oraz zmniejszanie tego wpływu | |
oksydegradowalne tworzywo sztuczne |
Rozumie się przez to materiały z tworzyw sztucznych zawierające dodatki, które pod wpływem utleniania prowadzą do rozpadu tych materiałów na mikrofragmenty lub do ich rozkładu chemicznego |
Przez przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorcy rozumie się przedsiębiorcę, który importuje produkty, dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów lub wytwarza produkty i wprowadza je do obrotu, z wyłączeniem przedsiębiorcy wprowadzającego do obrotu narzędzia połowowe | |
| |
Rozumie się przez to osobę fizyczną, jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej oraz osobę prawną mające miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium:
b. Polski, która zajmują się zawodowo w innym państwie członkowskim UE sprzedażą bezpośrednio prywatnym gospodarstwom domowym lub użytkownikom niebędącym prywatnymi gospodarstwami domowymi, za pomocą umów zawieranych na odległość produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych pustych lub napełnionych lub narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne | |
Rozumie się przez to produkt, który jest w całości lub części wykonany z tworzyw sztucznych i który
nie został przeznaczony, zaprojektowany ani wprowadzony do obrotu, tak aby osiągnąć w ramach jego cyklu życia wielokrotne użycie przez zwrócenie go w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do
którego był pierwotnie przeznaczony | |
Rozumie się przez to materiał składający się z polimeru, do którego mogły zostać dodane inne substancje i który może funkcjonować jako główny składnik strukturalny produktów końcowych, z wyjątkiem polimerów naturalnych, które nie zostały chemicznie zmodyfikowane
| |
Rozumie się przez to pierwsze dostarczenie produktu
na terytorium kraju w ramach działalności gospodarczej, odpłatne lub nieodpłatne, do celów dystrybucji, konsumpcji, stosowania lub użytkowania, w tym na potrzeby własne | |
– w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność |
Nowa opłata za opakowania jednorazowe w ramach gospodarowania odpadami
Pod pojęciem przedsiębiorcy wprowadzającego do użytkowania jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych rozumie się przedsiębiorców, którzy:
- wytwarzają takie opakowania,
- sprowadzają je z innych krajów UE i spoza UE,
- zamawiają produkcję takich opakowań oznaczonych własnym znakiem towarowym.
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego, jednostki gastronomiczne lub pakują i oferują napoje lub żywność za pomocą urządzenia vendingowego pobierają opłaty od użytkownika końcowego.
Jak można przeczytać w uzasadnieniu do ustawy w załączniku nr 6 doprecyzowano rodzaj jednorazowych opakowań, od których będzie pobierana opłata. Oznacza to, że fabrycznie zapakowane produkty w opakowaniach, takie jak przykładowo: jogurty, serki nie podlegają pod pobór opłaty za opakowanie
Przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne będą mieli obowiązek zapewnienia nabywcom dostępności w sprzedaży opakowań wielokrotnego użytku lub opakowań wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne można przeczytać dalej w uzasadnieniu.
Obowiązek zapewnienia przez przedsiębiorcę alternatywnych opakowań wejdzie w życie 1 lipca 2024 roku
Pobieranie opłat od opakowań jednorazowych ma na celu zniechęcić konsumentów do ich nabywania na rzecz opakowań alternatywnych. Opłaty będą pobierane zarówno od odpłatnej, jak i nieodpłatnej sprzedaży produktów. Przedsiębiorcy mają obowiązek prowadzenia szczegółowej ewidencji opakowań jednorazowych, w przypadku posiadania kilku placówek taka ewidencja jest prowadzona oddzielnie dla każdej z nich. Ewidencja może być prowadzona w postaci papierowej lub elektronicznej i znajdzie się w niej liczba nabytych i wydanych w danym roku kalendarzowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy.
Maksymalna stawka opłaty pobieranej od konsumenta za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem wynosi 1 zł.
W ustawie określone zostały maksymalne stawki opłat, jakie będą musieli regulować przedsiębiorcy w zależności od kategorii opakowania. Szczegółowe informacje na temat tych opłat znajdą się w Rozporządzeniu wydanym przez ministra do spraw klimatu w porozumieniu z ministrem finansów. Stawki opłat mają być określone w takiej wysokości, żeby wpływy z tej opłaty pokryły koszty zagospodarowania odpadów powstałych z tych produktów a także utworzenie i utrzymanie publicznych systemów zbierania.
| 0,20 zł za 1 1 kg | Oddzielnie dla każdego rodzaju wprowadzonego do obrotu produktu wymienionego w sekcji I załącznika nr 9 do ustawy |
|---|---|
| 0,03 zł za sztukę | Oddzielnie dla każdego rodzaju wprowadzonego do obrotu produktu wymienionego w sekcjach II i III załącznika nr 9 do ustawy |
Produkty jednorazowe objęte zakazem wprowadzania do obrotu
Ustawa zmieniająca zakazuje wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 7 do ustawy oraz wyrobów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych począwszy od 24 maja 2023 roku.
- patyczki higieniczne, z wyjątkiem patyczków przeznaczonych do celów medycznych,
- sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki),
- talerze,
- słomki, z wyjątkiem słomek przeznaczonych do celów medycznych,
- mieszadełka do napojów,
- patyczki mocowane do balonów, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów
Gospodarowanie odpadami – podsumowanie
Kategorii odpadów mamy bardzo dużo, jednak większość z nich nie jest biodegradowalna a to oznacza zaśmiecanie środowiska. Od wielu lat prowadzona jest kampania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Jaki jest tego efekt? Tak naprawdę trudno ocenić, wiele osób na swój sposób stara się ograniczać produkcję odpadów, jednak bez rozwiązań na skalę globalną trudno będzie osiągnąć jakieś zauważalne efekty. W dzisiejszej publikacji opisaliśmy kolejną nowelizację przepisów w obszarze gospodarowania odpadami. Tym razem w dużej mierze skupiono się na opakowaniach z tworzyw sztucznych, których czas rozkładu jest jednym z najdłuższych. Trochę przewrotnie założono, że przeniesienie kosztów opłat za opakowania jednorazowe na odbiorcę końcowego przyczyni się do ograniczenia zużycia takich opakowań. Pozostaje mieć nadzieję, że tak właśnie się stanie w dłuższej perspektywie. Dochodzi natomiast dodatkowy obowiązek sprawozdawczy dla przedsiębiorców, którzy muszą założyć kolejne ewidencje i regulować płatności. Znaczącą zmianą jest wprowadzenie zakazu wprowadzania do obrotu niektórych produktów z tworzyw sztucznych takich jak np. sztućce czy talerze, co było dość powszechną praktyką. Wszystkie nowe przepisy dostępne są w ustawie zmieniającej.
153 
Marta Matylda Kania
Dorota Łesak
