Powrót do zwolnienia z VAT – skutki podatkowe

Powrót do zwolnienia z VAT wiąże się z koniecznością dokonania korekt, o których mowa w art. 91 ustawy o VAT. Ich efektem jest obowiązek ewentualnej zapłaty podatku VAT i złożenia deklaracji VAT przez nievatowca.

Powrót do zwolnienia z VAT – korekty

Konieczność dokonania korekty wynika ze zmiany przeznaczenia posiadanych składników majątku (środków trwałych, wyposażenia czy też składników majątku nie ujętych w tych ewidencjach) czy towarów handlowych, a co za tym idzie zmiany prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy zakupie.

Sposób rozliczenia i wykazania korekty zależy od tego, co jest jej przedmiotem:

I. w przypadku towarów i usług zaliczanych do środków trwałych (ŚT) i wartości niematerialnych i prawnych (WNiP) podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do ŚT i WNiP, a ich wartość przekracza 15 tys. zł

• korekty dokonuje się w ciągu 5 kolejnych lat (a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania – 10 lat) licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania.
• korekta dotyczy 1/5, analogicznie 1/10, kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu,
• korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty,
• korekty dokonuje się przy każdej zmianie prawa do odliczenia w okresie korekty,
• korekty dokonuje się również, w odniesieniu do towarów i usług nabytych w celu wytworzenia tych ŚT

Z dniem 01.09.2019 r. do ustawy o podatku od towarów i usług wprowadzony został zapis (art. 91 ust. 7e) zgodnie, z którym przedsiębiorca powracający do zwolnienia z VAT może zdecydować o wykazaniu całej kwoty podatku VAT naliczonego przypadającej na cały pozostały okres korekty. Kwotę tę wykazuje w deklaracji za ostatni okres bycia podatnikiem VAT czynnym. Nie składa tym samym deklaracji VAT w latach kolejnych. W tym jednak wypadku należy dokonać jednorazowej wpłaty kwoty korekty VAT.

II. w przypadku towarów i usług zaliczanych do środków trwałych i wartości niematerialnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do ŚT i WNiP a ich wartość nie przekracza 15 tys. zł

• nie dokonuje się jej, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania minęło 12 miesięcy
• korekta dotyczy całego podatku VAT odliczonego przy nabyciu
• korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana lub w deklaracji za ostatni okres rozliczeniowy, w którym przedsiębiorca był podatnikiem VAT czynnym.

• korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana lub w deklaracji za ostatni okres rozliczeniowy, w którym przedsiębiorca był podatnikiem VAT czynnym,
• korekta dotyczy całego podatku VAT odliczonego przy nabyciu.

Przykład

Przedsiębiorca od 2019 roku prowadzi działalność gospodarczą, w roku 2021 i 2022 nie przekroczył limitu 200 tys. zł, nie wykonuje również czynności wymagających bycia czynnym podatnikiem podatku VAT. W związku z tym od listopada 2022 r. planuje powrócić do zwolnienia z VAT. W tym celu złożony zostanie druk VAT-R. Przepisy nie określają terminu złożenia deklaracji w takim wypadku. Aktualizację danych zawartych w VAT-R składamy w ciągu 7 dni od zmiany. W przypadku powrotu do zwolnienia od 01.11.2022 r. pierwszym dniem z 7-dniowego okresu jest 02.11.2022 r. Przedsiębiorca dokonuje zgłoszenia do dnia 08.11.2022 r. Przedsiębiorca w przypadku korekt jednorazowych decyduje się o ich ujęciu w deklaracji za ostatni okres przed powrotem do zwolnienia z VAT.

Na ostatni dzień października w firmie znajdują się następujące składniki:

• nieruchomość
• samochód osobowy
• urządzenie do druku wielkoformatowego
• zestaw komputerowy
• telefon komórkowy

Ponadto przedsiębiorca ma niezaksięgowaną fakturę za usługę telekomunikacyjną wystawioną w październiku, dotyczącą usług z października i abonamentu za listopad. W październiku zaksięgowana została faktura od podwykonawcy za usługi, które wykonane zostały w październiku. Po wykonaniu usług przez podwykonawcę podatnik wykonuje dodatkowe prace i całość odsprzedaje w miesiącu listopadzie.

Wyliczenie kwoty korekty dla poszczególnych składników:

1) Samochód osobowy:

W przypadku tego typu środków trwałych uwzględnić należy fakt odliczenia 50% VAT przy zakupie. Taka kwota będzie podstawą korekty za dany rok.

