Przedsiębiorca, który jako czynny podatnik VAT wystawi fakturę, która nie zostanie uregulowana przez dłużnika w terminie 90 dni od dnia upływu terminu płatności zawartego na fakturze lub w umowie ma prawo do skorygowania podatku VAT należnego. Dla wierzyciela jest to prawo natomiast dla dłużnika jest to obowiązek, tak wynika z przepisów ustawy o VAT. W artykule odniesiemy się do kilku problematycznych kwestii związanych z tą tematyką.

Z jakimi problemami odnośnie ulgi na złe długi mogą się spotkać przedsiębiorcy?

Katalog sytuacji, jakie mogą wystąpić w przypadku skorzystania z ulgi na złe długi w VAT jest otwarty, ale poniżej zaprezentujemy problemy, o jakich można przeczytać w interpretacjach podatkowych i wyjaśnieniach tematycznych.

Niewypłacalność dłużnika i ustalenie nowego terminu płatności

W interpretacji podatkowej nr IBPP2/4512-226/15/ICz z dnia 10 czerwca 2015 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach odniósł się do tego problemu.

Wnioskodawca zajmuje się sprzedażą artykułów elektronicznych. Stali odbiorcy korzystają z rozliczeń na zasadzie kredytu kupieckiego, a więc odroczonych terminów płatności za faktury. Z uwagi na zatory płatnicze, jakie zaczęły występować z regulacją zobowiązań Wnioskodawca zadał pytanie czy w sytuacji, gdy wystąpi do dłużnika z żądaniem natychmiastowej zapłaty za faktury w oparciu o przepisy ustawy Kodeks cywilny i poda w nim nowy termin płatności zobowiązania termin 150 dni (obecnie 90 dni) powinien być liczony od terminu, w którym zażądał zapłaty czy od terminów uzgodnionych pierwotnie?

W odpowiedzi wskazano, że bieg terminu powinien być liczony od nowego terminu płatności.

Przykład 1.

Przedsiębiorca X sprzedał towary firmie Y na kwotę 120.000 zł. Strony ustaliły między sobą terminy zapłaty za fakturę w 4 terminach: 10.06, 10.07, 10.08 i 10.09. Firma Y nie dokonała płatności 30.000 zł do dnia 10.06 dlatego Firma X wystosowała żądanie zapłaty całej kwoty należności ustalając nowy termin na 01.07. Termin płatności 3 pozostałych rat został w takiej sytuacji przesunięty na 01.07 i od tej daty powinien być liczony termin 90 dni na zastosowanie ulgi na złe długi.

Rozliczenie ulgi na złe długi w złym okresie rozliczeniowym

Zgodnie z przepisami ulga na złe długi może zostać rozliczona w ściśle określonym okresie, a mianowicie w rozliczeniu za ten okres, w którym mija 90 dni od terminu płatności na fakturze lub umowie. Przedsiębiorcy często dokonują korygowania różnych transakcji handlowych w złych okresach rozliczeniowych. W takiej sytuacji, w przypadku ulgi na złe długi, prawo do korekty podatku należnego rozliczonego w złym okresie przysługuje również po upływie 2 lat od daty wystawienia faktury na korygowaną wierzytelność. Na takim stanowisku stoi również NSA w wyroku sygn. akt I FSK 126/15 z dnia 19.08.2016 r.

Przykład 2.

Firma X dokonała korekty podatku należnego w ramach ulgi na złe długi do faktury wystawionej w grudniu 2017 roku w maju 2018 roku. W 2020 roku firma X zorientowała się, że korekty podatku VAT należało dokonać w miesiącu czerwcu 2018 roku. W tej sytuacji pomimo upływu 2 lat od końca roku, w którym została wystawiona faktura można skorygować dokonane rozliczenia.

Czy sprawa sądowa wydłuża termin na skorzystanie z ulgi na złe długi?

W przypadku braku zapłaty za fakturę przedsiębiorcy mogą występować przeciwko dłużnikowi na drogę postępowania sądowego. W takich przypadkach należy pamiętać, że żadne dodatkowe postępowanie przeciwko dłużnikowi nie wydłuża terminu 2 lat na dokonanie korekty podatku należnego od daty wystawienia faktury. W takich sytuacjach najlepiej skorzystać z ulgi na złe długi, a gdy zajdzie taka konieczność skorygować rozliczenie po zakończonym postępowaniu sądowym. W podobnym tonie utrzymana jest indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej nr 0114-KDIP4.4012.63.2018.1.MPE z dnia 14.03.2018 r.

Jak postąpić w przypadku zmiany formy prowadzenia działalności gospodarczej przez dłużnika?

Przedsiębiorcy w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej mają prawo do zmiany formy, w jakiej jest prowadzona działalność gospodarcza. Może między innymi dojść do przekształcenia, połączenia bądź sukcesji. W kontekście omawiania problematyki ulgi na złe długi w takiej sytuacji ważne jest czy nowo powstały podmiot gospodarczy wszedł w prawa i obowiązki podmiotu przekształcanego, ponieważ tylko w takiej sytuacji wierzyciel będzie mógł skorzystać z ulgi na złe długi.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej nr 0113-KDIPT1-2.4012.589.2018.2.IR z dnia 11.10.2018 r. odniósł się do przejęcia majątku spółki dzielonej przez inne spółki. Uznał, że po spełnieniu warunków na podstawie, których można byłoby stwierdzić, że nowy podmiot jest następcą prawnym w takiej sytuacji może on skorzystać z ulgi na złe długi.

Zapłata przez dłużnika po likwidacji działalności gospodarczej przez wierzyciela

Jeżeli wierzyciel w okresie prowadzenia działalności gospodarczej skorzystał z ulgi na złe długi, a następnie zlikwidował działalność gospodarczą i po tym fakcie otrzymał zapłatę za fakturę od dłużnika nie ma obowiązku zapłaty podatku VAT z tej faktury. Przepisy nie nakładają takiego obowiązku na przedsiębiorcę w sytuacji, gdy działalność została zlikwidowana i wierzyciel nie jest już czynnym podatnikiem VAT.

Kompensata wierzytelności a ulga na złe długi

W przypadku dokonania kompensaty dochodzi do rozrachunków pomiędzy przedsiębiorcami co jest traktowane jako uregulowanie należności za towar/usługę. W takim przypadku nie dojdzie do skorzystania z ulgi na złe długi.

Takie stanowisko potwierdza również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji nr 3063-ILPP3.4512.28.2017.2.NK z dnia 28 marca 2017 r., w której odnosi się do braku obowiązku dokonania korekty odliczonej kwoty podatku naliczonego w odniesieniu do umowy barterowej, tym samym nie można skorzystać z prawa do korekty podatku VAT należnego.