Podatek wyrównawczy jeszcze w tym roku! Sprawdź, co zakłada nowy projekt ustawy

Cel projektu ustawy o podatku wyrównawczym

Projekt ustawy z dnia 25 kwietnia 2024 roku o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek wchodzących w skład grup międzynarodowych i krajowych implementuje do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z dnia 14 grudnia 2022 roku w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii Europejskiej.

Cel dyrektywy skoncentrowany jest na wdrożeniu w Unii Europejskiej globalnych zasad przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania, czyli głównej części tzw. Filaru II OECD, który składa się z:

• zasad GloBE wprowadzających minimalny globalny poziom efektywnego opodatkowania dużych przedsiębiorstw międzynarodowych (tzw. globalny minimalny podatek);
• traktatowej zasady dodatkowego prawa do opodatkowania (STTR) pozwalającej państwom źródła na nałożenie dodatkowego opodatkowania na niektóre kategorie płatności wychodzące z danej jurysdykcji do podmiotów powiązanych w innej jurysdykcji.

Tym samym zarówno przedmiotowa dyrektywa nr 2022/2523, jak i projekt ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek wchodzących w skład grup międzynarodowych i krajowych implementujący dyrektywę służą wprowadzeniu wyłącznie zasad GloBE.

Rozwiązania zaplanowane w projekcie ustawy o podatku wyrównawczym

Na oficjalnej stronie rządowej wskazano, że system globalnego podatku minimalnego ma zostać oparty o trzy rodzaje podatku wyrównawczego, tj.:

• globalny podatek wyrównawczy – w dyrektywie jako zasada włączenia dochodu do opodatkowania;
• krajowy podatek wyrównawczy – zależnie do kontekstu także z przymiotem „kwalifikowany”;
• podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków – w dyrektywie jako zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków.

Co zakłada projekt ustawy o podatku wyrównawczym?

Podatek wyrównawczy będzie mieć zastosowanie do jednostek składowych grupy międzynarodowej lub grupy krajowej, jeżeli w co najmniej dwóch z czterech lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy osiągnęły minimalny przychód grupowy.

Z kolei przez minimalny przychód grupowy należy rozumieć roczny przychód grupy międzynarodowej lub grupy krajowej wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy, wynoszący co najmniej 750 000 000 euro.

Minimalny przychód grupowy ustala się:

• z uwzględnieniem przychodów jednostek wyłączonych;
• z uwzględnieniem korekt dokonanych w celu uniknięcia istotnej różnicy rachunkowej – w przypadku gdy skonsolidowane sprawozdanie grupy nie zostało sporządzone zgodnie z akceptowalnym standardem rachunkowości;
• w oparciu o roczny skonsolidowany przychód wynikający z hipotetycznego skonsolidowanego sprawozdania w określonym ustawie przypadku.

W przypadku połączonej grupy minimalny przychód grupowy ustala się w oparciu o roczny przychód:

• wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym takiej połączonej grupy;
• odpowiadający sumie rocznych przychodów:
  • grup uczestniczących w połączeniu, wykazanych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym każdej takiej grupy, w przypadku, o którym mowa w ust. 8 pkt 1 tej ustawy;
  • jednostek uczestniczących w połączeniu wykazanych w sprawozdaniu finansowym każdej takiej jednostki, w przypadku, o którym mowa w ust. 8 pkt 2 tej ustawy;
  • jednostek oraz grupy uczestniczących w połączeniu, wykazanych odpowiednio w sprawozdaniu finansowym każdej takiej jednostki oraz skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym takiej grupy, w przypadku, o którym mowa w ust. 8 pkt 3 tej ustawy – ustalanych za rok podatkowy lub lata podatkowe poprzedzające rok, w którym nastąpiło połączenie grup.

W przypadku gdy grupa objęta przepisami ustawy podlega podziałowi na co najmniej dwie podzielone grupy, przepisy ustawy mają zastosowanie do każdej takiej podzielonej grupy, która osiągnęła minimalny przychód grupowy:

• za pierwszy rok podatkowy następujący po podziale grupy, o ile podział grupy skutkuje rozpoczęciem nowego roku podatkowego, albo za rok podatkowy, w którym dokonano podziału grupy, o ile podział grupy nie skutkuje rozpoczęciem takiego nowego roku podatkowego, lub
• w co najmniej dwóch z czterech lat podatkowych, licząc od pierwszego roku.

