Podatek od funduszy inwestycyjnych – jak go obliczyć?

Czy od funduszy inwestycyjnych płaci się podatek?

Tak, od zysków z tytułu funduszy inwestycyjnych należy zapłacić podatek.

W funduszach inwestycyjnych obowiązek rozliczenia podatku powstaje w momencie wycofania jednostek uczestnictwa z funduszu parasolowego (wyjścia z funduszu parasolowego), czyli w momencie:

• realizacji odkupienia jednostek (sprzedaży jednostek);
• konwersji jednostek między funduszami (przeniesienie między subfunduszami zarządzanymi przez to samo towarzystwo, ale nie będącymi w tym samym „parasolu”).

Sama zamiana jednostek, czyli przeniesienie między subfunduszami w ramach tego samego „parasola” nie powoduje obowiązku zapłaty podatku. Taki obowiązek rodzi dopiero zakończenie w nim inwestycji.

Jaki podatek od funduszy inwestycyjnych?

Od zysków z funduszy inwestycyjnych należy zapłacić 19% podatku, czyli tzw. podatek Belki. Dotyczy on m.in. zysków z inwestycji w:

• fundusze inwestycyjne,
• papiery wartościowe (akcje, obligacje),
• lokaty bankowe,
• dywidendy.

Podatek należy naliczyć od wypracowanego zysku, a nie od całkowitego kapitału i jest on należny w momencie zakończenia inwestycji w danym funduszu.

Podatek od funduszy inwestycyjnych – zmiana od 2024

Od 1 stycznia 2024 roku zaszły zmiany w podatku od funduszy inwestycyjnych. Zyski nadal są objęte 19-procentowym podatkiem, zmienił się jednak sposób rozliczenia oraz podmiot odpowiedzialny za obliczenie podatku.

Do końca roku 2023 to fundusz był płatnikiem podatku, co oznaczało, że obliczał i odprowadzał podatek, a inwestorzy (wpłacający) nie musieli składać żadnych zeznań podatkowych. Inwestor otrzymywał na konto kwotę już pomniejszoną o pobrany przez fundusz podatek.

Od 2024 roku inwestorzy muszą sami wykazać dochody z tytułu zysków w funduszach inwestycyjnych w rocznym rozliczeniu PIT-38, które złożą po raz pierwszy w 2025 roku za rok 2024.

Po zmianach 2024 fundusze wypłacają inwestorom 100% zysku (kwotę brutto), a inwestorzy są odpowiedzialni za samodzielne obliczenie i zapłatę podatku.

Jak obliczyć podatek od funduszy inwestycyjnych?

Podatek obliczamy od dochodu. Dochód to przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu. Przychodem jest zaś wypracowany zysk, a koszty uzyskania przychodów to wydatki poniesione np. na zakup jednostek czy inne wydatki, które są związane z jednostkami funduszu, np. obsługa rachunku, prowizje, opłaty związane z prowadzeniem rachunku, transferu, zdeponowania itp., czyli wszelkie wydatki, które trzeba było ponieść, aby móc osiągnąć przychód (zysk).

Przypomnijmy, że od roku 2024 roku to inwestor (oszczędzający) powinien dokonać rozliczenia podatkowego (po raz pierwszy za rok 2024) swoich zysków z inwestycji w fundusze.

Jeśli przychody są wyższe niż koszty, należy zapłacić 19-procentowy podatek od dochodu, jeśli zaś koszty przewyższają przychody, wtedy powstaje strata podatkowa, o którą można obniżać podatek z zysków kapitałowych w ciągu 5 kolejnych lat.

Przykład 1

Pan Łukasz po roku 2002 zakupił jednostki uczestnictwa w jednym z funduszy inwestycyjnych (FI) za 5 000 zł. W roku 2024 pan Łukasz wypłacił z FI pieniądze, a jego inwestycja wzrosła do 6 000 zł. A zatem pan Łukasz „zarobił” 1 000 zł. Jak obliczyć podatek?

Po zmianach od 2024 roku pan Łukasz powinien zapłacić 19-procentowy podatek od zysku, czyli pomniejszyć przychody (6 000 zł) o koszty jego uzyskania (5 000 zł) i od tak obliczonego dochodu (1 000 zł) naliczyć podatek. Co oznacza, że pan Łukasz powinien zapłacić 190 zł podatku. W tym celu powinien złożyć PIT-38 do urzędu skarbowego do końca kwietnia 2025 roku, w tym terminie powinien także wpłacić podatek do urzędu skarbowego.

Kompensacja zysków i strat

Zmiany w podatku od zysków kapitałowych z funduszy inwestycyjnych korzystnie wpływają na inwestorów, umożliwiając im wykazywanie strat podatkowych, co wcześniej nie było możliwe. Kompensacja zysków i strat to w konsekwencji niższy podatek lub jego brak.

Przykład 2

Pani Alicja zainwestowała w fundusz A: 2 000 zł oraz w fundusz B: 3 000 zł. W kolejnym roku wypłaciła z funduszu A: 2 500 zł (zysk 500 zł) oraz z funduszu B: 2 600 zł (strata 400 zł). Po pomniejszeniu zysku o stratę (kompensacja) jej całkowity zysk wyniósł 100 zł (500 zł – 400 zł). Na podstawie nowych zasad od 2024 roku, podatek od tego zysku to 19 zł (19% z 100 zł).

