Małgorzata Jagusiak 
Niekiedy do prowadzenia działalności gospodarczej nie wystarczy jedynie wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności gospodarczej (CEIDG). Ustawodawca wskazał, kto musi posiadać dodatkowe koncesje czy licencje, żeby mógł prowadzić firmę. W dzisiejszej publikacji napiszemy, kto musi posiadać licencję, jak uzyskać koncesję, zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej czy wpis do działalności regulowanej. Ponadto opiszemy najpowszechniej występujące rodzaje działalności, które muszą ubiegać się o dodatkowe uprawnienia i odpowiemy na pytanie, jakie są zasady ich otrzymania.
Reglamentacja działalności gospodarczej
Nie każdy przedsiębiorca ma pełną swobodę przy zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej. Reglamentacja działalności gospodarczej oznacza, że przedsiębiorca musi uzyskać dodatkowe zezwolenie, koncesję czy licencję na prowadzenie działalności gospodarczej. Podkreśla się, że tego typu działania mają związek z w szczególności z bezpieczeństwem państwa, szeroko pojętym interesem publicznym. Czuwają nad tym odpowiednie organy, takie jak ministerstwa czy prezes urzędu publicznego.
| Przedsiębiorca, który musi posiadać koncesję czy licencję musi złożyć wniosek o jej wydanie |
| W pierwszej kolejności należy jednak dokonać rejestracji działalności gospodarczej w CEIDG |
| Lista rodzajów działalności gospodarczej wymagających posiadania licencji czy koncesji jest długa, można się z nią zapoznać na stronach rządowych |
Informacje na temat terminów koncesja i licencja dostępne są w podlinkowanej publikacji.
Poniżej opiszemy na przykładach zasady otrzymywania niektórych koncesji i licencji. Zanim jednak do tego przejdziemy, warto wiedzieć, kto musi posiadać licencję, jak uzyskać koncesję czy zezwolenie, a także wpis do działalności regulowanej.
Kto musi posiadać koncesję?
Mamy co prawda wolny rynek i swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, jednak niektórzy przedsiębiorcy muszą posiadać koncesję, żeby rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Zanim zainteresowany podmiot zacznie ubiegać się o koncepcję, powinien już być zarejestrowany w CEIDG lub KRS w zależności od formy prawnej prowadzenia firmy. O udzielenie koncesji może ubiegać się każdy przedsiębiorca. Poniżej wymienione zostaną przykładowe rodzaje działalności, które wymagają posiadania koncesji.
| Rodzaj działalności gospodarczej | Organ wydający koncesję |
|---|---|
|
Minister właściwy do spraw środowiska lub starosta, lub marszałek województwa |
| Obrót bronią i materiałami wybuchowymi | Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji |
|
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki |
| Ochrona osób i mienia | Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji |
| Kasyna gry | Minister Finansów |
| Radio i telewizja | Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji |
| Transport lotniczy | Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego |
Jak uzyskać koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej?
Proces ubiegania się o koncesję należy rozpocząć od złożenia wniosku do odpowiedniego organu koncesyjnego. Organ koncesyjny po weryfikacji wniosku ma prawo:
- Wydać koncesję.
- Odmówić wydania koncesji.
- Ograniczyć zakres koncesji.
O każdym z tych rozstrzygnięć przedsiębiorca zostanie powiadomiony w formie decyzji, od której przysługuje odwołanie. Na etapie składania wniosku może wystąpić potrzeba uzupełnienia złożonych dokumentów.
Każda koncesja jest wydawana na określony czas:
- nie krótszy niż 5 lat,
- nie dłuższy niż 50 lat.
Na wniosek strony koncesja może zostać wydana na okres krótszy. Każdy podmiot, który posiada koncesję, może zostać skontrolowany pod kątem prawidłowości jej wykorzystywania. Jeśli organ kontrolny zauważy nieprawidłowości i nie zostaną one naprawione, to może cofnąć koncesję.
Uwaga!
Firma, której została cofnięta koncesja, może ponownie ubiegać się o jej wydanie, jednak najwcześniej po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu
Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej
Poza koncesjami przedsiębiorcy, którzy wybrali pewne rodzaje działalności gospodarczej, muszą posiadać zezwolenia. Również w tym przypadku należy złożyć wniosek do odpowiedniego organu, który wydaje decyzję w tej sprawie.
Uwaga!
