Małgorzata Jagusiak
Zmiany w przepisach podatkowych stały się normą i już chyba nikogo nie dziwi, że ciągle musimy czegoś nowego się uczyć. Nauka sama w sobie nie jest zła, jednak jej nadmiar może prowadzić do chaosu i zdezorientowania co, od kiedy i na jakich zasadach obowiązuje. Dlatego też z naszej strony dokładamy wszelkich starań, żeby wspierać w tym procesie naszych wiernych czytelników. W dzisiejszej publikacji opiszemy temat związany ze składaniem PIT-2 od stycznia 2023 roku bazując na objaśnieniach podatkowych Ministerstwa Finansów.
Co to jest PIT-2?
PIT-2 jest to oświadczenie pracownika składane do pracodawcy, celem obliczenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Jeszcze do końca 2022 roku był to bardzo krótki dokument, w którym podawano dyspozycję dla płatnika o potrącaniu miesięcznej zaliczki na podatek o kwotę wolną od podatku. Przedsiębiorcy, którzy w prowadzonej działalności wybrali zasady ogólne podatek według skali podatkowej i byli zatrudnieni na umowę o pracę nie mogli złożyć takiego oświadczenia do pracodawcy. Zakres informacji wykazywany w PIT-2 począwszy od stycznia 2023 roku znacznie się zmienił, stąd potrzeba przekazania większej ilości informacji na ten temat.
Dodatkowo Ministerstwo Finansów (MF) dnia 30 grudnia 2022 roku wydało szczegółowe objaśnienia podatkowego na temat oświadczeń i wniosków składanych do płatników, które mają wpływ na obliczanie zaliczek od wynagrodzeń. I właśnie wspomniane objaśnienia podatkowe będą motywem przewodnim naszego dzisiejszego artykułu.
Czym są objaśnienia podatkowe?
Dla przypomnienia informujemy, że objaśnienia podatkowe są bardzo ważnym dokumentem, który ma taką samą moc, jak indywidualna interpretacja podatkowa. Przy czym jest to dokument, który jest wiążący dla wszystkich przedsiębiorców, jak i organów podatkowych. Zarówno jedna, jak i druga strona ma obowiązek się do nich stosować. Takie objaśnienia są wydawane w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego.
Jakie kwestie zostały poruszone w objaśnieniach?
W przedmiotowych objaśnienia MF poruszyło następujące kwestie:
Zdefiniowany został płatnik zaliczek na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) |
Zaprezentowano szczegółowe objaśnienia na temat oświadczeń i wniosków składanych do płatników, które mają wpływ na obliczanie zaliczek na podatek dochodowy ze wskazaniem nowych zasad obowiązujących począwszy od 2023 roku |
Wyjaśniono, kiedy organ podatkowy może wydać decyzję zezwalającą na ograniczenie poboru zaliczek na podatek dochodowy |
Wyjaśniona została różnica pomiędzy podatkiem należnym a zaliczkami |
Poniżej opiszemy w większej szczegółowości najważniejsze informacje, które wynikają z wydanych objaśnień podatkowych.
Pojęcie płatnika na gruncie ustawy o PIT
Zgodnie z przepisami, każdy podmiot, a więc zarówno:
- osoba fizyczna,
- osoba prawna,
- jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej
jest obowiązana do obliczenia i pobrania zaliczek na podatek dochodowy oraz ich wpłacenia we właściwym terminie do organu podatkowego. Pod pojęciem płatnika kryją się więc następujące instytucje:
Osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej | Jako zakład pracy:
Jako zleceniodawca:
|
Rolnicza spółdzielnia produkcyjna | Od wypłat na rzecz członków oraz ich domowników z tytułu dniówek obrachunkowych, udziału w dochodzie podzielnym spółdzielni oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego |
Organ rentowy | Od wypłat z tytułu emerytur, rent, świadczeń przedemerytalnych, zasiłków przedemerytalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, rodzicielskich świadczeń uzupełniających, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, w tym zasiłku macierzyńskiego |
Bank, placówka pocztowa, inne osoby prawne | Od wypłat z tytułu emerytur i rent z zagranicy |
Uczelnia, inna jednostka organizacyjna | Od wypłacanych stypendiów |
Areszt śledczy, zakład karny | Od należności za pracę przypadającej tymczasowo aresztowanym oraz skazanym |
Centrum integracji społecznej | Od świadczeń integracyjnych i motywacyjnej premii, przyznanych na podstawie ustawy o zatrudnieniu socjalnym |
Organ zatrudnienia | Od świadczeń pieniężnych z Funduszu Pracy (FP) |
Wojewódzki urząd pracy (WUP) | Od świadczeń pieniężnych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych |
Spółdzielnia | Od oprocentowania wkładów pieniężnych członków spółdzielni, zaliczonego w ciężar kosztów spółdzielni |
Oddział Agencji Mienia Wojskowego | Od świadczeń pieniężnych na rzecz żołnierzy wynikających z przepisów ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej |
Podmiot przyjmujący na praktykę absolwencką lub staż uczniowski | Od świadczeń pieniężnych z tytułu odbywania praktyk absolwenckich lub stażu uczniowskiego |
Organ egzekucyjny oraz podmioty nie będące następcą prawnym zakładu pracy | Od przychodów z pracy na etacie wypłaconych za zakład pracy |
Poszczególni płatnicy mogą obliczać zaliczki na podatek dochodowy na odmiennych zasadach, w związku z powyższym każdemu z tych płatników należy złożyć odrębne oświadczenia i wnioski, o ile mają wpływ na wysokość zaliczki na podatek dochodowy.
