Urlop wypoczynkowy

Urlop wypoczynkowy reguluje dział siódmy kodeksu pracy- rozdział pierwszy -art.152-173. Według art.152 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.

Wymiar urlopu wypoczynkowego

Wymiar należnego urlopu wypoczynkowego zależy od okresu zatrudnienia. Do okresu zatrudnienia wlicza się wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy. Nie ma w tym wypadku znaczenia jak poprzednie stosunki pracy zostały zakończone i czy istniały pomiędzy nimi przerwy w zatrudnieniu.

20 dni roboczych – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
26 dni roboczych – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Do okresu zatrudnienia wlicza się także okres edukacji w wymiarze:

zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż – 3 lata,
średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż – 5 lat,
średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
ogólnokształcącej szkoły średniej – 4 lata,
szkoły policealnej – 6 lat,
szkoły wyższej – 8 lat (także licencjat) .

Lat nauki się nie sumuje.

Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy

Za czas urlopu wypoczynkowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, takie jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował. Zasadę tę stosuje się w pełni jedynie do składników wynagrodzenia określonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości. Natomiast elementy zmienne mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli ulegają znacznym wahaniom to nawet z 12 miesięcy.

Zasady udzielania urlopu

Urlopu wypoczynkowego należy udzielać w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającemu liczbie godzin przypadających do przepracowania przez pracownika w danym dniu. Obliczając urlop trzeba pamiętać, że jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy, również w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy. W stosunku do pracowników zatrudnionych na niepełnym etacie, proporcjonalnemu skróceniu ulega wymiar urlopu wypoczynkowego, a nie liczba godzin przypadająca na 1 dzień urlopu. Dla pracownika zatrudnionego na pełny etat jest to:

208 godzin przy 26 dniach urlopu
160 godzin przy 20 dniach urlopu

Dla pracownika zatrudnionego na na pół etatu :

104 godziny czyli 26 dni (13 dni * 8 godz. = 104 godz.)
80 godzin przy 20 dniach (10 dni *8 godz. = 80 godz.)

Pierwszy urlop pracownika

Wg kodeksu pracy pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę , uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Jeśli pracownik podejmuje pracę z pierwszym dniem miesiąca, wówczas miesiąc zatrudnienia upływa z ostatnim dniem tego miesiąca- np. pracownik zatrudniony 1 marca 2010 r. – prawo do urlopu nabędzie z dniem 31 marca 2010 r. Jeśli w trakcie miesiąca, wówczas miesiąc pracy upływa z końcem dnia w następnym miesiącu kalendarzowym, który datą poprzedza dzień nawiązania stosunku pracy- np. pracownik zatrudniony 15 marca 2010 r. nabywa prawo do urlopu za pierwszy miesięczny okres-14 kwietnia 2010 r. W pierwszym roku pracy pracownikowi uprawnionemu do 20-dniowego rocznego wymiaru urlopu będzie przysługiwać 1,66 dnia urlopu po każdym miesiącu pracy. W tym przypadku wymiaru tego się nie zaokrągla. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym. I wtedy urlop ten już się już zaokrągla w górę do pełnego dnia.

Urlop proporcjonalny

Wg kodeksu pracy jeśli w roku kalendarzowym pracownik zmienia pracodawcę, przysługuje mu urlop u każdego z pracodawców w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego czasu u każdego z nich. Ustalając urlop proporcjonalny musimy pamiętać, że jeden kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Np. jeżeli pracownik przestaje pracować u jednego pracodawcy i podejmuje zatrudnienie u kolejnego w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca w górę dokonuje tylko dotychczasowy pracodawca. Kolejny pracodawca, ustalając urlop proporcjonalny, nie bierze już pod uwagę tego miesiąca gdyż uwzględnił już go poprzedni pracodawca.

Przykład:

Pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni roboczych. Z dniem 31 marca rozwiązał stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą a następnie 1 lipca do końca grudnia zawarł umowę o pracę z nowym pracodawcą. U pierwszego pracodawcy powinien otrzymać urlop wypoczynkowy w wymiarze 7 dni ( 3/12*26=6,5 -po zaokrągleniu 7 dni). U drugiego pracodawcy w wymiarze 13 dni ( 6/12*26=13 ).