Pełna lista uprawnień sektora reglamentowanej działalności gospodarczej, wraz ze wskazaniem organów rejestrujących znajduje się pod linkiem
Poniżej przedstawiamy rodzaje działalności gospodarczej zobowiązane do posiadania zezwolenia.
| Rodzaj działalności gospodarczej | Organ wydający zezwolenie |
|---|---|
| Obrót detaliczny i hurtowy wyrobami alkoholowymi |
|
| Prowadzenie aptek | Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny |
|
Naczelnik urzędu skarbowego |
| Zbieranie i przetwarzanie odpadów | Marszałek województwa, starosta lub regionalny dyrektor ochrony środowiska |
Rejestr działalności regulowanej
Otrzymanie wpisu do rejestru działalności regulowanej jest najmniej sformalizowaną formą spośród wyżej wymienionych. Co prawda również w tym przypadku wymagane jest złożenie wniosku o dokonanie wpisu, ale rozstrzygnięcie ma jedynie formę zaświadczenia a nie decyzji, tak jak to było w poprzednich sytuacjach.
| Rejestry działalności regulowanej są jawne i można je przeglądać w wyszukiwarkach organów wydających zaświadczenie |
O wpis do rejestru działalności regulowanej muszą się ubiegać przykładowo:
|
| Zaprzestanie prowadzenia działalności regulowanej wymaga złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru |
Koncesja na ochronę osób i mienia
Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia wymaga posiadania stosownej koncesji, jest to działalność regulowana. Zobaczmy, gdzie przedsiębiorca może ubiegać się o taką koncesję.
| O wydanie koncesji na ochronę osób i mienia mogą ubiegać się wszyscy przedsiębiorcy wpisani do CEIDG |
Jeśli przedsiębiorca chce ubiegać się o taką koncesję, to powinien:
|
| Wniosek o udzielenie koncesji składa się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) |
| Do wniosku dołącza się potwierdzenie uregulowania opłaty skarbowej, która wynosi 616 zł |
| Wniosek powinien być rozpatrzony w terminie miesiąca, ale rozpatrzenie wniosku może być przedłużone o kolejne 2 miesiące, o czym przedsiębiorca powinien być poinformowany |
| Jeśli wydana decyzja budzi zastrzeżenia przedsiębiorca może złożyć od niej odwołanie do MSWiA |
| Prowadzenie działalności gospodarczej związanej z ochroną osób i mienia wymaga posiadania polisy ubezpieczeniowej OC. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC wynosi 20.000 euro |
Uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego
Rzeczoznawca majątkowy zajmuje się wyceną nieruchomości. Osoba, która chce zostać takim rzeczoznawcą, musi posiadać odpowiednie kwalifikacje i uzyskać uprawnienia. Ekspertyzy sporządzone przez rzeczoznawcę majątkowego obejmują w szczególności:
- wycenę nieruchomości,
- doradztwo w zakresie rynku nieruchomości,
- ocenę efektywności inwestowania w nieruchomości.
| Ubieganie się o uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego wymaga posiadania wykształcenia kierunkowego – wyższe wykształcenie, jeśli nie jest kierunkowe, to należy ukończyć studia podyplomowe o tematyce wyceny nieruchomości. Dodatkowo wymagana jest 6-miesięczna praktyka |
| Wniosek o nadanie uprawnień rzeczoznawcy majątkowego należy złożyć do Ministerstwa Rozwoju i Technologii Departament Gospodarki Nieruchomościami (MRiT) |
| Postępowanie kwalifikacyjne składa się z części ustnej i pisemnej, MRiT wyznacza terminy na dany rok kalendarzowy |
| Ubieganie się o uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego wymaga wniesienia opłaty skarbowej w wysokości 1.150 zł |
| Postępowanie o nadanie uprawnień trwa 2 miesiące i może być przedłużone tylko raz o kolejne 2 miesiące |
| W ciągu 14 dni od otrzymania decyzji odmownej można złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do MRiT lub od razu złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w terminie 30 dni |
| Rzeczoznawca majątkowy musi posiadać obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) |
Uprawnienia architekta
Jeśli chcemy ubiegać się o uprawnienia budowlane, w specjalności architektonicznej również trzeba spełniać szereg wymagań. Do zakresu czynności, które może wykonywać architekt można zaliczyć w szczególności:
- projektowanie,
- sprawowanie nadzoru autorskiego,
- pełnienie funkcji kierownika budowy,
- kontrola techniczna obiektów budowlanych,
- sprawowanie nadzoru inwestorskiego.