Przez połączoną grupę rozumie się grupę powstałą w ramach porozumienia, w wyniku którego:

• wszystkie lub prawie wszystkie jednostki co najmniej dwóch odrębnych grup stają się jednostkami jednej grupy;
• co najmniej dwie jednostki nienależące do żadnej grupy stają się jednostkami jednej nowej grupy;
• jednostka nienależąca do żadnej grupy staje się jednostką istniejącej grupy.

Kiedy nie mają zastawania przepisy o podatku wyrównawczym?

Przepisów ustawy nie stosuje się do następujących jednostek (jednostki wyłączone):

• jednostek rządowych;
• organizacji międzynarodowych;
• organizacji nienastawionych na zysk;
• funduszy emerytalnych;
• funduszy inwestycyjnych będących jednostkami dominującymi najwyższego szczebla;
• jednostek inwestujących w nieruchomości będących jednostkami dominującymi najwyższego szczebla;
• jednostek, w przypadku których co najmniej 95% nominalnej wartości ich udziałów (akcji) lub praw o podobnym charakterze (a w przypadku udziałów lub praw nieposiadających nominalnej wartości – emisyjnej wartości takich udziałów lub praw) należy do jednostek, o których mowa w pkt 1–6, z wyjątkiem jednostek świadczących usługi emerytalne, bezpośrednio lub za pośrednictwem jednej bądź kilku jednostek wyłączonych, oraz które:
  • prowadzą działalność polegającą wyłącznie lub niemal wyłącznie na utrzymywaniu aktywów, w tym na zarządzaniu takimi aktywami, lub inwestowaniu, lub lokowaniu środków finansowych, w tym środków pochodzących z pożyczek (kredytów), na rzecz konkretnych jednostek;
  • prowadzą wyłącznie działalność pomocniczą w stosunku do działalności prowadzonej przez konkretne jednostki;
  • prowadzą wyłącznie lub niemal wyłącznie działalność wymienioną powyżej;
• jednostek, w przypadku których co najmniej 85% nominalnej wartości ich udziałów (akcji) lub praw o podobnym charakterze (a w przypadku udziałów lub praw nieposiadających nominalnej wartości – emisyjnej wartości takich udziałów lub praw) należy do konkretnych jednostek z wyjątkiem jednostek świadczących usługi emerytalne, bezpośrednio lub za pośrednictwem jednej bądź kilku jednostek wyłączonych, o ile prawie cały ich dochód pochodzi z dywidend wyłączonych lub z wyłączonych zysków (strat) kapitałowych.

Globalny podatek wyrównawczy

Podatnikiem globalnego podatku wyrównawczego jest zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

• jednostka dominująca najwyższego szczebla grupy międzynarodowej;
• jednostka dominująca niższego szczebla, w której udział konsolidujący posiada, bezpośrednio lub pośrednio, jednostka dominująca najwyższego szczebla będącą jednostką wyłączoną lub jednostką składową niepodlegającą w państwie swojej lokalizacji kwalifikowanej zasadzie włączenia dochodu do opodatkowania;
• jednostka dominująca w częściowym posiadaniu, w której jednostka dominująca najwyższego szczebla posiada, bezpośrednio lub pośrednio, udział konsolidujący.

W celu obliczenia globalnego podatku wyrównawczego podatnik jest obowiązany obliczyć za rok podatkowy:

• jurysdykcyjny globalny podatek wyrównawczy;
• jurysdykcyjny globalny podatek wyrównawczy przypadający na nisko opodatkowaną jednostkę składową (jednostkowy globalny podatek wyrównawczy);
• jednostkowy globalny podatek wyrównawczy przypadający na podatnika (udziałowy globalny podatek wyrównawczy).

Globalny podatek wyrównawczy oblicza się w przypadku nisko opodatkowanej jednostki składowej, przez którą rozumie się:

• jednostkę składową zlokalizowaną w państwie o niskim poziomie opodatkowania;
• bezpaństwową jednostkę składową, która osiągnęła kwalifikowany dochód za rok podatkowy i jej efektywna stawka podatkowa jest niższa od minimalnej stawki podatkowej;
• jednostkę składową, której w danym roku podatkowym przydzielono dodatkowy podatek wyrównawczy.

