Małgorzata Jagusiak 
Przepisy dotyczące podatku VAT zmieniają się dynamicznie, szczególnie w ostatnim czasie. Jeszcze nie tak dawno niektóre grupy przedsiębiorców objęte były obowiązkowym mechanizmem odwrotnego obciążenia, a od 1 listopada 2019 roku mówimy o problemach związanych z obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. Zmiana przepisów ma to do siebie, że jeszcze przez pewien czas mogą wystąpić okoliczności, w których trzeba stosować zarówno nowe jak i stare przepisy. Nie inaczej jest z odwrotnym obciążeniem w VAT.
Zaliczka w odwrotnym obciążeniu a faktura końcowa po 1 listopada 2019 roku
Ustawa o podatku VAT rozpoznaje powstanie obowiązku podatkowego również w sytuacji, gdy przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi przedsiębiorca otrzyma całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę wówczas obowiązek podatkowy powstaje w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 1 pkt 8).
Jak to powinno wyglądać w sytuacji jeżeli zaliczka była dokonana, gdy obowiązywał mechanizm odwrotnego obciążenia a rozliczenie końcowe, gdy nastąpiła zmiana przepisów na obowiązkowy split payment?
Omówienie na poniższym przykładzie.
Przykład
Dnia 30 października 2019 roku przedsiębiorca otrzymał zaliczkę na dostawę towarów z załącznika nr 11 w kwocie netto 10.000,00 zł, VAT 2.300,00 zł rozliczony przez nabywcę. W tym też dniu została wystawiona faktura zaliczkowa w procedurze odwrotnego obciążenia. Dnia 10.01.2020 roku dokonano dostawy towarów i wystawiono fakturę końcową z kwotą do dopłaty 20.000,00 zł, VAT 4.600,00 zł. Ponieważ dostawa towarów obejmuje towary z załącznika nr 15 i faktura końcowa została wystawiona po 1 listopada 2019 powinna być w części 24.600,00 zł brutto objęta obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. Taka faktura powinna zostać oznaczona “mechanizm podzielonej płatności”.
W takim przypadku na fakturze końcowej pojawią się pozycje bez naliczonego podatku VAT, które wcześniej były objęte odwrotnym obciążeniem, a więc VAT należny i naliczony naliczał i wykazywał nabywca. Faktura końcowa została wystawiona po zmianie przepisów i obowiązek naliczenia VAT będzie po stronie dostawcy więc na fakturze końcowej w części dopłaty będzie wykazany podatek VAT.
Na fakturze końcowej powinny być wymienione wcześniej wystawione faktury zaliczkowe ze wskazaniem numerów i dat.
Podatek VAT należny w takiej sytuacji z tej samej dostawy będzie opłacony przez 2 różne podmioty w związku z dokonaniem dostawy w okresie zmiany przepisów podatkowych.
Rozliczenie dostawy na fakturze końcowej według 2 różnych stanów prawnych może stanowić pewnego rodzaju trudność natury technicznej, ale to nie zwalnia przedsiębiorcy z tego obowiązku.
Przykład rozliczenia zaliczki w odwrotnym obciążeniu i późniejsza dopłata po zmianie przepisów został również zaprezentowany w objaśnieniach Ministerstwa Finansów. Zasada postępowania nie była taka oczywista zaraz po zmianie przepisów. Mogło to wprowadzić problemy z prawidłowym rozliczeniem tego typu transakcji przez niektórych przedsiębiorców. W uzasadnieniu do ustawy zmieniającej ani w przepisach przejściowych nie było odniesienia do tego typu kwestii. Dopiero wyjaśnienia Ministerstwa Finansów rzuciły nieco światła na te niełatwe zagadnienia.
Justyna Czerwińska
Zespół IFIRMA