| Uprawnienia architekta będzie posiadała osoba z uprawnieniami budowlanymi |
Postępowanie o nadanie uprawnień budowlanych składa się z dwóch etapów:
|
| Każdy architekt musi być członkiem samorządu zawodowego architektów – Izby Architektów RP |
| Wniosek o przystąpienie do egzaminu na architekta należy złożyć do okręgowej komisji egzaminacyjnej zgodnie z miejscem zamieszkania najpóźniej na 3 miesiące przed terminem ustalonym przez Krajową Komisję Kwalifikacyjną Izby Architektów RP. Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej |
| Każda osoba musi uregulować opłatę skarbową w wysokości 1.390 zł lub 2.090 zł, w zależności od charakteru uprawnień |
| Decyzję o nadaniu uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej lub odmowie wydaje okręgowa komisja kwalifikacyjna |
| Pozytywna decyzja o nadaniu uprawnień zostanie odnotowana w Centralnym Rejestrze Osób Posiadających uprawnienia Budowlane |
Przesłanki wykonywania zawodu doradcy podatkowego
Wykonywanie zawodu doradcy podatkowego zostało m.in. uregulowane w ustawie o doradztwie podatkowym. Czynności doradztwa podatkowego obejmują w szczególności:
- udzielanie przedsiębiorcom porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
- prowadzenie ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych, sporządzanie deklaracji i zeznań podatkowych,
- reprezentowanie przedsiębiorców w postępowaniu przed organami administracji publicznej.
Prawo do wykonywania zawodu doradcy podatkowego przysługuje, o ile zostaną spełnione następujące przesłanki:
|
| W Biuletynie Informacji Publicznej publikowane są terminy przeprowadzenia egzaminu na doradcę podatkowego |
| Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej, część pisemna odbywa się co najmniej raz do roku. Po zdaniu części pisemnej w ciągu 12 miesięcy należy przystąpić do części ustnej |
| Wniosek o dopuszczenie do egzaminu na doradcę podatkowego składa się do Ministerstwa Finansów Państwowa Komisja Egzaminacyjna do Spraw Doradztwa Podatkowego |
| Przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej wydaje zaświadczenie o zdaniu egzaminu na doradcę podatkowego |
| Opłata skarbowa wynosi 1.800 zł |
| Po zdaniu egzaminy doradca podatkowy musi odbyć 6-miesięczna praktykę zawodową nie później niż w terminie 2 lat od zdania egzaminu |
| Doradca podatkowy jest wpisany na listę doradców podatkowych. Wniosek wraz z wymaganymi załącznikami składa się do Krajowej Rady Doradców Podatkowych |
Zawód adwokat
Zawód adwokat podlega ochronie prawnej. Większość informacji można znaleźć w ustawie Prawo o adwokaturze. Zawód adwokata polega na:
- świadczeniu pomocy prawnej,
- udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych,
- występowanie przed sądami i urzędami.
| Zawód adwokata można wykonywać pod warunkiem zdania egzaminu adwokackiego i uzyskania wpisu na listę adwokatów |
| Prawo do przystąpienia do egzaminu mają osoby, które ukończyły wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskały tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze, które są honorowane w Polsce |
| Egzamin adwokacki składa się z 5 części pisemnych |
| Minister Sprawiedliwości publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej imiona i nazwiska osób, które uzyskały pozytywny wynik z egzaminu adwokackiego |
| Od uchwały o wyniku egzaminu adwokackiego zdającemu przysługuje odwołanie do komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości w terminie 14 dni od dnia otrzymania uchwały |
| Po zdaniu egzaminu adwokackiego z wynikiem pozytywnym wpisu na listę adwokatów można dokonać w terminie 10 lat od doręczenia uchwały |
| Opłata egzaminacyjna w 2024 roku wynosi 3.393,60 zł, wysokość opłaty może się zmieniać |
| Do wniosku o wpis na listę adwokatów należy dołączyć szereg dokumentów wymaganych ustawą |
Licencja przewoźnika
Przy okazji starania się o licencję przewoźnika warto wiedzieć, że wiele regulacji prawnych znajduje się w ustawie o transporcie drogowym. Przewoźnik drogowy ma uprawnienia do przewozu osób i mienia. Poniżej opiszemy kilka ustawowych definicji, które są ważne w kontekście ubiegania się o licencję przewoźnika drogowego.
