Nowelizacja prawa autorskiego – jakich zmian należy się spodziewać?

O tym, jakie zmiany wprowadza nowelizacja prawa autorskiego, przeczytasz w poniższym artykule.

Co przewiduje nowelizacja prawa autorskiego?

Nowelizacja przewiduje kilka istotnych zmian, które zasadniczo stanowić będą:

• wprowadzenie pojęcia nadawania utworu, przez co należy rozumieć jego rozpowszechnianie drogą emisji radiowej lub telewizyjnej prowadzonej w sposób bezprzewodowy (naziemny lub satelitarny) lub w sposób przewodowy, w tym przesyłanie przez organizację radiową lub telewizyjną sygnału zawierającego program innemu podmiotowi w taki sposób, że nie jest on publicznie dostępny w trakcie tego przesyłu, w celu przejęcia programu przez ten podmiot w całości i bez zmian oraz równoczesnego i integralnego przekazania go do powszechnego odbioru (wprowadzenie bezpośrednie);
• wprowadzenie pojęcia reemitowania utworu, przez co należy rozumieć jego rozpowszechnianie przez inny podmiot niż pierwotnie nadający lub podmiot, pod którego kontrolą i na którego odpowiedzialność takie pierwotne nadawanie jest prowadzone, drogą przejmowania w całości i bez zmian programu organizacji radiowej lub telewizyjnej oraz równoczesnego i integralnego przekazywania tego programu do powszechnego odbioru, niezależnie od sposobu, w jaki reemitent otrzymuje sygnał umożliwiający mu reemisję, w tym programu nadawanego drogą wprowadzenia bezpośredniego;
• eksploracja tekstów i danych, czyli przeprowadzenie analizy wyłącznie przy zastosowaniu zautomatyzowanej techniki służącej do analizowania tekstów i danych w postaci cyfrowej w celu wygenerowania określonych informacji, obejmujących w szczególności wzorce, tendencje i korelacje;
• pojęcie dostawcy usług udostępniania treści online, przez którego należy rozumieć usługodawcę, którego głównym przedmiotem działalności jest przechowywanie i udzielanie publicznego dostępu do znacznej liczby utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zamieszczanych przez usługobiorców, które to utwory lub przedmioty praw pokrewnych są przez niego organizowane i promowane w celach zarobkowych; za takich dostawców nie uznaje się w szczególności dostawców takich usług, jak niedziałające w celach zarobkowych encyklopedie internetowe, repozytoria naukowe i edukacyjne, platformy tworzenia otwartego oprogramowania i platformy wymiany otwartego oprogramowania, dostawców usług komunikacji elektronicznej, internetowych platform handlowych oraz usług w chmurze dla przedsiębiorstw i usług w chmurze obliczeniowej, które umożliwiają usługobiorcom zamieszczanie treści na własny użytek;
• pojęcie dodatkowej usługi online, czyli usługi dostarczanej w systemie teleinformatycznym, polegającej na przekazywaniu do powszechnego odbioru przez organizację radiową lub telewizyjną, lub pod jej kontrolą i na jej odpowiedzialność, audycji telewizyjnych lub radiowych równocześnie z ich nadawaniem albo w określonym czasie po ich nadaniu przez tę organizację oraz na przekazywaniu do powszechnego odbioru wszelkich materiałów dodatkowych w stosunku do takiego nadania, które wzbogacają lub w inny sposób poszerzają nadawane audycje, w szczególności przez zapowiedzi, uzupełnianie lub ocenę treści danej audycji.

Utwory niedostępne w handlu

Nowelizacja ustawy wprowadza pojęcie utworów niedostępnych w handlu. Są nimi utwory, w odniesieniu do których w wyniku działań przeprowadzonych w dobrej wierze i z należytą starannością stwierdzono, że nie są one dostępne publicznie za pośrednictwem kanałów dystrybucji właściwych dla danego rodzaju utworów. Przy określaniu dostępności utworu nie uwzględnia się dostępności jego opracowań.

Takim utworem nie będzie jednak utwór, w odniesieniu do którego istnieje duże prawdopodobieństwo, że będzie dostępny w handlu w przyszłości.

Korzystanie z utworów niedostępnych w handlu jest możliwe na podstawie umowy licencji niewyłącznej zawartej z reprezentatywną organizacją zbiorowego zarządzania. Taka organizacja zarejestrowana w portalu, przed rozpoczęciem korzystania z utworu niedostępnego w handlu i na 6 miesięcy przed jego rozpowszechnieniem, zobowiązana będzie do zamieszczenia w tym portalu następujące następujących danych:

• imienia i nazwiska oraz pseudonimu twórcy albo wzmianki o anonimowości,
• imienia i nazwiska albo nazwy uprawnionego, któremu w zakresie pól eksploatacji objętych umową licencji niewyłącznej przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu,
• tytułu utworu, a w przypadku jego braku – innych informacji umożliwiających jego identyfikację,
• imienia i nazwiska albo nazwy producenta lub wydawcy utworu,
• informacji o zakresie korzystania, do którego uprawnia umowa licencji niewyłącznej zawarta z instytucją dziedzictwa kulturowego i objętych nią terytoriach,
• nazwy, siedziby, adresy oraz adres poczty elektronicznej stron umowy licencji niewyłącznej.

