Zgodnie z polityką rządów, dąży się do ograniczenia bezrobocia i aktywizacji osób pozostających bez pracy. Na każdy cel, a więc również taki, niezbędne jest przeznaczenie określonych środków. Część z tych środków pochodzi z dotacji budżetu państwa, budżetów Unii Europejskiej, ale również od pracodawców. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się tematem Funduszu Pracy, kiedy i na jakich zasadach powinien być opłacany.
Zaczniemy od zdefiniowania Funduszu Pracy (FP). Pierwszym źródłem informacji, na który się powołamy jest ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (UPZIRP). Znajdziemy tam podstawowe informacje na temat Funduszu Pracy.
| Fundusz Pracy jest państwowym funduszem celowym
|
| Dysponentem FP jest minister właściwy do spraw pracy
|
| Obowiązkowe składki na FP ustalane są od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynoszącej co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę
|
Środki z FP przeznacza się m.in. na:
- koszty wynagrodzeń pracowników młodocianych zatrudnionych na umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego,
- szkolenia dla bezrobotnych,
- aktywizację zawodową osób bezrobotnych,
- założenie działalności gospodarczej,
- wyposażenie lub doposażenie stanowisk pracy,
- refundację części kosztów ponoszonych w związku z zatrudnianiem osób bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych,
- koszty szkoleń pracowników,
- koszty przygotowania zawodowego
|
Kto ma obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy?
Ustawowy obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy mają pracodawcy zatrudniający pracowników zarówno na umowy o pracę, ale również umowy cywilnoprawne i w innych szczególnych okolicznościach, które zostały opisane w ustawie UPZIRP. Poniżej wymieniono przykładowe podmioty zobowiązane do naliczania, poboru i zapłaty składek na FP. Przy czym należy pamiętać, że w przepisach zostało to opisane w jeszcze większej szczegółowości (art. 104 UPZIRP).
Składki w wysokości 2,45% (składka na FP i Fundusz Solidarnościowy) opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby:
- pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
- wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą,
- zatrudnione na umowy cywilnoprawne,
- wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- pobierające stypendia sportowe,
- pobierające świadczenie socjalne przysługujące na urlopie energetycznym lub urlopie górniczym,
- będące żołnierzami zawodowymi oraz funkcjonariuszami niespełniającymi warunków do nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej określonych w odrębnych przepisach,
- będące funkcjonariuszami, którzy w chwili zwolnienia ze służby spełniają jedynie warunki do nabycia prawa do policyjnej renty inwalidzkiej,
- uważane za członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielnie usług rolniczych
- inne niż wymienione powyżej, które podlegają pod ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub pod zaopatrzenie emerytalne z pewnymi ustawowymi wyjątkami
|
| Składki na Fundusz Pracy opłacają również przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, chyba że podstawa do naliczania składek społecznych jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę
|
Fundusz Pracy – kto nie ma obowiązku zapłaty?
W tej samej ustawie, o której pisaliśmy powyżej, wymienione zostały przypadki, w których nie ma obowiązku opłacania składek na FP, są to ustawowe wyłączenia z opłacania składek.
Pracodawca nie musi płacić składek na Fundusz Pracy w sytuacji, gdy:
- Zatrudnia osoby, które osiągnęły wiek – w przypadku kobiet 55 lat, w przypadku mężczyzn 60 lat.
- Pracownicy wracają z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach
urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego. Zwolnienie obowiązuje przez okres 36 miesięcy.
- Zatrudnia pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
- Zatrudni pracowników, którzy ukończyli 50 lat i na 30 dni przed zatrudnieniem byli zarejestrowani jako bezrobotni.
- Zatrudni pracowników skierowanych do pracy przez Powiatowe Urzędy Pracy (PUP), którzy nie ukończyli 30 lat.
- Zatrudnia pracowników, którzy zarabiają poniżej minimalnego wynagrodzenia za pracę, jeśli np. pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy i nie osiąga przychodów z innych źródeł. Pamiętajmy, że w 2024 roku mamy dwie kwoty minimalnego wynagrodzenia – do 30 czerwca 2024 r. 4.242 zł i od 1 lipca 2024 r. 4.300 zł.
- Zleceniodawca, który prowadzi działalność gospodarczą i jest osobą fizyczną i nie zatrudnia żadnego pracownika na umowę o pracę tylko na umowę zlecenie.
|
Uwaga!