Urlop uzupełniający

W sytuacji gdy pracownik wykorzystał cały urlop wypoczynkowy za dany rok kalendarzowy. Następnie w trakcie tego roku nabył prawo do urlopu wypoczynkowego w wyższym wymiarze. Przysługuje mu urlop uzupełniający w wymiarze różnicy między nabytym wymiarem a wymiarem poprzednio przysługującym. Przykładowo 10-letni okres zatrudnienia, uprawniający do urlopu w wymiarze 26 dni, upływa 31 grudnia 2010 r. W takim przypadku, urlop uzupełniający przysługuje z upływem tego dnia i to za rok 2010 r. Z dniem 1 stycznia 2011 r. pracownik nabywa prawo do kolejnego urlopu w wymiarze 26 dni. Przykładowo pracownik mający urlop w wymiarze 20 dni w danym roku po ich wykorzystaniu nabywa prawo do urlopu w wymiarze 26 dni. Pracodawca powinien w tym przypadku udzielić pracownikowi urlopu uzupełniającego w wymiarze 6 dni. I nie ma tu znaczenia czy będzie to np. 15 czerwiec czy 31 grudnia- zawsze będzie to 6 dni. Może wystąpić sytuacja, że udzielenie urlopu uzupełniającego w danym roku kalendarzowym nie jest możliwe ze względu na to, że po uzyskaniu prawda do tego urlopu pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim wtedy urlop uzupełniający staje się urlopem zaległym i należy go udzielić pracownikowi najpóźniej do końca pierwszego kwartału (do 31 marca włącznie) następnego roku kalendarzowego.

Przesunięcie urlopu wypoczynkowego

Przesunięcie urlopu może nastąpić zarówno z inicjatywy pracownika jak i pracodawcy. Można przesunąć termin urlopu na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami. Przesunięcie terminu urlopu może także nastąpić, jeżeli nieobecność wypoczywającego pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy. Przesunięcie urlopu może być też spowodowane:

chorobą,
odosobnieniem związanym z chorobą zakaźną,
powołaniem na ćwiczenia wojskowe lub szkolenie wojskowe do 3 miesięcy,
urlopem macierzyńskim.

Wtedy pracodawca obowiązkowo przesuwa pracownikowi urlop na inny termin.

Odwołanie pracownika z urlopu wypoczynkowego

Jak mówi kodeks pracy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko w wyjątkowych sytuacjach. Gdy wymagają tego okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili kiedy pracownik rozpoczynał urlop. Jeśli zdecyduje się on na odwołanie będzie musiał pokryć koszty poniesione przez pracownika związane z odwołaniem go z urlopu. Przepisy nigdzie nie precyzują co takie koszty obejmują. Ale przyjmuje się , że mogą to być koszty pobytu np. w hotelu, ośrodku wczasowym itp. Koszty te oczywiście powinny być udokumentowane przez pracownika. Pracodawca powinien również zwrócić pracownikowi koszty podróży powrotnej z miejsca pobytu w czasie urlopu wypoczynkowego do miejsca pracy. Jeżeli pracownik nie jest w stanie wykazać kosztów przejazdu to można przyjąć, że zwrotowi podlegają koszty podróży zgodnie z przepisami dotyczącymi rozliczania kosztów podróży służbowych.

Urlop wypoczynkowy udzielany na godziny

Wg kodeksu pracy urlopu wypoczynkowego udziela się pracownikowi na jego dni pracy, a nie na godziny. Ale w wyjątkowych sytuacjach możemy udzielić urlopu na godziny. Jak mówi kodeks pracy udzielanie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym który odpowiada części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne tylko w przypadku gdy część urlopu która pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy w dniu w którym ma być udzielony urlop. Udzielanie urlopu na godziny będzie miało zastosowanie przy zatrudnianiu pracowników na część etatu.

Wymiar urlopu przy zmniejszaniu etatu

U zatrudnionego pracownika np. na mocy porozumienia stron w ciągu roku może nastąpić zmiana etatu. Wtedy wymiar urlopu musimy ustalić za każdy z okresów osobno a następnie zsumować dni urlopu.

Przykład:

Zmiana etatu z pełnego na 3/4 etatu od 10 sierpnia przy założeniu, że pracownik ma prawo do 26 dni urlopu. Musimy ustalić urlop do 9 sierpnia przed zmianą etatu i od 10 sierpnia po zmianie etatu. -urlop od stycznia do sierpnia 26 dni *8/12= 17,33 dnia -po zaokrągleniu 18 dni -od 10 sierpnia zmiana etatu na 3/4 co daje nam 20 dni w ciągu roku przy 26 dniach ( 26*3/4 ) -teraz liczymy urlop po zmianie etatu- 20 dni *4/12= 6,66 – po zaokrągleniu 7 dni Policzone dni urlopu dodajemy 18+ 7 = 25 . Są to dni urlopu jakie powinien wykorzystać pracownik jeżeli będzie pracował do końca grudnia. Małgorzata Michalak

Urlop wypoczynkowy