Oświadczenia i wnioski składane do płatników
W trakcie roku podatkowego płatnicy mają obowiązek naliczać, pobierać i odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy od wypłat wynagrodzeń. Jednak w niektórych okolicznościach wynikających z ustawy podatek nie musi być naliczany. W tych i innych przypadkach pracownik może składać oświadczenia i wnioski do swojego pracodawcy. Począwszy od 2023 roku większość z tych informacji można zamieszczać na formularzu PIT-2. Zobaczmy jakie oświadczenia i wnioski należy złożyć do płatnika:
O stosowaniu/niestosowaniu pomniejszania zaliczek o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek |
O zamiarze preferencyjnego opodatkowania dochodów z małżonkiem albo jako osoba samotnie wychowująca dziecko |
O stosowaniu ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz ulgi dla pracujących seniorów |
O stosowanie/niestosowania ulgi dla młodych |
O stosowanie/niestosowania kosztów uzyskania przychodów |
O stosowanie/niestosowanie wyższej stawki podatku |
O niepobieranie zaliczek |
Wnioski do płatnika można składać w dowolnej formie: na piśmie, poprzez system płacowo-księgowy, w inny obowiązujący u danego płatnika sposób.
Ważne informacje:
Złożone oświadczenia i wnioski zachowują swoją moc również w kolejnych latach podatkowych, o ile nie zostaną wycofane lub zmienione |
Oświadczenia i wnioski złożone wcześniej, a mianowicie do końca 2022 roku, pozostają w mocy, nie ma potrzeby ich ponownego składania |
Jeżeli zmienią się okoliczności mające wpływ na naliczanie zaliczek na podatek dochodowy, to pracownik ma obowiązek zawiadomić o tym fakcie płatnika. Jeżeli tego nie zrobi, to będzie odpowiedzialny za zaniżenie lub nieujawnienie podstawy opodatkowania |
Oświadczenie o stosowaniu/niestosowaniu pomniejszenia zaliczki o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek
Wszyscy płatnicy zaliczek na podatek dochodowy mają obowiązek naliczać i pobierać zaliczki na podatek dochodowy w oparciu o skalę podatkową, która jak wiemy począwszy od 1 lipca 2022 roku wygląda następująco:
| Do | Powyżej | |
| 120.000 zł | 12% minus kwota zmniejszająca podatek 3.600 zł | |
| 120.000 zł | 10.800 zł + 32% od nadwyżki ponad 120.000 zł | |
Kwota zmniejszająca podatek, nazywana powszechnie kwotą wolną od podatku, jest to kwota do wysokości, której nie zapłacimy zaliczki na podatek dochodowy. Podstawa obliczenia kwoty wolnej wynosi 30.000 zł, która po pomnożeniu przez 12% daje kwotę zmniejszającą podatek 3.600 zł, w skali miesiąca odliczymy 300 zł, jeżeli będzie to 1/12 tej kwoty. Jedynie część płatników dokonuje pomniejszania podatku o kwotę wolną bez oświadczenia “z mocy ustawy”, w tej grupie znajdują się:
- organy rentowe – wypłaty rent i emerytur,
- rolnicza spółdzielnia produkcyjna,
- Wojewódzkie Urzędy Pracy,
- organ zatrudnienia,
- organ egzekucyjny.
Większość płatników pomniejsza zaliczki na podatek dochodowy, ale dopiero po uzyskaniu oświadczenia od pracownika, czyli “na żądanie”. Jeżeli pracownik nie złoży takiej informacji płatnikowi, to nie dokona on pomniejszenia zaliczki na podatek.