Kwalifikowany krajowy podatek wyrównawczy w części wymagalnej do zapłaty oznacza taką kwotę kwalifikowanego krajowego podatku wyrównawczego, która nie jest przedmiotem sporu sądowego lub administracyjnego opartego o zarzuty niezgodności:

• z porządkiem konstytucyjnym lub ustawowym państwa, w którym obowiązuje ten kwalifikowany krajowy podatek wyrównawczy;
• z międzynarodowymi porozumieniami inwestycyjnymi, w szczególności z umowami w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji;
• z indywidualnymi decyzjami administracyjnymi przyznającymi zwolnienie dochodu z opodatkowania, w całości lub w części, lub pomniejszenie podatku, w całości lub w części, lub z innymi porozumieniami albo decyzjami o podobnym charakterze.

Krajowy podatek wyrównawczy

Podatnikiem krajowego podatku wyrównawczego jest:

• zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
  • jednostka składowa grupy międzynarodowej lub grupy krajowej, w tym jednostka pośrednicząca, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2;
  • jednostka joint venture oraz jednostka zależna joint venture;
• bezpaństwowa jednostka składowa będąca:
  • jednostką pośredniczącą, o której mowa w art. 7 ust. 3 pkt 1, jeżeli taka jednostka została utworzona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  • stałym zakładem, jeżeli działalność takiego zakładu jest prowadzona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i zakład ten podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Krajowy podatek wyrównawczy oblicza się w przypadku podatnika będącego nisko opodatkowaną jednostką składową.

Podatnik jest nisko opodatkowaną jednostką składową, jeżeli:

• Rzeczpospolita Polska jest dla danej grupy państwem o niskim poziomie opodatkowania – w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 24 pkt 1 tej ustawy;
• podatnik osiągnął kwalifikowany dochód za rok podatkowy i jego efektywna stawka podatkowa jest niższa od minimalnej stawki podatkowej – w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 24 pkt 2 tej ustawy;
• podatnikowi przydzielono w danym roku podatkowym dodatkowy podatek wyrównawczy.

Jeżeli Rzeczpospolita Polska jest państwem o niskim poziomie opodatkowania, oblicza się jurysdykcyjny krajowy podatek wyrównawczy za rok podatkowy według wzoru:

(indywidualna stawka podatkowa x nadwyżka zysku) + dodatkowy podatek wyrównawczy, gdzie:

• indywidualną stawkę podatkową stanowi różnica pomiędzy minimalną stawką podatkową a efektywną stawką podatkową;
• nadwyżkę zysku stanowi różnica pomiędzy jurysdykcyjnym kwalifikowanym dochodem netto a substratem majątkowo–osobowym;
• dodatkowy podatek wyrównawczy stanowi kwota podatku, obliczona odpowiednio dla krajowego podatku wyrównawczego.

Podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków

Podatnikiem podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków jest zlokalizowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jednostka składowa grupy międzynarodowej (jednakże zasada ta nie ma zastosowania do jednostek składowych będących jednostkami inwestycyjnymi).

Podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków oblicza się, w przypadku gdy jednostka dominująca najwyższego szczebla grupy międzynarodowej jest zlokalizowana w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie oraz:

• w państwie tym nie obowiązuje kwalifikowana zasada włączenia dochodu do opodatkowania albo państwo to jest państwem o niskim poziomie opodatkowania w rozumieniu art. 11 ust. 3, a jednostka dominująca najwyższego szczebla nie podlega kwalifikowanej zasadzie włączenia dochodu do opodatkowania, lub
• jest jednostką wyłączoną.

Podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków stanowi iloczyn całkowitego podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków, obliczony dla wszystkich nisko opodatkowanych jednostek składowych grupy międzynarodowej, oraz udziału w całkowitym podatku wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków przydzielonego Rzeczypospolitej Polskiej (udziału Rzeczypospolitej Polskiej).

Podatnicy są zobowiązani solidarnie do zapłaty podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków.

Podsumowanie

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów został wyznaczony na III kwartał 2024 roku.

Z kolei z procesem legislacyjnym zapoznasz się tutaj.