Dozwolony użytek utworów niedostępnych w handlu

Instytucje dziedzictwa kulturowego:

• mogą zwielokrotniać utwory niedostępne w handlu znajdujące się na stałe w ich zbiorach oraz rozpowszechniać je na stronach internetowych, które nie są prowadzone w celach zarobkowych;
• instytucje zarejestrowane w portalu przed rozpoczęciem zwielokrotniania utworu niedostępnego w handlu i na 6 miesięcy przed dniem jego publicznego udostępnienia zobowiązana będzie do zamieszczenia w tym portalu następujące danych:
  • imienia i nazwiska oraz pseudonimu twórcy albo wzmianki o anonimowości,
  • imienia i nazwiska albo nazwy uprawnionego, któremu w zakresie pól eksploatacji przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu,
  • tytułu utworu, a w przypadku jego braku innych informacji umożliwiających jego identyfikację,
  • imienia i nazwiska albo nazwy producenta lub wydawcy utworu,
  • informacji o zakresie korzystania z utworu niedostępnego w handlu i terytoriach objętych tym korzystaniem,
  • swojego adresu i siedziby oraz adresu poczty elektronicznej.

Twórca ma prawo do regularnego otrzymywania od osoby, na którą przenosi autorskie prawa majątkowe, lub od osoby, której udzielił licencji, aktualnej informacji o przychodach z korzystania ze swojego utworu oraz o wynagrodzeniu należnym w związku z tym korzystaniem, odrębnie dla każdego ze sposobów korzystania. Informacja może być wykorzystana przez twórcę wyłącznie w celu ustalenia wartości majątkowej praw przeniesionych albo stanowiących przedmiot licencji.

Informacja o przychodach z korzystania ze swojego utworu oraz o wynagrodzeniu należnym w związku z tym korzystaniem jest przekazywana z regularnością odpowiednią do rodzaju działalności, w ramach której utwór jest wykorzystywany, nie rzadziej niż raz w roku i nie częściej niż raz na kwartał.

Prawo do odstąpienia od umowy

Warto również pamiętać, że jeśli nabywca autorskich praw majątkowych lub licencjobiorca, któremu udzielono licencji wyłącznej, zobowiązany do rozpowszechnienia utworu nie przystąpi do jego rozpowszechnienia w uzgodnionym terminie, twórca może wyznaczyć mu dodatkowy termin na rozpowszechnienie utworu, nie krótszy niż 6 miesięcy, z zastrzeżeniem, że w razie bezskutecznego upływu tego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia.

Niezależnie od terminu uzgodnionego w umowie twórca może odstąpić od umowy lub ją wypowiedzieć, jeżeli nabywca autorskich prawa majątkowych lub licencjobiorca, któremu udzielono licencji wyłącznej, zobowiązany do rozpowszechniania utworu:

• w terminie 10 lat nie przystąpi do jego rozpowszechnienia,
• w terminie 20 lat od dnia przeniesienia majątkowych praw autorskich lub udzielenia licencji wyłącznej nie przystąpi do jego rozpowszechniania, w przypadku utworów architektonicznych, architektoniczno-urbanistycznych i urbanistycznych.

Przed odstąpieniem od umowy lub jej wypowiedzeniem twórca wyznacza dodatkowy termin na rozpowszechnienie utworu, nie krótszy niż 6 miesięcy.

Prawo do publikacji prasowych w ramach świadczenia usług drogą elektroniczną

Publikacja prasowa to zbiór utworów lub przedmiotów praw pokrewnych złożony głównie z utworów słownych o charakterze dziennikarskim, stanowiący odrębną całość w ramach periodycznej lub regularnie aktualizowanej pod jednym tytułem publikacji, takiej jak dziennik, czasopismo, serwis agencji prasowej lub internetowy serwis informacyjny, rozpowszechnianej w celach informacyjnych w dowolnej formie i w dowolny sposób w ramach działalności gospodarczej lub statutowej i na odpowiedzialność podmiotu, który sprawuje nad nią faktyczną i prawną kontrolę.

Wydawcy publikacji prasowej przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania publikacją prasową i korzystania z niej (bez uszczerbku dla praw twórców i pozostałych uprawnionych) w zakresie:

• zwielokrotniania publikacji prasowej,
• publicznego udostępniania publikacji prasowej przez usługodawcę w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niej dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.

Powyższe nie będzie miało zastosowania do:

• własnego użytku osobistego, niezwiązanego z celem zarobkowym,
• publicznego udostępniania hiperłącza do publikacji prasowej,
• pojedynczych słów lub bardzo krótkich fragmentów publikacji prasowej,
• utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zamieszczonych w publikacji prasowej, których ochrona wygasła lub które nigdy nie były przedmiotem ochrony.

Podsumowanie

Cel nowelizowanej ustawy sprowadza się do wdrożenia do przepisów prawa krajowego dwóch dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 kwietnia 2019 roku:

• dyrektywy 2019/789 ustanawiającej przepisy dotyczące wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mające zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/83/EWG,
• dyrektywy 2019/790 w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE.

Z przebiegiem procesu legislacyjnego zapoznasz się tutaj.