Małgorzata Jagusiak
Wprowadzone zmiany w obliczaniu składki zdrowotnej przez Polski Ład nie dają o sobie zapomnieć. Pomimo, że od 2022 roku upłynęło już sporo czasu przedsiębiorcy i księgowi w dalszym ciągu w niektórych przypadkach mają wątpliwości, w jaki sposób ustalać podstawę do naliczania składki zdrowotnej. W dzisiejszej publikacji odniesiemy się do zmiany stanowiska ZUS co do zasad ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej przy sprzedaży środków trwałych.
Jak ustalić dochód do obliczenia składki zdrowotnej?
W pierwszej kolejności przypomnimy sobie co przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych mówią o zasadach obliczania dochodu, który znajdzie się w podstawie do naliczania składki zdrowotnej. Dochód, o którym mowa dotyczy przedsiębiorców, którzy wybrali opodatkowanie podatkiem według skali lub podatek liniowy i prowadzą PKPiR.
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne w trakcie roku podatkowego jest liczona od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka |
Dochód ustala się w następujący sposób:
|
| Uwaga! W przypadku gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten miesiąc stanowi ta kwota. W 2024 roku minimalna składka zdrowotna w wysokości 9% jest liczona od kwoty 4.242 zł |
Czy dochód do składki zdrowotnej jest taki sam jak do podatku?
Pomimo że z założenia dochód do obliczania składki zdrowotnej miał być taki sam, jak do obliczania zaliczki na podatek dochodowy, to jak się okazuje w praktyce wcale nie wygląda to tak kolorowo. Różnice są i wbrew pozorom nie jest ich wcale tak mało. Do tego wszystkiego zmienia się interpretacja obowiązujących przepisów, tym samym stanowisko ZUS, co do zasad obliczania dochodu do składki zdrowotnej. Nic więc dziwnego, że rodzi to niezadowolenie przedsiębiorców, ale również wielu organizacji, które są z nimi powiązane, w szczególności biur rachunkowych. Powtarza się apel o zmianę zasad naliczania składki zdrowotnej w działalności i pojawiają się informacje, że tak się stanie, tylko na razie są one mało konkretne.
Co nie jest uwzględniane w podstawie do naliczania składki zdrowotnej?
Skoro już podjęliśmy wątek ustalania podstawy do naliczania składki zdrowotnej zobaczmy czego przykładowo przedsiębiorca nie ujmie w dochodzie branym pod uwagę przy obliczaniu składki zdrowotnej.
| Różnice pomiędzy podstawą do naliczania podatku dochodowego i składki zdrowotnej: |
|---|
| Zawieszenie działalności gospodarczej Nie uwzględnia się przychodów i kosztów uzyskania przychodów z tego okresu |
| Strata w działalności gospodarczej Strata nie pomniejsza dochodu do składki zdrowotnej |
| Ulga na złe długi W podstawie do naliczania składki zdrowotnej nie ujmuje się ulgi ani po stronie wierzyciela ani po stronie dłużnik |
| Przychody niepodlegające pod podatek dochodowy Takie przychody nie znajdą się w podstawie do opodatkowania w PIT, jednak wchodzą w podstawę do naliczenia składki zdrowotnej. Oznacza to, że przykładowo osoby, które korzystają z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego, ponieważ np.:
nie zapłacą podatku dochodowego od osiągniętego dochodu. Jednak przy obliczaniu składki zdrowotnej takie zwolnienie nie ma zastosowania i trzeba naliczyć i zapłacić składkę zdrowotną |
| Koszty poniesione do końca 2021 roku dotyczące przychodów powstałych od 01.01.2022 r. Przychodem w działalności gospodarczej jest również kwota zwróconych wierzytelności, które wcześniej zostały odpisane jako nieściągalne i zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Jeśli koszty ujęto w PKPiR do końca 2021 roku a przychód powstał w okresie po zmianie przepisów o naliczaniu składki zdrowotnej, to na potrzeby podstawy do naliczania składki zdrowotnej dochód pomniejsza się o koszty. Taki przypadek został wyjaśniony w materiałach ZUS dotyczących rozliczania rocznego składki zdrowotnej |
| Ulgi rozliczane w zeznaniu rocznym Katalog ulg, z których można skorzystać przy rozliczaniu zeznania rocznego znajduje się w podlinkowanej publikacji. Przedsiębiorca prowadzący PKPiR nie pomniejszy dochodu do składki zdrowotnej z tego tytułu |
Jak widać różnic pomiędzy dochodem do ustalenia podatku i składki zdrowotnej jest całkiem sporo. Trudno w tym wszystkim znaleźć jakieś logiczne uzasadnienie dlaczego przyjęto takie sprzeczne zasady.
