Koopetycja – współpraca czy rywalizacja?

Czym jest koopetycja? Definicja

Koopetycja jest jedną z form strategii biznesowej, która powstała w wyniku zachodzących zmian w gospodarce. Poszukując nowych możliwości rozwoju, postanowiono stworzyć hybrydę dwóch pozornie wykluczających się podejść − konkurencyjnego i kooperacyjnego.

Dlaczego podmioty decydują się na taki krok? Wydaje się, że najczęstszym powodem jest szansa uzyskania wartości dodanej, która nie mogłaby zaistnieć w stosunkach antagonistycznych.

Sukces koopetycji zależy nie tylko od samych działań przedsiębiorstw, a także od specyfiki danej branży lub aktualnej sytuacji ekonomicznej. Firmy zarządzane w warunkach gospodarki opartej na wiedzy czerpią więcej korzyści z koopetycji, polegającej na opracowywaniu rozwiązań w segmencie B&R. W przeciwieństwie do przemysłu wytwórczego, w którym taki układ może okazać się niewystarczająco skuteczny.

Jak stworzyć sojusz?

Potencjalni partnerzy zazwyczaj decydują się na współpracę, aby osiągnąć określone cele strategiczne lub rozwiązać występujące problemy. Założenie sojuszu wymaga stworzenia umowy, które jednoznacznie wskazywałaby na zakres prowadzonych działań, sposób dysponowania kosztami i zyskami. Z tego względu należy podjąć następujące kroki:

1. Wyznaczenie osób decyzyjnych. Ich zadaniem byłoby nadzorowanie procesu kooperacji i podejmowanie decyzji o jego formie. Powinny one określić cele i warunki umowy oraz przesłanki do jej rozwiązania, gdy przestanie przynosić wartość dodaną stronom.
2. Opracowanie tzw. studium wykonalności. Wyznaczone osoby decyzyjne powinny określić zaplecze finansowe, możliwe koszty i posiadane zasoby, co będzie mieć wpływ na dobór możliwych działań.
3. Zapewnienie ochrony prawnej podmiotom. Najlepiej, aby porozumienie było sporządzone w formie pisemnej pod nadzorem prawnika − zapewni to bezpieczeństwo interesów obu stron i ułatwi rozstrzyganie możliwych sporów.
4. Skonstruowanie biznesplanu. Podobnie jak w przypadku założenia własnej działalności gospodarczej, warto zastosować to rozwiązanie, nawiązując koopetycję. Spisanie planu działań będzie wskazywało kierunek wspólnego rozwoju zaangażowanych podmiotów.
5. Zdobycie funduszy. Rozpoczęcie nowego przedsięwzięcie często wymaga inwestycji − środki mogą pochodzić od samych interesariuszy lub istnieje opcja zwrócenia się do innych instytucji, które byłyby skłonne udzielić im kredytu lub dofinansowania.
6. Przystąpienie do realizacji. Mając wyznaczone cele i zakres obowiązków poszczególnych podmiotów mogą przystąpić one do działania w ramach zawartego sojuszu.

Zalety koopetycji

• Partnerstwo firm stwarza nowe możliwości rozwoju;
• Tworzenie pozytywnych relacji z konkurencją;
• Dostęp do dodatkowych zasobów finansowych;
• Dostęp do nowej wiedzy, umiejętności, know-how, które wpływają na poprawę pozycji rynkowej.

Wady koopetycji

• Wymiana wiedzą i doświadczeniami w ramach współpracy wiąże się z pewnym ryzykiem − niedostateczna kontrola może doprowadzić do przecieku informacji, a co za tym idzie – negatywnych konsekwencji;
• Strategia koopetycji jest w dużej mierze zależna od czynników zewnętrznych i nie powinna stanowić długoterminowego rozwiązania. W pewnym momencie może ona zacząć przynosić straty, dlatego warto regularnie kontrolować sytuację na rynku − możesz do tego wykorzystać np. analizę PEST.

Przykłady koopetycji w biznesie

Jedną z branż, w której można zaobserwować procesy integracyjne, jest pasażerski transport lotniczy. Związane z nią duże nakłady finansowe, a także liczne czynniki zewnętrzne − niepewna sytuacja na świecie, możliwe kryzysy gospodarcze czy polityczne, wzrost cen paliw, epidemie, zamach terrorystyczne itd. − stanowią motywację do nawiązywania sojuszy między przewoźnikami. Dlatego linie lotnicze decydują się na połączenie sił poprzez wspólną promocję i sprzedaż swoich usług, tworzą wspólne systemy rezerwacyjne oraz informatyczne, oferują programy lojalnościowe, bądź dzielą się swoimi sposobami zarządzania biznesem.

Wśród międzynarodowych sojuszy lotniczych można wyróżnić:

• SkyTeam − powstały w 2000 r., w skład którego wchodzi 20 linii lotniczych zapewniających dostęp do rozbudowanej sieci globalnej;
• Star Alliance − zrzeszający 26 przewoźników lotniczych m.in. Lufthansa, United Airlines, Air Canada Scandinavian Airlines, Thai Airways International, a także Polskie Linie Lotnicze LOT.

Godnym uwagi przykładem może być współpraca koncernów farmaceutycznych Pfizer i BioNTech w zakresie opracowania szczepionki przeciwko Covid-19. Umożliwiło to wymianę informacji i zasobów produkcyjnych obu podmiotów, aby w szybkim czasie opracować i wprowadzić nowy preparat na rynek.