L4 na własnej działalności – ile wynosi?

W przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą nie każdy przedsiębiorca będzie miał prawo do skorzystania z wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS. Na pytania: jak wygląda L4 na własnej działalności, ile wynosi i co musi wiedzieć przedsiębiorca, zanim otrzyma wypłatę świadczenia chorobowego, odpowiemy w dzisiejszej publikacji.

Jakie składki społeczne ma obowiązek opłacać przedsiębiorcy?

Zarejestrowanie działalności gospodarczej w CEIDG niesie ze sobą określone skutki. Od momentu rejestracji przedsiębiorca musi zacząć opłacać składki do ZUS.

Ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy

Dobrowolne opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe pozwala przedsiębiorcy skorzystać z wielu uprawnień. Dzięki odprowadzaniu składek zachowuje prawo do:

• zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego,
• urlopu ojcowskiego,
• świadczenia rodzicielskiego,
• urlopu wychowawczego,
• świadczenia chorobowego,
• świadczenia rehabilitacyjnego,
• zasiłku opiekuńczego,
• świadczenia wypadkowego.

Przy dokonywaniu zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego należy jeszcze pamiętać o terminowym zgłoszeniu.

Przykład 1

Pan Jakub rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej od 1 lipca 2024 r. i chce dobrowolnie opłacać składkę na ubezpieczenie chorobowe. W zgłoszeniu ZUS ZUA wskazał datę objęcia ubezpieczeniem chorobowym na 1 lipca. Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w ZUS dokonał 6 lipca, a więc z zachowaniem terminu 7 dni. To oznacza, że ubezpieczenie chorobowe będzie działało od 1 lipca 2024 r.

Przykład 2

Pani Ilona zarejestrowała działalność gospodarczą 5 sierpnia 2024 r., oznacza to, że termin na zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, w tym do ubezpieczenia chorobowego, upływa 12 sierpnia. Zgłoszenie ZUS ZUA zostało wysłane 15 sierpnia 2024 r. a więc po terminie. W takim przypadku pani Ilona będzie objęta ubezpieczeniem chorobowym dopiero od 15 sierpnia.

Przykład 3

Pan Ignacy prowadzi działalność gospodarczą od 8 lat i do tej pory nie był zarejestrowany do ubezpieczenia chorobowego. W takim przypadku o momencie zgłoszenia będzie decydowała data rejestracji. Jeśli pan Ignacy złoży druk ZUS ZUA 10 września, to od tego dnia będzie podlegał pod ubezpieczenie chorobowe. Nie może w zgłoszeniu 10 września podać daty rejestracji do ubezpieczeń np. 1 września.

Przykład 4

Pani Dorota zarejestrowała się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w prowadzonej działalności gospodarczej od 12 października 2024 r. Podstawa do naliczania składek społecznych na Dużym ZUS wynosi 4.694,40 zł a to oznacza, że składka chorobowa za październik 2024 r. wyniesie 115,01 zł (4.694,40 zł x 2,45%), tak jakby była płacona za cały październik.

Świadczenie chorobowe przedsiębiorcy

Samo złożenie zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego nie oznacza, że przedsiębiorca nabywa uprawnienia do wypłaty świadczenia chorobowego.

Jeśli przedsiębiorca spełni już wszystkie warunki do wypłaty zasiłku chorobowego, to musi wiedzieć, że taka wypłata nie odbywa się z automatu. Należy jeszcze wypełnić i przesłać do ZUS pewne dokumenty.

Podstawa do naliczania zasiłku chorobowego

Zasiłek chorobowy jest wypłacany od średniej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z ostatnich 12 miesięcy po pomniejszeniu o 13,71%. W zależności od przyczyny niezdolności do pracy zasiłek będzie wynosił odpowiednio:

• 80% podstawy wymiaru zasiłku,
• 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy powstała w czasie ciąży, z powodu wypadku w drodze do pracy lub z pracy, dotyczy niezbędnych badań na dawcę komórek i narządów.

Przykład 5

Pan Mikołaj przebywał na zwolnieniu lekarskim od 5 sierpnia do 15 sierpnia 2024 r., łącznie 16 dni, podlega pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe i ma prawo do wypłaty zasiłku chorobowego. W prowadzonej działalności gospodarczej opłaca składki społeczne na tzw. Dużym ZUS.

Do wyliczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć miesiące od sierpnia 2023 roku do lipca 2024 r.

• 4.161,00 zł – podstawa do składek społecznych w 2023 roku,
• 4.694,40 zł – podstawa do składek społecznych w 2024 roku.