Dane z faktury zakupu: wartość netto: 30 493,27, podatek VAT: 7013,45 zł.

Daje to kwotę odliczonego VAT 3 506,72 zł i wartość początkową 34 000 zł.

Kwota korekty za jeden rok: 3 506,72 (VAT odliczony)/5 lat = 701,35 zł

W związku ze zmianą przeznaczenia w roku 2022 przedsiębiorca dokonuje korekty kolejno za lata 2022 – 2024, składając deklarację VAT za styczeń 2023 (korekta za 2022 r. ), styczeń 2024 r. (korekta za 2023 r.), styczeń 2025 (korekta za 2024 r.). W każdej deklaracji wykazuje wyliczoną kwotę w polu „Korekta podatku VAT od nabycia środków trwałych”. Kwota wykazywana jest z minusem.

Jednocześnie kwota ta jest ujmowana jako pozostały wydatek w KPiR w dacie złożenia deklaracji VAT.

Nie jest tu uwzględniana korekta wynikająca z art. 90b, mówi ona bowiem o zmianie wykorzystania na wykorzystanie do celów działalności gospodarczej i do celów innych niż działalność gospodarcza. Taka zmiana w tym wypadku nie miała miejsca.

2) Urządzenie do druku

Podatek VAT odliczony przy zakupie to 5 060 zł. Kwota VAT podlegająca korekcie za rok to 1 012 zł (5 060 zł/ 5 lat). Latami pozostałymi do końca okresu korekty są lata 2022 – 2023. Korekty wykazywane są w deklaracjach i w kosztach sposób analogiczny jak w przypadku pojazdu. W przypadku np. ponownej rejestracji do VAT np. w 2023 r. korekty za lata 2023 i 2024 dla wyżej wymienionych ŚT przedsiębiorca nie wykonuje.

W przypadku środków trwałych o wartości powyżej 15 tys. zł nie ma znaczenia to, że zmiana przeznaczenia miała miejsce w trakcie roku. Korekta jest dokonywana zawsze za cały rok.

3) Telefon komórkowy

Zmiana przeznaczenia ma miejsce w okresie korekty, w związku z tym w deklaracji za ostatni okres przed powrotem do zwolnienia z VAT (październik 2022 r.) wykazywany jest cały odliczony podatek VAT. Ujmowany jest on z minusem w polu „Korekta podatku naliczonego od pozostałych nabyć”. Kwota korekty ujmowana jest jako koszt w dacie złożenia deklaracji VAT za październik (listopad 2022 r.).

W odniesieniu do nieruchomości nie dokonujemy korekty, z racji braku prawa odliczenia VAT przy nabyciu. Obowiązku tego nie będzie też w przypadku zestawu komputerowego – zmiana przeznaczenia miała miejsce po upływie okresu korekty.

W przypadku zakupionej usługi podatnik również będzie musiał dokonać zwrotu odliczonego podatku VAT. Zakupiona usługa posłuży sprzedaży zwolnionej. Kwotę korekty należy wykazać w deklaracji VAT za październik 2022r. z minusem w polu „Korekta podatku naliczonego od pozostałych nabyć”. Kwota ta powiększy koszty w dacie złożenia deklaracji VAT za październik. Obowiązek ten wynika z art. 91 ust. 7d ustawy o VAT.

Z racji tego, iż podatnik wie, iż abonament telefoniczny na fakturze wystawionej w październiku, dotyczy listopada, a więc okresu kiedy podatnik jest zwolniony z VAT, od tej części faktury nie odliczy VAT. Odliczenie VAT możliwe jest od wartości zakupionych usług w miesiącu październik.

Mimo braku obowiązku bieżącego składania deklaracji przez podmioty zwolnione z VAT, podatnik powinien pamiętać o złożeniu deklaracji VAT za pierwszy okres roku2023, 2024 i 2025. Obowiązku tego nie byłoby, jeśli przedsiębiorca zdecydowałby się na wykazanie całej kwoty z korekt wieloletnich za lata 2023 – 2025 w deklaracji za październik 2022 r. Podatnik taki nie prowadzi szczegółowej ewidencji zakupów i sprzedaży VAT, o której mówi art. 109 ust. 3 ustawy o VAT. Prowadzi jednak uproszczoną ewidencję sprzedaży za dany dzień przed rozpoczęciem sprzedaży w dniu następnym. Obowiązek taki wynika z art. 109 ust. 1 ustawy o VAT.