| Przewoźnik drogowy
Pod pojęciem przewoźnika drogowego kryje się przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego |
| Zagraniczny przewoźnik drogowy
Pod pojęciem zagranicznego przewoźnika drogowego kryje się przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym znajduje się jego siedziba |
| Licencja
Jest to decyzja administracyjna wydana przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego |
| Zezwolenie
Jest to decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu, Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju transportu drogowego |
| Zezwolenie zagraniczne
Jest to dokument otrzymany na podstawie umowy międzynarodowej od właściwego organu innego państwa przekazywany przewoźnikowi drogowemu i upoważniający go do wykonywania międzynarodowego transportu drogowego |
Nieco inne uprawnienia powinien posiadać przewoźnik, który działa tylko na terenie Polski a inne jeśli zajmuje się również transportem międzynarodowym.
| Transport międzynarodowy wymaga posiadania licencji wspólnotowej i zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego |
| Wniosek o wydanie licencji wspólnotowej i zezwolenia składa się do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego Biuro do Spraw Transportu Międzynarodowego |
| Wniosek o udzielenie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego osób i/lub rzeczy na terenie kraju składa się do Prezydenta Miasta, lub Starosty |
Przedsiębiorca musi posiadać zaplecze finansowe, żeby podjąć działalność w zakresie transportu drogowego:
|
Opłaty za wpis i wypis z licencji wspólnotowej kształtują się następująco:
|
| Opłata za zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego wynosi 1.000 zł |
| Czas oczekiwania na wpis wynosi 1 miesiąc, z możliwością wydłużenia do 2 miesięcy |
Dodatkowo przewoźnik drogowy, aby uzyskać zezwolenie powinien m.in.:
|
Przewoźników drogowych dotyczą przepisy:
|
Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na przewóz towarów i osób tylko na terenie Polski, to nie musi posiadać licencji wspólnotowej. Do przewozu towarów wymagane jest zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika. Natomiast przewóz osób wymaga zdobycia licencji.
| Licencję na przewóz osób samochodem osobowym dotyczy przewozu osób tylko na terenie kraju |
| Licencja na krajowy przewóz osób samochodem osobowym nie uprawnia do wykonywania transportu drogowego |
| Wniosek o wydanie licencji składa się do Starosty |
Wysokość opłaty skarbowej zależy od okresu ważności licencji:
|
| Dodatkowo należy uregulować opłatę w wysokości 10% opłaty za udzielenie licencji za każdy zgłoszony samochód |
| Czas oczekiwania na licencję wynosi 1 miesiąc z możliwością wydłużenia do 2 miesięcy |
Podsumowanie
W dzisiejszej publikacji podjęliśmy temat reglamentacji działalności gospodarczej. Zostało omówione, kto musi posiadać licencję i jak ogólnie wygląda taki proces. To samo dotyczy koncesji, zezwolenia czy wpisu do rejestru działalności regulowanej. W każdym przypadku przedsiębiorca musi złożyć wniosek do organu wydającego stosowne zezwolenia.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii opracowało specjalny dokument, w którym znajduje się pełen katalog uprawnień objętych reglamentacją działalności gospodarczej. Układ dokumentu pozwala bez problemu znaleźć organ, do którego należy złożyć wniosek.
Dodatkowo opisaliśmy również na przykładach pewne kategorie zawodów, które poza wpisem do CEIDG czy Krajowego Rejestru Sądowego muszą nabyć odpowiednie koncesje, licencje czy zezwolenia. W takich przypadkach najczęściej wymagana jest wiedza i wykształcenie kierunkowe. Zdobywanie uprawnień jest procesem długotrwałym, bardzo często wymagającym zdania egzaminów pisemnych, jak i ustnych. Każda koncesja, licencja czy zezwolenie objęte jest obowiązkową opłatą skarbową, której wysokość w każdym roku może się zmieniać.
Pewne rodzaje działalności gospodarczej i wykonywane w ramach tego zawody, o czym pisaliśmy w dzisiejszym artykule, objęte są wieloma dodatkowymi przepisami poza podatkowymi, których znajomość jest wymagana przez ustawodawcę i przedsiębiorca musi o tym pamiętać.
Stan prawny na dzień: 25.09.2024 r.
Wojciech Samborski
Marta Matylda Kania
