Małgorzata Jagusiak 
Handel międzynarodowy na dobre zagościł w prowadzonej działalności gospodarczej i stał się jej elementem. Wiele firm z powodzeniem dostarcza swoje towary na rynki zagraniczne. Przedsiębiorcy krajowi nawiązują kontakty i podpisują umowy z nabywcami w innych krajach, nie tylko w Unii Europejskiej ale również poza nią. Dlatego warto przypomnieć o podstawowych zasadach obowiązujących przy dokonywaniu takich transakcji.
Kiedy dochodzi do eksportu a kiedy do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów?
Eksport jest to wywóz towarów z terytorium Polski do innego kraju poza Unię Europejską do tzw. kraju trzeciego.
Natomiast wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów WDT dotyczy wywozu towarów z Polski do innego kraju znajdującego się na terenie Unii Europejskiej.
Warunki uznania transakcji za WDT
Aby można było mówić o WDT polski przedsiębiorca, zarówno nabywca jak i dostawca musi spełnić kilka warunków, o których jest mowa w ustawie o podatku VAT dostawca:
- Musi być czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT.
- Posiadać numer identyfikacji podatkowej na potrzeby dokonywania transakcji wewnątrzunijnych NIP PL dzięki zarejestrowaniu do VAT-UE.
Z kolei nabywca kontrahent z innego kraju UE musi spełniać następujące wymogi:
- Posiadać status podatnika VAT nadany w innym niż Polska kraju UE lub
- Być osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku VAT, która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa.
Jak należy definiować eksport towarów?
W ustawie o podatku VAT eksport został zdefiniowany następująco:
Rozumie się przez to dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:
- dostawcę lub na jego rzecz, lub
- nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz,
W przypadku eksportu mamy do czynienia z:
- eksportem bezpośrednim, gdy towar jest wysyłany lub transportowany przez dostawcę,
- eksportem pośrednim, gdy towar jest wysyłany lub transportowany przez nabywcę.
Jakie dokumenty potwierdzają dokonanie transakcji WDT?
Wykaz dokumentów wymaganych przy transakcji WDT został opisany w art. 42 ustawy o VAT:
- Dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium Polski, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium innego państwa UE.
- Specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku, może to być faktura.
- Korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie.
- Dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu.
- Dokumenty potwierdzające zapłatę za towar.
- Dowody potwierdzające przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.
Dodatkowo jeżeli dostawa towarów odbywa się transportem nabywcy dostawca musi posiadać pisemne oświadczenia nabywcy potwierdzające ten fakt oraz wskazanie państwa przeznaczenia towarów.
Wykaz dokumentów określonych w rozporządzeniu wykonawczym Rady UE 2018/1912:
- Dwa dokumenty związane z transportem:
- podpisany list przewozowy CMR,
- konosament (morski list przewozowy),
- fakturę za towarowy przewóz lotniczy lub fakturę od przewoźnika towarów.
- Lub jeden dokument związany z transportem i jeden dokument innego rodzaju:
- polisa ubezpieczeniowa dotycząca transportu,
- dokumenty urzędowe potwierdzające przybycie towarów do państwa przeznaczenia,
- poświadczenie odbioru przez podmiot prowadzący magazyn, do którego towary trafiły.
Zgodnie z informacjami jakie są publikowane na stronach rządowych przedsiębiorca ma możliwość wyboru pomiędzy stosowaniem dowodów określonych w rozporządzeniu Rady (UE) 2018/1912 a dowodami określonymi w ustawie o podatku VAT.
Właściwe udokumentowanie transakcji WDT daje przedsiębiorcy prawo do zastosowania 0% stawki podatku VAT.
Jakie dokumenty potwierdzają dokonanie eksportu?
Wywóz towarów do innego kraju poza UE musi być potwierdzony przez przedsiębiorcę w odpowiedniej formie (art. 41 ustawy o VAT):
- Dokumentu w formie elektronicznej z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez urząd celny wydruk tego dokumentu (komunikat IE-599).
- Dokumentu w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność.
- Zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez urząd celny (SAD).
Zastosowanie 0% stawki podatku VAT w eksporcie jest możliwe pod warunkiem posiadania dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza UE.
Zaliczka przy WDT i eksporcie
Otrzymanie zaliczki na poczet przyszłej dostawy są inaczej traktowane w transakcjach WDT i w eksporcie. Zgodnie z przepisami otrzymana zaliczka przy WDT nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w VAT, natomiast przy eksporcie obowiązek podatkowy powstaje.
Tylko w przypadku zaliczek w eksporcie, aby móc zastosować stawkę 0% VAT wywóz towarów musi nastąpić w terminie 2 miesięcy licząc od końca miesiąca, w którym otrzymano zaliczkę i przedsiębiorca jest w posiadaniu dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza UE. Jeśli nie jest spełniony ten warunek wówczas należy zastosować stawkę VAT obowiązującą w Polsce. Projektowane zmiany SLIM VAT mają wydłużyć ten termin z 2 do 6 miesięcy.
Podsumowanie
Transakcje międzynarodowe w podatku VAT są opodatkowane na warunkach preferencyjnych 0% stawka podatku z jednoczesnym prawem do odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupów będących przedmiotem dostawy towarów. Z tego też powodu WDT i eksport obarczone są dodatkowymi obowiązkami, o których napisane zostało w publikacji. Spełnienie wymagań ustawowych pozwoli na zastosowanie 0% stawki podatku VAT.
Justyna Czerwińska