Przedsiębiorcy, którzy opłacają składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy poniżej minimalnego wynagrodzenia w przypadku ZUS preferencyjnego lub Małego ZUS Plus, również nie mają obowiązku zapłaty składek na FP
|
Przykład 1
Pan Michał został skierowany do pracy przez PUP i została z nim podpisana umowa o pracę od 8 marca 2024 roku, 30 urodziny pan Michał obchodzi 15 listopada i wtedy kończy 30 lat. Jednak 12 miesięcy zwolnienia od naliczania składek na FP będzie obowiązywał przez cały okres od kwietnia 2024 r. do marca 2025 r., pomimo że w tym czasie pan Michał będzie już miał ukończone 30 lat.
Przykład 2
Pani Magdalena kończy 55 lat 20 marca, w takim przypadku pracodawca przestanie naliczać składki na FP począwszy od przychodów uzyskanych w miesiącu kwietniu.
Przykład 3
Pani Julia wróciła do pracy 10 marca 2024 r. po urlopie macierzyńskim W tym przypadku 36 miesięcy zwolnienia od składek na FP jest liczone począwszy od miesiąca kwietnia 2024 r. do marca 2027 r.
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Zagadnienia związane z wpłatami dokonywanymi na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) zostały uregulowane w kolejnej ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Jest to kolejny fundusz celowy, który tym razem ma uchronić pracownika przed niewypłacalnością pracodawcy.
Składki na FGŚP w wysokości 0,1% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne pracowników opłaca pracodawca za pracowników:
- zatrudnionych na umowę o pracę,
- wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług,
- jeżeli z tego tytułu podlegają pod obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe
|
Z opłacania składek na FGŚP zwolnieni są pracodawcy za pracowników:
- powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach, urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy,
- którzy ukończyli 50 lat i przez co najmniej 30 dni przed zatrudnieniem byli zarejestrowani jako bezrobotni w powiatowym urzędzie pracy. W tym przypadku zwolnienie obowiązuje przez 12 miesięcy,
- którzy ukończyli – 55 lat kobiety, 60 lat mężczyźni,
- którzy zatrudnili osobę bezrobotną skierowaną przez urząd pracy, która nie ma ukończonych 30 lat, zwolnienie obowiązuje przez 12 miesięcy
|
FGŚP – na co przeznaczane są środki?
FGŚP ma za zadanie zabezpieczyć roszczenia pracownicze. Do niewypłacalności pracodawcy najczęściej dochodzi na skutek upadłości lub restrukturyzacji. W tej sprawie musi zapaść rozstrzygnięcie sądu, który wydaje stosowne postanowienie. Ze środków FGŚP zaspokajane są w szczególności wypłaty wynagrodzeń z następujących tytułów:
- za pracę,
- za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- za czas choroby,
- za wypadek w drodze do pracy lub z pracy,
- za chorobę przypadającą w czasie ciąży,
- za urlop wypoczynkowy,
- ekwiwalent pieniężny za urlop,
- odprawy pieniężne z tytułu rozwiązania umowy o pracę,
- odszkodowania z Kodeksu pracy.
Rozliczenia składki na FP i FGŚP w praktyce
Ustalenie czy powinna być zapłacona składka na FP i FGŚP na pewno wymaga znajomości przepisów, ale również umiejętności ich interpretowania w zależności od sytuacji, z którą akurat mamy do czynienia spróbujemy to opisać na kilku przykładach. Warto podkreślić, że to na pewno nie wyczerpuje tematu. Poza już wspomnianymi ustawami warto również korzystać z dodatkowych źródeł wiedzy, które są dostępne na stronach ZUS w postaci poradników z omówieniem na przykładach. Jednym z nich jest poradnik, w którym omówiono zagadnienia FP i FGŚP. Poniżej opiszemy na przykładach typowe sytuacje związane z rozliczanie funduszy celowych, którym poświęciliśmy dzisiejszy artykuł. Poniżej prezentujemy kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązujące w 2024 roku, które będą ważne przy ustalaniu obowiązku zapłaty FP.
| Kwota minimalnego wynagrodzenia w 2024 roku
|
| Do 30 czerwca 2024 r.
|
Od 1 lipca 2024 r.
|
| 4.242 zł
|
4.300 zł
|
Zatrudnienie na część etatu a składki na FP i FGŚP
Jednym z takich przypadków jest zatrudnienie pracownika na część etatu. Pamiętajmy, że z tytułu umowy o pracę pracownik podlega pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.
Przykład 4
Pani Gabriela jest zatrudniona na ½ etatu z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 3.000 zł, nie posiada innych źródeł przychodów ani z umowy o pracę, ani z żadnej innej umowy. Skoro kwota wynagrodzenia jest niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia oznacza to, że pracodawca nie będzie musiał naliczać składek na FP. Jednak składkę na FGŚP trzeba będzie zapłacić w wysokości 0,1%, tj. w kwocie 3 zł.