  Podstawa 2023 r.	Podstawa 2024 r.
  3.590,53 zł 4.161,00 zł – (4.161,00 zł x 13,71%) = 4.161,00 – 570,47 zł = 3.590,53 zł	4.050,80 zł 4.694,40 zł – (4.694,40 zł x 13,71 %) = 4.694,40 zł -643,60 zł = 4.050,80 zł
  17.952,65 zł 3.590,53 zł x 5 miesięcy 2023 r. = 17.952,65 zł	28.355,60 zł 4.050,80 zł x 7 miesięcy 2024 r. = 28.355,60 zł

• 46.308,25 zł – podstawa z 12 miesięcy,
• 3.859,02 zł – podstawa miesięczna (46.308,25 zł / 12 miesięcy = 3.859,02 zł),
• 128,63 zł – zasiłek chorobowy za 1 dzień (3.859,02 zł / 30 = 128,63 zł),
• 2.058,08 zł – wysokość zasiłku chorobowego za 16 dni (128,63 zł x 16 dni = 2.058,08 zł).

W zależności od przyczyny zwolnienia lekarskiego pan Mikołaj otrzyma zasiłek chorobowy w wysokości 80% lub 100%. Kwota 2.058,08 zł jest to 100% kwoty brutto przed pobraniem podatku dochodowego.

Prawo do obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne za czas choroby

W okresie, w którym przedsiębiorca przebywa na zwolnieniu lekarskim ma prawo do pomniejszenia podstawy wymiaru składek płaconych do ZUS. Podstawa jest obniżana proporcjonalnie za ilość dni, za które ZUS wypłacił zasiłek chorobowy.

Przykład 6

Pan Michał w miesiącu marcu 2024 r. przebywał 10 dni na zwolnieniu lekarskim i za ten okres otrzymał wypłatę zasiłku chorobowego w maju 2024 r.. Spełnia warunki do pomniejszenia podstawy składek na ubezpieczenia społeczne za miesiąc marzec.

• 1.514,30 zł – o tyle zmniejsza się podstawa do składek społecznych (4.694,40 zł / 31 dni marca x 10 dni choroby = 1.514,30 zł)
• 3.180,10 zł – podstawa do naliczania składek na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe (4.694,40 zł – 1.514,30 zł = 3.180,10 zł).

Pan Michał może więc złożyć korektę rozliczenia miesiąca marca 2024 r. do ZUS. Przy czym pomniejszane są tylko składki na ubezpieczenia społeczne i FP, składka zdrowotna jest opłacana w pełnej wysokości, w zależności od wybranej formy opodatkowania.

Utrata prawa do zasiłku chorobowego

Zgodnie z przepisami jeśli przedsiębiorca wykonuje w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Jednak w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej czasami bardzo trudno jest zaniechać wszystkie aktywności z dnia na dzień. W wydawanych wyrokach sądowych zapadają sprzeczne ze sobą rozstrzygnięcia, dlatego tak trudno jednoznacznie wskazać, jaki charakter czynności jest dozwolony. Przykładowo w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2022 r. sygn. akt I USKP 112/21 Sąd powołał się na ustawę Prawo przedsiębiorców, z której wynika jakie czynności mogą być wykonywane w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. W ocenie Sądu wykonywanie tych czynności nie powinno wykluczać prawa do zasiłku chorobowego, wymienione tam zostały m.in.:

• przyjmowanie należności i regulowanie zobowiązań powstałych przed zawieszeniem,
• zbywanie środków trwałych i wyposażenia,
• uczestnictwo w postępowaniach sądowych, podatkowych i administracyjnych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• udział w kontroli podatkowej.

W tym wyroku SN podkreśla również, że na czas choroby przedsiębiorca może powołać pełnomocnika, co pozwoli na bieżące osiąganie dochodu i nie wyklucza pobierania zasiłku chorobowego.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że powołanie pełnomocnika, jeśli będzie z kręgu najbliższej rodziny, może z kolei wskazywać na to, że jest to osoba współpracująca, za którą należy odprowadzić składki ZUS.

W innym wyroku SN sygn. akt I USKP 101/21 z dnia 27 lipca 2022 r. Sąd wyraźnie podkreślił, że przepisy ustawy zasiłkowej nie są dostosowane do sytuacji prowadzenia przez ubezpieczonych jednoosobowej działalności gospodarczej, zwłaszcza gdy przedsiębiorca podejmuje jedynie czynności polegające na organizowaniu i zarządzaniu przedsięwzięciem gospodarczym, które nie wymaga osobistej codziennej aktywności ubezpieczonego. W tym przypadku sprawa dotyczyła sklepu działającego na zasadzie franczyzy, gdzie raz w miesiącu, na koniec miesiąca, trzeba wystawić fakturę. W ocenie SN orzecznictwo dopuszcza w okresie zwolnienia takie aktywności, które mają związek z prowadzoną działalnością i mają charakter incydentalny, sporadyczny, najczęściej wymuszony okolicznościami. Organ rentowy pozbawił przedsiębiorcę prawa do zasiłku tylko dlatego, że wystawił fakturę franczyzową, która stanowi warunek dalszej współpracy. SN podkreślił jeszcze, że ustawa zasiłkowa nie stanowi, że utrata zasiłku chorobowego wiąże się z uzyskaniem zarobku (przychodu) przez ubezpieczonego, lecz wynika z „wykonywania pracy zarobkowej”. W przypadku przedsiębiorcy należy rozróżnić czynności podejmowane przez niego w ramach zarządzania przedsiębiorstwem, konkurowania na rynku, kontaktów handlowych, kontaktów z organami publicznymi. Tym samym SN uznał, że przedsiębiorca nie utracił prawa do zasiłku chorobowego tylko dlatego, że wystawił jedną fakturę w czasie zwolnienia lekarskiego.

