Ulga na złe długi w PIT w pytaniach i odpowiedziach

Pojęcie ulgi na złe długi funkcjonuje w podatkach już od dość dawna, ale dotyczyło jedynie podatku VAT. Ustawodawca od 2020 roku wprowadził takie same przepisy do ustawy o podatku dochodowym. Zatory płatnicze są największą udręką przedsiębiorcy. Brak terminowych wpłat za dostawę towarów i usług może znacznie utrudniać prowadzenie działalności gospodarczej. Między innymi z tego powodu został wprowadzony przepis, który pozwala na nieopłacanie zaliczki na podatek dochodowy od nieuregulowanych wierzytelności.

Ulga na złe długi w PIT

Przedsiębiorca ma możliwość skorzystania z ulgi na złe długi pod pewnymi warunkami, o których jest mowa w ustawie:

• brak zapłaty należności w okresie 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie,
• dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
• od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa,
• transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela i dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Polski.

Spełnienie tych wszystkich warunków łącznie daje wierzycielowi przywilej skorzystania z ulgi na złe długi. Ulgę na złe długi można już stosować, w rozliczeniach miesięcznych lub kwartalnych przy ustalaniu zaliczki na podatek na podatek dochodowy. Dłużnik ma obowiązek do zwiększenia podstawy obliczenia podatku lub zmniejszenia straty począwszy od miesiąca, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Preferencje z powodu COVID-19

Z powodu pandemii wprowadzone zostały przepisy, które pozwalają wierzycielom na skorzystanie z ulgi na złe długi po upływie 30 a nie 90 dni od upływu terminu płatności. Natomiast dłużnicy, pod pewnymi warunkami, nie mają obowiązku stosowania ulgi na złe długi w PIT. Jest to możliwe w sytuacji znacznego spadku przychodów o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Takie uregulowania zostały wprowadzone na 2020 rok i mają być również przedłużone na 2021 rok co zostało zapisane w projekcie zmieniającym m.in. ustawę o PIT.

Pytania i odpowiedzi dotyczące ulgi na złe długi w PIT

Pamiętajmy, że stosowanie ulgi na złe długi po stronie wierzyciela jest przywilejem natomiast po stronie dłużnika obowiązkiem. Przy okazji stosowania ulgi mogą pojawić się pewne problematyczne kwestie, które postaramy się omówić w publikacji.

1. Nabycie środka trwałego, który będzie podlegał amortyzacji a ulga na złe długi.

Przykład 1
Przedsiębiorca zakupił środek trwały o wartości początkowej 15.000 zł netto, który podlega amortyzacji w wysokości 20% rocznie, czyli 250 zł miesięcznie. W przypadku nieopłacenia faktury w terminie 90 dni od upływu terminu płatności przedsiębiorca będzie zobowiązany do podwyższenia podstawy do obliczenia zaliczki na podatek dochodowy o całą kwotę 15.000 zł pomimo, że do tego czasu ujął w kosztach w postaci odpisów amortyzacyjnych za 3 miesiące jedynie kwotę 750 zł. W momencie dokonania zapłaty za fakturę przedsiębiorca będzie mógł zmniejszyć podstawę opodatkowania.

2. Rozliczanie ulgi na złe długi przez kilka lat.

Przykład 2
Przedsiębiorca występujący w roli sprzedawcy (wierzyciel), czynny podatnik VAT, osiągnął za 2020 r. wysokość podstawy opodatkowania w podatku dochodowym 20.000 zł. W miesiącu grudniu 2020 r. upłynął termin płatności za fakturę w kwocie 25.000 zł netto. W takiej sytuacji podstawa opodatkowania za 2020 r. będzie wynosiła “0” a o pozostałe 5.000 zł, jeżeli faktura nie zostanie opłacona, przedsiębiorca będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania w rozliczeniu rocznym za 2021 r.

Zmniejszenia podstawy opodatkowania w PIT można dokonywać w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia, pod warunkiem, że wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta (art. 26i ust. 3 ustawy o PIT).

3. Rozliczanie ulgi na złe długi a strata podatkowa.

Przykład 3
Przedsiębiorca w rozliczeniu rocznym za 2020 r. poniósł stratę w wysokości 10.000 zł. Dodatkowo w miesiącu grudniu 2020 r. minął termin zapłaty za fakturę sprzedaży na kwotę 5.000 zł. W takim przypadku przedsiębiorca będzie miał prawo wykazać w zeznaniu za 2020 r. stratę w wysokości 15.000 zł.

Strata może być zwiększona o zaliczaną do przychodów wartość wierzytelności, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Zmniejszenia podstawy obliczenia podatku (art. 26i ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT) albo zwiększenia straty (art. 26i ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT) dokonuje się, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.

4. Ulga na złe długi a transakcje zagraniczne.

Jeżeli polski przedsiębiorca będzie dokonywał transakcji zagranicznych, czy to na terenie UE czy też poza nią, nie będzie miał prawa do skorzystania z ulgi na złe długi, ponieważ nie zostaje spełniony warunek transakcji pomiędzy podmiotami na terytorium kraju.

5. Zbycie wierzytelności przed złożeniem zeznania rocznego.

W sytuacji, gdy wierzyciel dokonana zbycia wierzytelności w jakiejkolwiek formie jest to traktowane na równi z jej uregulowaniem. W takiej sytuacji nie ma rownież prawa do pomniejszania podstawy opodatkowania.

6. Zryczałtowany podatek dochodowy przy różnych stawkach ryczałtu a ulga na złe długi po stronie wierzyciela.

Po stronie wierzyciela w takiej sytuacji ma on przywilej pomniejszenia podstawy opodatkowania ryczałtem przychodów z taką stawką podatku, przy której nie dokonano zapłaty za fakturę.

7. Zryczałtowany podatek dochodowy przy różnych stawkach ryczałtu a ulga na złe długi po stronie dłużnika.

W tym przypadku sytuacja jest bardziej skomplikowana. Jeżeli przedsiębiorca będzie mógł przyporządkować zakup do danej stawki ryczałtu wówczas problem się rozwiązuje. Natomiast gdy zakup będzie dotyczył różnych stawek ryczałtu wówczas nie ma trybu postępowania w takiej sytuacji.

Można próbować zastosować analogię do przepisu art. 12 ust. 3 ustawy o ryczałcie, w której jest mowa o tym, że jeżeli przychody są opodatkowane różnymi stawkami ryczałtu i podatnik prowadzi ewidencję w sposób umożliwiający przyporządkowanie przychodów do stawek to wówczas stosuje się stawki wynikające z ustawy. Natomiast jeżeli ewidencja nie pozwala na właściwe przyporządkowanie przychodów do stawek wówczas stosuje się stawkę 8,5%, nie dotyczy to przychodów opodatkowanych stawkami 17% i 20%. W tym przypadku należałoby się zastanowić nad procentowym rozliczeniem kwoty wynikającej z nieopłaconej faktury. Proporcja dotyczyłaby udziału przychodów opodatkowanych różnymi stawkami zryczałtowanego podatku dochodowego do przychodów ogółem, ale tutaj rodzi się dalsze pytanie: Czy proporcja ma być liczona w skali miesiąca/kwartału czy roku? Nie znajdziemy jednoznacznej odpowiedzi na ten temat. Dlatego w takim przypadku pozostaje skierowanie zapytania o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej.

Jak widzimy rozliczanie ulgi na złe długi już na chwilę obecną rodzi wiele pytań i wątpliwości. Rozliczanie tej ulgi po raz pierwszy w zeznaniach za 2020 r. na pewno przyniesie kolejną partię pytań o czym będziemy informować.