|
|
6 minut czytania

Kiedy pracodawca musi zapewnić pracownikom posiłki i napoje ?

W dzisiejszych czasach zdawać by się mogło, że wyposażenie kuchni pracowniczej chociażby w napoje są już standardem. Jednakże nie każdy zdaje sobie sprawę, że zapewnienie przykładowo wody pitnej pracownikowi przez pracodawcę jest jego dobrą wolą, a nie obowiązkiem wynikającym z przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Niemniej jednak, w konkretnych przypadkach, przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę obowiązek w zakresie zapewnienia pracownikom posiłków i napojów. O tym kiedy pracownik zobowiązany jest zapewnić pracownikowi nieodpłatnie napoje i posiłki, przeczytasz w niniejszym artykule.

ifirma.pl - księgowość

Obowiązek zapewnienia profilaktycznych posiłków i napojów

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania [por. art. 232 Kodeksu pracy].

Tym samym pracodawca zobowiązany jest zapewnić napoje i posiłki, w przypadku gdy:

  • pracownicy są zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych;
  • jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Warunki uciążliwe występują, gdy nasilenie szkodliwych czynników przekracza ich średni zakres.

Zgodnie z przepisami prawa pracy, jeżeli pracownicy są zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych, pracodawca ma obowiązek nieodpłatnie zapewnić im posiłki profilaktyczne. Jeżeli nie ma on możliwości bezpośredniego wydawania takich posiłków, może np. wydawać produkty spożywcze, z których pracownicy sami przyrządzą sobie posiłek. Spotyka się czasem praktykę, że pracownicy sami nabywają produkty do posiłków profilaktycznych, zaś pracodawca zwraca im koszty na podstawie faktur zakupowych [tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 lutego 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 2839/08].

– co do zasady, zaopatrzenie pracowników w napoje i posiłku odbywa się nieodpłatnie, natomiast gdy pracownicy sami nabędą produkty do posiłków profilaktycznych, to pracodawca zobowiązany jest zwrócić koszty na podstawie przedłożonych mu faktur.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów pracodawca zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie jedno danie gorące, przy czym, jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych lub przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.

Rozporządzenie określa przy tym warunki pracy oraz rodzaje prac, których wykonywanie rodzi po stronie pracodawcy obowiązek zapewnienia pracownikowi posiłku lub napojów.

Obowiązki pracodawcy wynikające z rozporządzenia

Pracodawca zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie:

  • posiłki wydawane ze względów profilaktycznych w formie jednego dania gorącego, przy czym:
    • posiłki powinny zawierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal;
    • pracodawca powinien zapewnić pracownikowi możliwość spożycia posiłku w czasie pracy w inny sposób niż wydanie jednego dania gorącego, w szczególności przez przekazanie produktów umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie lub bonów, talonów, kuponów oraz innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie takich produktów lub posiłku, jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydawania pracownikowi posiłku w tej formie;
  • napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje, oraz szczegółowe zasady ich wydawania, a także warunki uzasadniające zapewnienie posiłków w sposób, co do zasady ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – pracodawca po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.

Należy również zapamiętać, że:

  • posiłki i napoje wydawane są pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie.
  • pracodawca powinien zapewnić zachowanie odpowiednich warunków higienicznosanitarnych przygotowywania oraz spożywania posiłków i napojów.
  • pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.

Posiłki

Pracodawca zapewnia posiłki pracownikom wykonującym prace:

  • związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
  • związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10oC lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25oC,
  • związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca,
  • pod ziemią;
  • zatrudnionym przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.

– Posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3-4 godzinach pracy.

Napoje

Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym:

  • w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25oC,
  • w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,
  • przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10oC lub powyżej 25oC,
  • przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
  • na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28oC.

Pracodawca powinien zapewnić pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio zimne lub gorące w zależności od warunków wykonywania pracy, a w niektórych przypadkach napoje powinny być dodatkowo wzbogacone w sole mineralne i witaminy.

– napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.

Co szczególnie istotne, pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje, mogą natomiast żądać od zakładu pracy zwrotu poniesionych na nie wydatków w sytuacji, gdy pracodawca wbrew obowiązkowi im ich nie dostarczył.

A co z podatkiem od osób fizycznych ?

Wartość posiłków i napojów jako wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy jest wolna jest od podatku dochodowego. Od podatku wolna jest także wartość otrzymanych przez pracowników przykładowo bonów czy kuponów uprawniających pracowników do otrzymania na ich podstawie artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych.

Bony uprawniające do nabycia posiłków lub artykułów spożywczych, które nie zostały wydane przez pracodawcę na podstawie przepisów prawa pracy lub postanowień układu zbiorowego pracy (art. 86 § 2 KP), nie podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenie emerytalne lub rentowe [ tak Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2013 r., sygn. II UK 74/13].

Przekazujesz prezenty o małej wartości swoim pracownikom albo innego rodzaju podarunki o charakterze nieodpłatnym i zastanawiasz się jakie rodzi to skutki na gruncie ustawy o VAT? Jeśli tak, to przeczytaj ten artykuł.

Podsumowanie

Obowiązek pracodawcy w przedmiocie zapewnienia pracownikom określonych świadczeń rzeczowych w postaci posiłków i napojów należy do obowiązków w zakresie pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych. Zgodnie z przepisami prawa pracy, jeżeli pracownicy są zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych, pracodawca ma obowiązek nieodpłatnie zapewnić im posiłki i napoje profilaktyczne.

Autor ifirma.pl

Adrianna Glapiak

Autorka tekstów prawnych na ifirma.pl. Prawnik posiadająca wieloletnie doświadczenie w doradztwie prawnym oraz podatkowym. Na co dzień swoją wiedzę i doświadczenie poszerza dzięki pracy jako specjalista do spraw prawnych, a czas wolny poświęca na podnoszeniu kwalifikacji w zakresie aspektów prawnych w e-commerce i social mediach oraz szeroko pojętym prawie autorskim.

Komentarze czytelników
  1. 11 czerwca 2024 o 14:55
    Agnieszka

    Czy podczas delegacji Pracodawca ma obowiązek pokrycia kosztów zakupu wody mineralnej, czy należy wypłacić dietę i to ona pokrywa koszty takie jak woda mineralna?

    Dzuiękuję

Dodaj komentarz

Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.

Cała firma
w jednym miejscu?

Z Biurem Rachunkowym i aplikacją IFIRMA masz wszystko pod kontrolą i w jednym narzędziu!

  • Osobisty księgowy
  • Fakturowanie
  • Dokumenty
  • Rozliczenia
  • E-commerce
  • Raporty
już od 149zł/mies.
Zleć księgowość

Może te tematy też Cię zaciekawią

Biuro rachunkowe - ifirma.pl

Mobilnie. Wszędzie

Z ifirma.pl masz księgowość w swoim telefonie. Wysyłaj dokumenty, sprawdzaj salda i terminy online, gdziekolwiek jesteś. Aplikację znajdziesz na najpopularniejszych platformach.

Mobilnie