Sprzedaż środków trwałych a składka zdrowotna
Co do zasady dochód ze sprzedaży środka trwałego znajdzie się w podstawie do naliczania składki zdrowotnej, tak samo jak to ma miejsce w przypadku dochodu z działalności gospodarczej. Ustawa o podatku dochodowym precyzuje, w jaki sposób ustalić dochód ze sprzedaży środka trwałego.
| Dochodem lub stratą z odpłatnego zbycia składników majątkowych wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej jest różnica pomiędzy przychodem a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od tych środków i wartości. Dotyczy to również samochodów osobowych |
Ustalony w ten sposób dochód do składki zdrowotnej nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2022 r. |
|---|
Przykład 1
Pan Michał wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym. Zobaczmy, jak w jego przypadku będzie wyglądało obliczenie dochodu do składki zdrowotnej w przypadku sprzedaży środka trwałego, który nabył w 2020 roku. Przykładowe założenia:
Wyliczenie dochodu do składki zdrowotnej:
60.000 zł – (100.000 zł – 20.000 zł) = “- 20.000 zł” – strata, oznacza to że składka zdrowotna będzie liczona od podstawy 0 zł – minimalna składka zdrowotna.
Przedsiębiorcy nie zgadzali się z podejściem ZUS, który do pewnego momentu stał na stanowisku, że strata powstała na sprzedaży środka trwałego nie może pomniejszać dochodu do składki zdrowotnej w kolejnych miesiącach. To podejście zmieniło się jednak o czym piszemy poniżej.
Strata ze sprzedaży środka trwałego a podstawa do naliczania składki zdrowotnej -zmiana stanowiska ZUS
Jak można przeczytać w ostatnio wydawanych interpretacjach podatkowych strata powstała ze sprzedaży środka trwałego może pomniejszać dochód podatkowy, od którego następnie jest obliczana składka. Zobaczmy jak to zostało uzasadnione w decyzji ZUS pismo z dnia 20.07.2023 r. nr: WPI/200000/43/629/2023. W tym przypadku samochód wprowadzony do ewidencji środków trwałych został w pełni zamortyzowany do końca 2021 roku. Zdaniem przedsiębiorcy dochód lub strata z odpłatnego zbycia środków trwałych w danym miesiącu powinna być uwzględniana przy ustalaniu ogólnej kwoty dochodu za ten miesiąc przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jednocześnie należy pamiętać, że pomimo straty ze sprzedaży, która obniży podstawę wymiaru składki, to przedsiębiorca będzie zobowiązany zapłacić minimalną składkę zdrowotną. Takie samo stanowisko zajął ZUS w decyzji nr DI/200000/43/1177/2023 z dnia 31.01.2024 r. Pozostaje więc mieć nadzieję, że takie podejście organów ZUS utrzyma się.
Zobaczmy jeszcze na przykładzie, jaka będzie różnica w obliczeniu dochodu do PIT i składki zdrowotnej przy sprzedaży środka trwałego.
Przykład 2
Pan Adam prowadzi PKPiR i rozlicza podatek według skali podatkowej. W 2024 roku sprzedał środek trwały, który częściowo był amortyzowany do końca 2021 roku a częściowe w 2022, 2023 i 2024 roku.
Przykładowe założenia do przykładu:
| 80.000 zł – (150.000 zł – 70.000 zł) = 0 zł | 80.000 zł – (150.000 zł – 50.000 zł) = “-20.000 zł” – strata |
W tej sytuacji podstawa do naliczania składki zdrowotnej w kolejnych miesiącach może być pomniejszana o stratę ze sprzedaży środka trwałego w wysokości 20.000 zł.
Podsumowanie
Jak widać dochód do naliczania składki zdrowotnej nie jest zawsze taki sam, jak do obliczenia zaliczki na podatek dochodowy. W publikacji pokazano kiedy i gdzie wystąpią różnice. Oznacza to, że jednak przekaz, w którym pojawiają się informacje, że składka zdrowotna jest liczona od takiego samego dochodu jak do podatku dochodowego mija się z prawdą. Podejście ZUS także zmieniło się na przestrzeni okresu, w którym obowiązują nowe przepisy. Oznacza to, że wprowadzone regulacje nie są tak transparentne jak zakładano na początku. Dzisiejszy artykuł miał za zadanie pokazać na przykładach, jak oblicza się dochód do składki zdrowotnej przy sprzedaży środka trwałego amortyzowanego jeszcze przed wprowadzeniem Polskiego Ładu. Z naszych ustaleń jasno wynika, że również w takich przypadkach dochód/strata będzie różny dla podatku PIT i dla składki zdrowotnej.
611 
Adrianna Glapiak
Dorota Łesak
Justyna Czerwińska
A co w sytuacji gdy przez 10 miesięcy 2023 podatnik wykazywał średnio podstawę do składki zdrowotnej w wysokości około 20 tys. a w listopadzie miał sprzedaż środków trwałych za 15 tys a wartość początkowa tych środków trwałych wynosiła 170 tys, zamortyzowane w całości przed 2021rokiem, czyli na sprzedaży środków trwałych poniósł stratę w wysokości 155 tys.
Dochód za cały rok w PIT-36L wynosi 240 tys. jaka ostatecznie powinna być wykazana podstawa składki zdrowotnej za 2023 rok?