Małgorzata Jagusiak
Osoby pozostające w związku małżeńskim niekiedy podejmują decyzję o wspólnym prowadzeniu działalności gospodarczej. Taki krok wymaga zastanowienia a podjęcie ostatecznej decyzji nie jest takie proste, tym bardziej, że wspólna praca może się również odbić na relacjach rodzinnych. W dzisiejszej publikacji będziemy szukali odpowiedzi na pytanie, czy lepiej założyć działalność i zatrudnić małżonka czy może lepiej założyć z nim spółkę cywilną.
Ustrój majątkowy małżeński
Zanim jednak przejdziemy do meritum napiszemy kilka słów na temat ustroju małżeńskiego. Pozostawanie w związku małżeńskim rodzi określone skutki prawne, chodzi między innymi o ustrój majątkowy. Na ten temat wypowiada się ustawa Kodeks rodzinny i opiekuńczy, w którym można przeczytać m.in.:
Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny) |
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków |
Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy stanowią inaczej |
Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności |
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym |
|---|
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego ustanowić
rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków
(umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. |
W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem |
Zobaczmy więc jak będzie wyglądało zatrudnienie małżonka w firmie.
Zatrudnienie małżonka w firmie
Przepisy nie zabraniają zatrudnienia małżonka w firmie współmałżonka, nie regulują również w sposób szczególny podstawy takiego zatrudnienia. Można więc to zrobić na takich samych zasadach, jak w przypadku każdego innego pracownika. W grę wchodzi umowa o pracę, umowa zlecenie czy umowa o dzieło. Oczywiście nie można zapominać o tym, że szczególnie z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, należy właściwie zdefiniować charakter umowy, co wiąże się z odpowiednimi obowiązkami w zakresie naliczania i odprowadzania składek do ZUS. Począwszy od 2019 roku wynagrodzenie współmałżonka na gruncie podatku dochodowego może być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli przedsiębiorca wybrał opodatkowanie na zasadach ogólnych i prowadzi PKPiR.
| Zatrudniając współmałżonka na umowę warto wiedzieć, że: |
|---|
Wynagrodzenie małżonka znajdzie się w kosztach uzyskania przychodów w kwocie brutto w kol. 12 PKPiR |
Przedsiębiorca musi prowadzić i przechowywać akta pracownicze przez okres 50 lat |
Małżonek musi być zgłoszony do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego |
Najczęściej ZUS traktuje współmałżonka, jako osobę współpracującą a to oznacza składki społeczne w wysokości dużego ZUS |
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej osoby współpracującej od 1 lipca 2022 roku wynosi 75% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku |
W trakcie roku podatkowego należy odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń |
Po zakończonym roku podatkowym należy złożyć do urzędu skarbowego rozliczenie roczne PIT-4R i informację PIT-11 |
Zatrudnienie małżonka wiąże się z ponoszeniem wysokich kosztów podatkowych |
Przedsiębiorca może mieć niekiedy problem z egzekwowaniem wydawanych poleceń współmałżonkowi |
Założenie ze współmałżonkiem spółki cywilnej
Założenie spółki cywilnej ze współmałżonkiem odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku pozostałych osób, z tym że dodatkowo należy wziąć pod uwagę ustrój majątkowy małżeński, jaki łączy strony – czy jest to wspólność majątkowa małżeńska czy może rozdzielność majątkowa. Na wstępie małżonkowie powinni także ustalić, czy w skład majątku spółki będzie wchodził ich majątek wspólny czy również majątki osobiste. Te ustalenia są kluczowe przy ewentualnym podziale majątku po rozwiązaniu spółki. W umowie spółki cywilnej powinien pojawić się także zapis, że wspólnicy są małżonkami. Jeżeli istnieje wspólność majątkowa małżeńska, to udziały w spółce będą jednakowe. Przy rozdzielności majątkowe udziały będą zależały od wysokości wniesionych wkładów. Wątpliwości przy zawieraniu spółki cywilnej z małżonkiem może być zdecydowanie więcej na gruncie innych przepisów niż przepisy podatkowe, dlatego zaleca się sporządzenie umowy spółki przez prawnika lub doradcę podatkowego, żeby w przyszłości nie było rozczarowań i wzajemnych pretensji.
| Założenie spółki cywilnej z małżonkiem: |
|---|
Określenie czy w skład majątku spółki będzie wchodził majątek wspólny małżonków czy ich majątki osobiste |
Ustalenie ustroju małżeńskiego – wspólność czy rozdzielność majątkowa |
Ustalenie udziałów w spółce |
Opłacanie składek ZUS przez współmałżonków na zasadach obowiązujących w prowadzonej działalności gospodarczej |
Małżonkowie jako wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania |
W przypadku zakończenia działalności spółki należy dokonać podziału majątku spółki |
Rozwód nie powoduje rozwiązania umowy spółki |
Podział majątku spółki cywilnej małżeńskiej jest dokonywany w oparciu o ustawę Kodeks cywilny |
Podsumowanie
Decyzja o wspólnym prowadzeniu działalności gospodarczej ze współmałżonkiem jest trudna i bardzo osobista. Poza kwestią rozliczeń podatkowych i składkowych w grę wchodzą jeszcze relacje rodzinne, które mogą niekorzystnie odbijać się na związku także poza firmą, małżonkowie przed podjęciem ostatecznej decyzji nie powinni o tym zapominać. Trudno wskazać jakie rozwiązanie będzie lepsze dla małżonków, to zależy od ich pomysłu i indywidualnego spojrzenia na ten temat. W publikacji zwróciliśmy uwagę na kilka aspektów związanych z rozliczeniami podatkowo-składkowymi. W przypadku spółki cywilnej w grę wchodzą jeszcze rozliczenia po rozwiązaniu umowy spółki, które nie zawsze są proste. W dużej mierze rzutować na to będzie ustrój majątkowy, jaki jest pomiędzy małżonkami. W przypadku zatrudnienia małżonka trzeba pamiętać, że ZUS najczęściej traktuje współmałżonka jako osobę współpracującą, co najczęściej podnosi wysokość opłacanych składek. Koszt zatrudnienia małżonka może stanowić znaczne obciążenie finansowe dla firmy. Do tego dochodzi jeszcze aspekt zdolności kredytowej małżonka, ponieważ banki poddają taki dochód w wątpliwość. Jeżeli przedsiębiorca wybrał ryczałt ewidencjonowany, to nie będzie mógł uwzględniać takich kosztów, ponieważ ta forma opodatkowania tego nie przewiduje. Wspólne prowadzenie firmy z małżonkiem, bez względu na jej formę, rodzi wiele znaków zapytania i podjęcie takiej decyzji wymaga zastanowienia.
975 
Adam Sawicki
Adrianna Glapiak
