Małgorzata Jagusiak 
Transakcje pomiędzy firmami małżonków nie należą do prostych na gruncie rozliczeń podatkowych. Już niejednokrotnie analizowaliśmy sposób opodatkowania takich transakcji na gruncie podatku dochodowego i podatku VAT. Dzisiaj będziemy szukali odpowiedzi na pytanie, czy jest możliwa sprzedaż środków trwałych pomiędzy firmami małżonków?
Czym jest wspólność majątkowa małżeńska?
Jeżeli małżonkowie nie podpiszą intercyzy, to od pierwszego dnia małżeństwa zgodnie z ustawą Kodeks rodzinny i opiekuńczy istnieje między nimi wspólność majątkowa małżeńska. Oznacza to, że wszystkie nabywane w trakcie małżeństwa dobra materialne stanowią tzw. majątek wspólny. Obojętnie co by małżonkowie nie kupili, czy to poza działalnością gospodarczą, czy to w ramach prowadzenia firmy i tak stanowi ich wspólny majątek. Dlatego tak kłopotliwe są rozliczania transakcji pomiędzy firmami małżonków.
Czy możliwa jest sprzedaż środków trwałych na gruncie VAT pomiędzy firmami małżonków?
Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista i stanowisko organów w tej sprawie również nie jest jednolite. W wydawanych interpretacjach podatkowych fiskus często stoi na stanowisku, że takie transakcje są opodatkowane w podatku VAT na zasadach ogólnych. Powinna być więc wystawiona faktura sprzedaży z naliczonym podatkiem VAT należnym, który będzie podlegał drugostronnie odliczeniu.
Tylko rodzi się pytanie, czy w takim przypadku nie dochodzi do tworzenia pewnego rodzaju fikcji prawnej. Skoro obydwoje małżonkowie są właścicielami danego środka trwałego, bez względu na to, że jest on wykorzystywany w działalności jednego z nich, to jak można kupić coś, co jest naszą własnością?
Żeby nie wchodzić w rozważania natury filozoficznej, w tym miejscu można się powołać na przełomowy wyrok NSA w takich sprawach. Chodzi o sprawę nr I FSK 887/16 z 4 kwietnia 2018 r. W tym wyroku NSA stanął na stanowisku, że w sytuacji, jeżeli pomiędzy małżonkami istnieje wspólność majątkowa małżeńska, wszelkie transakcje dokonywane pomiędzy nimi nie mogą mieć charakteru odpłatnego, nie ma bowiem możliwości wypłaty wynagrodzenia. Jeden z małżonków nie może zapłacić drugiemu małżonkowi środkami pieniężnymi, które stanowią ich majątek wspólny.
NSA określił taką transakcję jako “przesunięcie towarów z działalności gospodarczej męża do działalności gospodarczej żony”.
Jak wygląda taka sprzedaż na gruncie podatku dochodowego?
Jeżeli rozpatrujemy sprzedaż środków trwałych pomiędzy firmami małżonków, to najczęściej w podatku dochodowym należy się zastanowić, w jaki sposób naliczać odpisy amortyzacyjne od takich składników majątkowych.
Jeżeli chodzi o podatek dochodowy, to ta kwestia została uregulowana wprost w przepisach. Według tej reguły majątek przenoszony pomiędzy firmami małżonków powinien być w dalszym ciągu amortyzowany, w taki sam sposób, przy pomocy tej samej metody amortyzacyjnej jak dotychczas. Forma udokumentowania sprzedaży/przekazania środków trwałych pomiędzy firmami małżonków ma wówczas rolę drugorzędną, kosztem będą odpisy amortyzacyjne.
Podsumowanie
Pomimo korzystnego dla małżonków wyroku NSA z 2018 roku, przedsiębiorcy powinni jednak mieć na uwadze, że organy podatkowe nie zawsze się zgadzają z tym rozstrzygnięciem. Ustawa o podatku VAT nie zawiera również szczególnych przepisów dla rozliczeń dokonywanych pomiędzy małżonkami, którzy odrębnie prowadzą działalność gospodarczą. Na gruncie podatku VAT, bez względu na to, czy mamy do czynienia z odpłatną, czy nieodpłatną dostawą, to podlega ona opodatkowaniu. Jak zawsze w takich sytuacjach właściwe będzie zwrócenie się o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej.
Dorota Łesak