Dla porównania, gdybyśmy brali pod uwagę stare zasady, pani Alicja nie mogłaby skorzystać z kompensacji zysku ze stratą. Każda inwestycja była traktowana osobno. To znaczy, że fundusz A ściągnąłby od niej 95 zł podatku (500*0,19). Fundusz B przyniósł stratę, więc nie podlegał pod podatek, ale nie można było o tę stratę pomniejszyć zysku na funduszu A.

Porównując:

po zmianach (w opcji z kompensacją) podatek to 19 zł,

przed zmianami (w opcji bez kompensacji) podatek to 95 zł.

Przykład 3

Pan Piotr zainwestował w fundusz A: 4 000 zł oraz w fundusz B: 6 000 zł. W kolejnym roku wypłacił z funduszu A: 4 500 zł, (zysk 500 zł), oraz z funduszu B: 5 000 zł (strata 1 000 zł).

Po pomniejszeniu zysku o stratę (kompensacja) pan Piotr poniósł stratę w wysokości 500 zł (500 zł – 1000 zł). Oznacza to, że z tytułu realizacji tych inwestycji pan Piotr nie zapłaci podatku, ponieważ jest na „minusie” – w ogólnym rozrachunku poniósł stratę.

Dla porównania obliczmy podatek według poprzednich zasad – Fundusz A pobrałby 95 zł podatku (500*0,19), fundusz B przyniósł stratę, więc nie podlegał pod podatek, ale tej straty nie można było wykorzystać do zmniejszenia zysków do opodatkowania z Funduszu A.

Porównując:

nowe zasady: podatek wynosi 0 zł,

stare zasady: podatek to 95 zł.

Nowy sposób rozliczenia pozwala także na kompensację strat z funduszy inwestycyjnych z zyskami z innych inwestycji kapitałowych. Analogicznie – straty z inwestycji w fundusz można odliczyć od dochodów z innych inwestycji kapitałowych.

Przykład 4

Pani Beata zainwestowała w fundusz inwestycyjny 5 000 zł oraz zakupiła akcje X w biurze maklerskim za 10 000 zł. Następnie pani Beata wypłaciła z funduszu 8 000 zł, czyli osiągnęła zysk wielkości 3 000 zł. Za dwa miesiące pani Beata sprzedała akcje X za 8 000 zł – czyli straciła na nich 2 000 zł. Jaki podatek od zysków kapitałowych powinna zapłacić pani Beata?

Pani Beata zapłaci 190 zł podatku. Zysk (3 000) pomniejszamy o stratę (2 000) i od różnicy (1 000 zł) obliczamy podatek.

Dla porównania, gdybyśmy brali pod uwagę stare zasady, pani Beata nie mogłaby skorzystać z kompensacji. Fundusz pobrałby od niej 570 zł podatku (3 000 * 0,19). Z tytułu zbycia akcji podatek byłby zerowy, ponieważ wystąpiła tu strata.

Porównując:

po zmianach od 2024: podatek wynosi 190 zł,

przed zmianami 2024: podatek to 570 zł.

PIT 8C – podstawa obliczenia podatkowego

Rozliczenia podatku z tytułu zysków kapitałowych należy dokonać na PIT-38. Roczne zeznanie podatkowe PIT-38 należy złożyć do urzędu skarbowego niezależnie od tego, czy w danym roku inwestycje przyniosły zysk, czy stratę.

Zeznanie roczne PIT-38 wypełnia się przede wszystkim w oparciu o otrzymany od funduszów i innych instytucji PIT-8C.

W przypadku otrzymania kilku informacji PIT-8C należy zsumować dane i uwzględnić je na jednym PIT-38, łącząc przychody i koszty ze wszystkich inwestycji kapitałowych zrealizowanych w danym roku.

Informację PIT-8C fundusz ma obowiązek przesłać dla podatnika do końca lutego. Tę samą informację przesyła także do urzędu skarbowego danego podatnika.

Czy urząd skarbowy wypełni za mnie PIT?

Administracja skarbowa na portalu Twój e-PIT udostępnia wstępnie wypełniony PIT-38 na podstawie otrzymanych od funduszy inwestycyjnych informacji PIT-8C.

Jeżeli podatnik nie wykona na portalu żadnej akcji do końca kwietnia, to wraz z ostatnim dniem tego miesiąca PIT-38 zostanie automatyczny przesłany do urzędu.

Warto jednak sprawdzić wstępnie wypełniony PIT przez urząd skarbowy, ponieważ może on nie zawierać wszystkich danych, np. niektórych inwestycji czy strat z lat ubiegłych.

Po wprowadzeniu zmian do wypełnionego PIT-38 przez skarbówkę należy pamiętać, aby je zaakceptować. W przeciwnym razie automatycznej akceptacji będzie podlegało zeznanie, które zostało przygotowane przez administrację skarbową (jeśli podatnik nie złożył PIT inną drogą).