Oświadczenie o stosowaniu/niestosowaniu pomniejszenia zaliczki o 1/24 lub 1/36 kwoty zmniejszającej podatek
Począwszy od 2023 roku wprowadzona została możliwość składania oświadczenia maksymalnie do 3 płatników. W zależności od tego ilu płatników otrzyma oświadczenie kwota zmniejszająca podatek będzie wynosiła odpowiednio:
| 300 zł – wniosek złożony do jednego płatnika |
| 150 zł – wniosek złożony do dwóch płatników |
| 100 zł – wniosek złożony do trzech płatników |
Składanie wniosków do kilku płatników ma sens w takich sytuacjach, w których dana osoba pracuje u kilku pracodawców, a miesięczna kwota wynagrodzenia u żadnego z nich w podstawie do opodatkowania podatkiem dochodowym nie przekracza 2.500 zł (2.500 zł x 12% = 300 zł). Podział kwoty zmniejszającej podatek umożliwia w takich przypadkach skorzystanie z niej przez większą ilość osób, już w trakcie roku podatkowego.
W dowolnym momencie pracownik może zmienić wcześniej złożone oświadczenie i wnioskować o jego wycofanie. Taki wniosek można złożyć zarówno do płatników, którzy stosują pomniejszanie zaliczek “z mocy ustawy”, jak i “na żądanie”.
Obliczania zaliczek przez tego samego płatnika
Trzeba pamiętać, że jeżeli pracownik w tym samym zakładzie pracy jest zatrudniony na umowę o pracę i umowę zlecenie, to będzie miał obowiązek złożenia dwóch odrębnych oświadczeń. Jak czytamy w objaśnieniach MF w przypadku umowy o pracę oświadczenie jest składane zakładowi pracy, a w przypadku umowy zlecenie zleceniodawcy. Miesięczna kwota zmniejszająca podatek w przypadku obydwu umów nie może przekraczać kwoty 300 zł. Jeżeli w jednym zakładzie pracy pracownik będzie zatrudniony przykładowo na dwie umowy o pracę, to w takim przypadku nie ma obowiązku składania dwóch odrębnych oświadczeń, ponieważ zaliczka jest pobierana z jednego źródła przychodów, jakim jest umowa o pracę.
Oświadczenie o zamiarze opodatkowania dochodów z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko
Wiele osób spełnia warunki do skorzystania z preferencyjnych form rozliczenia rocznego wraz z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Jest to szczególnie korzystne dla tych zatrudnionych, którzy już w trakcie roku podatkowego osiągają dochody, które znajdą się w drugim progu podatkowym i trzeba od nich pobrać zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 32%. Już w trakcie roku podatkowego pracownik może złożyć oświadczenie o zamiarze preferencyjnego rozliczenia z małżonkiem lub dzieckiem.
Nie przekroczą kwoty 120.000 zł a małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów | Płatnik zastosuje dodatkowe pomniejszenie o dodatkową kwotę wolną od podatku 300 zł, tym samym płatnik może maksymalnie pomniejszyć zaliczkę o 600 zł. Kwota 300 zł odliczana od zaliczki w ramach dodatkowego pomniejszenia jest stosowana w całości, nie może być dzielona na części: 150 zł lub 100 zł |
Przekroczą kwotę 120.000 zł, a dochody małżonka lub dziecka, które łączy się
z dochodami podatnika, nie przekraczają 120.000 zł | Płatnik pomniejsza zaliczkę wyłącznie o kwotę odpowiednio 300 zł, 150 zł albo 100 zł w ramach ogólnej zasady dotyczącej korzystania przez podatnika z kwoty wolnej od podatku w trakcie roku. Płatnik nie stosuje natomiast dodatkowego pomniejszenia w wysokości 300 zł |
Oświadczenie o stosowaniu ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz ulgi dla pracujących seniorów
Polski Ład wprowadził kilka dodatkowych ulg, w ramach których można nie płacić podatku dochodowego do ustawowego limitu 85.528 zł, dotyczy to:
Jeżeli oświadczenie nie będzie złożone w trakcie roku podatkowego, to z ulg można skorzystać dopiero w zeznaniu rocznym. Oświadczenia złożone do końca 2022 roku zachowują swoją moc na lata następne. Jeśli dana osoba jest zatrudniona u tego samego pracodawcy zarówno na umowę o pracę, jak i umowę zlecenie i chce skorzystać w obu przypadkach z ulg, to należy złożyć dwa odrębne oświadczenia, jedno dla zakładu pracy, a drugie dla zleceniodawcy, pomimo że jest to ten sam podmiot, ale są dwa różne źródła przychodów.