Przykład 5
Pani Ilona jest zatrudniona na ¼ etatu na kwotę 2.000 zł, ale dodatkowo pracuje również na umowę zlecenie. W miesiącu marcu 2024 roku z tytułu zlecenia otrzymała kwotę 3.000 zł, która podlega pod obowiązkowe składki emerytalne i rentowe. Suma przychodów marca przekroczyła kwotę minimalnego wynagrodzenia a to oznacza, że płatnicy zapłacą składki na FP i FGŚP z obydwu umów.
Przykład 6
Pan Piotr jest zatrudniony na umowę o pracę na ¾ etatu z wynagrodzeniem w kwocie 4.000 zł i rozpoczął od lutego 2024 r. prowadzenie działalności gospodarczej, z tytułu której opłaca ZUS preferencyjny. W podstawie wymiaru składek emerytalnych i rentowych z działalności znajduje się kwota 1.272,60 zł (4.242 zł x 30%) a to oznacza, że łączna suma podstaw do naliczania składek społecznych wynosi 5.272,60 zł, przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia a więc składki na FP należy zapłacić z pracy i z działalności. Składka na FGŚP będzie do zapłaty tylko od umowy o pracę.
Umowa zlecenie a FP i FGŚP
W przypadku zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych ważna będzie informacja poniżej.
Uwaga!
Płatnikami składek na FP od umowy zlecenia, umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług są:
- jednostki organizacyjne,
- zleceniodawcy o statusie osoby fizycznej, jeśli zatrudnia pracowników również na umowę o pracę
Przykład 7
Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą i zatrudnia dwóch pracowników na umowę zlecenie z wynagrodzeniem powyżej kwoty minimalnego wynagrodzenia. Nie zatrudnia nikogo na umowę o pracę. W takim przypadku nie ma obowiązku zapłaty składek na FP, będzie zobowiązany jedynie do uregulowania wpłaty na FGŚP.
Przykład 8
Pan Paweł prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i zatrudnia jednego pracownika na umowę o pracę i jednego na umowę zlecenie. Obydwaj pracownicy otrzymują wynagrodzenie powyżej kwoty minimalnej. W takim przypadku powstaje obowiązek zapłaty składek na FP i FGŚP.
Przykład 9
Spółka cywilna zatrudnia trzech pracowników na umowę zlecenia, którzy otrzymują wypłaty powyżej kwoty minimalnego wynagrodzenia, nie zatrudnia pracowników na umowę o pracę. W takim przypadku obowiązkiem spółki jest zapłata składek na FP i FGŚP.
Fundusz pracy – podsumowanie
Składki ZUS są jednym z podstawowych obowiązków, z których muszą się wywiązać pracodawcy, bez względu na to czy zatrudniają pracowników na umowę o pracę czy umowy cywilnoprawne. Takim obowiązkiem objęci są również przedsiębiorcy nawet jak nie zatrudniają pracowników. Przepisy dotyczy oskładkowania wypłat pracowniczych są niezwykle złożone, zarówno jeśli chodzi o zasadę rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ale również w przypadku obowiązkowych opłat na fundusze celowe, takie jak Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Regulacje ustawowe zostały zamieszczone w odpowiednich przepisach, jednak nie zmienia to faktu, że i tak nie wszystko jest transparentne. W praktyce jest wiele przypadków, w których nie wiadomo, w jaki sposób postąpić. Zdaje sobie z tego sprawę ZUS, który na łamach poradników tłumaczy na przykładach, jak należy rozumieć niejasne przepisy. W dzisiejszej publikacji opisaliśmy, kto ma obowiązek opłacać składki na FP i FGŚP, a kto może korzystać ze zwolnienia. W jednym i drugim przypadku jest wiele sytuacji, w których takie przesłanki występują, niektóre z nich omówiono na przykładach. W publikacji zamieszczone najważniejsze informacje o funduszach celowych, a to na pewno będą pomocne informacje dla pracodawców i ich służb kadrowo-płacowych.
Małgorzata Jagusiak
Korekta faktury sprzedaży po powrocie do zwolnienia z VAT jak rozliczyć?
Jawność wynagrodzeń od 2026 roku
Dorota Łesak
Emocjonalny branding – jak tworzyć marki, które ludzie pokochają
Wojciech Samborski
Wykup samochodu osobowego z leasingu z końcem roku a poniesione koszty?
Dziękuję, bardzo pomocny tekst
Czy od pracownika który jest zatrudniony na umowę zlecenie i zgłoszony na ZUS ZZA ( nie naliczam składek na ubezp. społeczne) liczę FP i FGŚP>
Na umowie zlecenie kwota brutto 2200 zł na okres 2 tygodni