Okres wypowiedzenia stosunku pracy zawartego na podstawie powołania

Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania – uwagi ogólne

Zgodnie z przepisem art. 2 ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Z kolei zgodnie z przepisem art. 68 Kodeksu pracy:

• Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach [por. §1];
• Stosunek pracy, o którym mowa w § 1, nawiązuje się na czas nieokreślony, a jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem [ por. §1(1)].

Powyższa regulacja odnosi się do nawiązania stosunku pracy na podstawie odrębnej od umowy o pracę. Dodatkowo przepis ten określa sposób ustalenia zakresu podmiotowego stosunku pracy z powołania. Powołanie zatem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy jest jednostronną czynnością prawną, która zawiera oświadczenie woli:

• powierzenia określonej funkcji (z reguły kierowniczej);
• nawiązania stosunku pracy między osobą powołaną a pracodawcą.

Okres powołania

Przepis przewiduje ogólną zasadę powoływania pracownika na czas nieokreślony.

Zasada ta jest przy tym wyrazem przyjętego przez ustawodawcę założenia, że typowe są stosunki pracy nieograniczone terminem (bezterminowe). Powołanie na czas określony jest dopuszczalne jedynie wtedy, kiedy przepisy odrębne tak stanowią. Jeśli regulacje szczególne milczą w temacie terminowości powołania, może ono nastąpić jedynie na czas nieokreślony.

Co więcej, powołanie na czas określony osoby, która wcześniej była zatrudniona na innej podstawie (np. umowy o pracę), powoduje przekształcenie istniejącego stosunku pracy w stosunek pracy na podstawie powołania. Po upływie terminu dochodzi do rozwiązania stosunku pracy, a nie „powrotu” do stanu sprzed powołania [tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2010 r., sygn. akt I PK 10/10].

Należy również mieć na uwadze, że niedopuszczalne jest powołanie pracownika ani na okres próbny, ani na zastępstwo, ani na czas wykonania określonej pracy.

Odwołanie powołanego pracownika

Odwołanie jest szczególnym sposobem rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy i stanowi instytucję prawną inną niż wypowiedzenie stosunku pracy nawiązanego przez zawarcie umowy o pracę. Kwestia ta uregulowana jest w przepisie art. 70 Kodeksu pracy, zgodnie z którym:

• Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie – niezwłocznie lub w określonym terminie – odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony [por. §1];
• Odwołanie powinno być dokonane na piśmie [por. §1(1)];
• Stosunek pracy z pracownikiem odwołanym ze stanowiska rozwiązuje się na zasadach określonych w przepisach niniejszego oddziału, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej [por. §1(2)];
• Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem [por. §2];
• Odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli nastąpiło z przyczyn, o których mowa w art. 52 lub 53 [por. §3].

Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem zatrudnionym na podstawie powołania następuje poprzez jego odwołanie. Akt odwołania pracownika wywołuje podwójny skutek prawny, tj.:

• pozbawia daną osobę dotychczas zajmowanego stanowiska;
• rozwiązuje stosunek pracy (za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia).

Okres wypowiedzenia

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że podmiot odwołujący pracownika ze stanowiska nie musi w akcie odwołania określać skutku prawnego w postaci ustania stosunku pracy po upływie okresu równego okresowi wypowiedzenia. Z treści przepisu art. 70 § 2 Kodeksu pracy wynika bowiem, że skutek taki powstaje nawet wówczas, gdy akt odwołujący pracownika wyraźnie o tym nie stanowi. Co do zasady, odwołanie pracownika ze stanowiska powoduje ustanie stosunku pracy po upływie okresu równego okresowi wypowiedzenia. Wobec czego, aby odwołanie wywołało skutek w postaci rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia niezbędne jest dokonanie odwołania z przyczyn, o których mowa w art. 52 lub 53 Kodeksu pracy.

Przechodząc stricte do okresu wypowiedzenia warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi – VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 listopada 2020 r., sygn. akt VIII Pa 137/19, który stwierdził, że:

• Skoro, okresy wypowiedzenia z art. 36 § 1 KP, mają charakter okresów sztywnych, a wspomniany przepis art. 36 § 1 KP ma – stosownie do art. 69 KP – zastosowanie do sytuacji prawnej, przewidzianej w art. 72 § 1 KP, to stąd wynika, że również okres wypowiedzenia przewidziany w art. 72 § 1 KP ma charakter okresu sztywnego i nie może być przedłużony;
• Dlatego też przepisy art. 30 § 21 KP nie ma zastosowania do pracownika zatrudnionego na podstawie powołania, którego odwołano ze skutkiem wypowiedzenia umowy o pracę (art. 70 § 1 KP) w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 72 § 1 KP).

Dodatkowo Sąd ten wskazał, że wskazał, że zgodnie z przepisem art. 69 Kodeksu pracy do stosunku pracy, na podstawie powołania, stosuje się przepisy, dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony z dwoma wyjątkami, tj.:

1. wyjątkiem zawartym w art. 69 Kodeksu pracy postanowieniem o niestosowaniu do tych pracowników przepisów odnoszących się do trybu postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę oraz przepisów o rozpatrywaniu sporów ze stosunku pracy, w części dotyczącej orzekania o bezskuteczności wypowiedzenia i o przywróceniu do pracy;
2. wyjątkiem zawartym w art. 69 Kodeksu pracy, który sprowadza się do tego, że w stosunku do pracowników zatrudnionych na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony pod warunkiem, że dana kwestia nie została w sposób szczególny unormowana w Oddziale 1 Rozdziału III D. zatytułowanym „Stosunek pracy na podstawie powołania”.

Wobec powyższego z uwagi na brak unormowania dotyczącego zakończenia biegu wypowiedzenia w tym przedmiocie znajduje zastosowanie przepis art. 69 Kodeksu pracy, w stosunku do pracowników z powołania art. 36 § 1 Kodeksu pracy, który w zależności od trwania stosunku pracy ustala długość trwania okresów wypowiedzenia.

Tym samym zgodnie z przepisem art. 36 § 1 Kodeksu pracy okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat umowy o pracę w świetle nowych przepisów, to przejdź do tego artykułu.

Rodzaj pracy odwołanego pracownika w okresie wypowiedzenia

Na wniosek lub za zgodą pracownika pracodawca może zatrudnić go w okresie wypowiedzenia przy innej pracy, odpowiedniej ze względu na jego kwalifikacje zawodowe, a po upływie okresu wypowiedzenia zatrudnić na uzgodnionych przez strony warunkach pracy i płacy [por. art. 71 Kodeksu pracy].

W terminie biegnącego wypowiedzenia odwołany pracownik nie ma obowiązku wykonywać pracy na stanowisku, z którego został odwołany. W tymże okresie, pomimo nieświadczenia pracy, pracownik zachowuje jednak prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.

Podsumowanie

Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał, co oznacza, że może zostać odwołany niezwłocznie lub w określonym terminie. Do określenia długości terminów rozwiązania stosunku pracy po odwołaniu powołanego pracownika należy stosować przepisy o okresie wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony.

Źródła:

1. A. Sobczyk (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2020
2. W. Muszalski, K. Walczak (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wyd. 13, Warszawa 2021