Mając jednak na uwadze bardzo rygorystyczne podejście organów rentowych przed podjęciem jakichkolwiek czynności w trakcie zwolnienia lekarskiego, może warto upewnić się, czy przedsiębiorca nie zostanie pozbawiony prawa do zasiłku.

Warto pamiętać, że przedsiębiorca zatrudniający pracowników może również przebywać na zwolnieniu lekarskim, co nie oznacza, że firma w tym czasie przestanie działać. W takim przypadku pracownicy mogą wykonywać czynności niezbędne do prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa, czyli między innymi wystawiać faktury, świadczyć usługi czy dokonywać dostawy towarów. Takich czynności nie może wykonywać sam przedsiębiorca przebywający na L4. Jak się okazuje zatrudnianie pracowników, może być dużym ułatwieniem w prowadzeniu działalności gospodarczej, w czasie zwolnienia lekarskiego, a przedsiębiorca nie zostanie pozbawiony prawa do zasiłku chorobowego.

L4 przedsiębiorcy – podsumowanie

W dzisiejszej publikacji omówiony został temat L4 na własnej działalności gospodarczej, komu i na jakich zasadach przysługuje i o czym należy pamiętać w czasie pobytu na chorobowym.

Przedsiębiorca będzie miał prawo do zasiłku chorobowego pod warunkiem, że przystąpi do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Przy działalności gospodarczej okres wyczekiwania jest dość długi, ponieważ wynosi aż 90 dni.

W przypadku przedsiębiorców należy pamiętać, że nie dojdzie do wypłaty zasiłku chorobowego, dopóki do ZUS nie wpłynie “Zaświadczenie płatnika składek” ZUS Z-3b.

Zasady wypłaty zasiłków chorobowych są takie same, jak w przypadku pozostałych uprawnionych, co jest bardzo uciążliwe z uwagi na specyfikę prowadzenia działalności gospodarczej. Organy rentowe skrupulatnie weryfikują przedsiębiorców na zwolnieniu i bardzo często odmawiają im wypłaty zasiłków chorobowych. Nic więc dziwnego, że w tym temacie zapada relatywnie dużo rozstrzygnięć sądowych. Niestety nie ma ugruntowanej linii orzeczniczej, zapadają sprzeczne rozstrzygnięcia. Ciekawe wnioski wypływają z jednego z przytoczonych wyroków SN, gdzie padło stwierdzenie, że przepisy ustawy zasiłkowej nie są dostosowane do specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej.

Podstaw wymiaru zasiłku chorobowego zależy od wysokości podstawy przyjętej do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne po pomniejszeniu o 13,71%. Do wyliczenia przyjmuje się średnią z ostatnich 12 miesięcy prowadzenia działalności, sposób wyliczenia pokazano na przykładzie. Zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 80% lub 100%, w zależności od przyczyny powstania niezdolności do pracy.

Za okres zwolnienia należy pomniejszyć podstawę do naliczania składek społecznych, przy czym powinno to mieć miejsce po przyznaniu świadczenia chorobowego (widoczne na e-ZUS) lub po wypłacie świadczenia chorobowego (wypłata potwierdza prawo do zasiłku).

Zwolnienie lekarskie oznacza niezdolność do wykonywania danej pracy, w takim przypadku przysługuje przedsiębiorcy zasiłek chorobowy. Złożenie wniosku o zasiłek chorobowy jest równoznaczne, z tym że w danym okresie (w związku z chorobą), przedsiębiorca nie mógł wykonywać swojej pracy. Aktywność może nieść ryzyko zakwestionowania zasiłku przez ZUS. Oznacza to, że przedsiębiorca w trakcie zwolnienia lekarskiego musi unikać podejmowania aktywności, która może wskazywać na regularne prowadzenie działalności gospodarczej, ponieważ ZUS może pozbawić go wypłaty zasiłku lub nakazać jego zwrot.

Stan prawny na dzień: 28.10.2024 r.