Oświadczenia i wnioski w sprawie stosowania/niestosowania kosztów uzyskania przychodów
Pracownikowi, który pozostaje w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy, przysługują miesięczne koszty uzyskania przychodów. Pracownicze koszty uzyskania przychodów mogą być również w innej wysokości:
| 250 zł miesięcznie 3.000 zł rocznie | Przychody z jednego stosunku pracy |
|---|---|
| 300 zł miesięcznie 3.600 zł rocznie | Miejsce zamieszkania poza miejscowością zakładu pracy |
| 375 zł miesięcznie 4.500 zł rocznie | Przychody z więcej niż jednego stosunku pracy |
| 450 zł miesięcznie 5.400 zł rocznie | Przychody z więcej niż jednego stosunku pracy i miejsce zamieszkania poza miejscowością zakładu pracy |
Koszty uzyskania przychodów w wysokości 250 zł płatnik ma obowiązek stosować z mocy ustawy, pozostałe na wniosek pracownika. Może się tak zdarzyć, że osoba pracująca na kilku etatach będzie chciała złożyć płatnikowi oświadczenie, żeby nie naliczał jej pracowniczych kosztów uzyskania przychodów. Chodzi przede wszystkim o takie sytuacje, w których roczne limity kosztów uzyskania przychodów mogłyby zostać przekroczone i w zeznaniu rocznym konieczna byłaby dopłata podatku. Taka opcja jest również dostępna na PIT-2 w odsłonie obowiązującej od 1 stycznia 2023 r. W ustawie mamy jeszcze 50% koszty uzyskania przychodów, które mogą być stosowane w określonych okolicznościach, najczęściej w związku ze świadczeniem umów cywilnoprawnych. W roku podatkowym łączne 50% koszty uzyskania przychodów nie mogą przekroczyć kwoty 120.000 zł. Pracownik może również złożyć oświadczenie o niestosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów.
Wniosek o stosowanie/niestosowanie ulgi dla młodych
Ulga dla młodych jest to preferencja, z której mogą skorzystać pracownicy do ukończenia 26 roku życia. Ulgą dla młodych objęte są przychody z pracy na etacie, z umowy zlecenia, z odbywania praktyki absolwenckiej lub stażu uczniowskiego, z zasiłku macierzyńskiego, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł.
Wniosek o zastosowanie wyższej stawki podatku
Nie wszyscy płatnicy mają obowiązek obliczania zaliczek na podatek dochodowy według dwóch stawek skali podatkowej. Poniżej pokażemy, jakie obowiązują zasady:
| zakład pracy |
| rolnicza spółdzielnia produkcyjna |
| organ rentowy w zakresie wypłat z tytułu emerytur, rent |
| bank, placówka pocztowa |
| uczelnia |
| areszt śledczy, zakład karny |
| centrum integracji społecznej |
| organ rentowy w zakresie wypłat z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego |
| organ zatrudnienia |
| Wojewódzki urząd pracy (WUP) |
| spółdzielnia |
| oddział Agencji Mienia Wojskowego |
| podmiot przyjmujący na praktykę absolwencką lub staż uczniowski |
| zleceniodawca i inna jednostka organizacyjna |
| organ egzekucyjny |
Osoby, które z różnych przyczyn, chcą żeby płatnik pobierał od nich wyższą stawkę podatku, czyli 32%, mogą złożyć taki wniosek. Tej opcji pozbawiony jest tylko organ egzekucyjny. Pobór wyższego podatku w trakcie roku nie ma wpływu na rozliczenie roczne, w którym dokonywane jest rozliczenie na zasadach ogólnych, według niższej i wyższej stawki podatku. Na formularzu PIT-2 nie została zamieszczona informacja odnośnie zastosowanie wyższej stawki podatku. Jeśli więc osoba zainteresowana taką opcją musi złożyć do płatnika taką dyspozycję na odrębnym dokumencie.
Wniosek o niepobieranie zaliczek
Począwszy od 2022 roku podniesiona została znacznie kwota wolna od podatku do wysokości 30.000 zł. Jeżeli ktoś uzna, że jego roczne dochody nie przekroczą tej kwoty, to może złożyć do płatnika wniosek o niepobieranie zaliczek w danym roku podatkowym. Również w tym przypadku wyjątek stanowi organ egzekucyjny, do którego nie składa się takiego wniosku.
Zwolnienie płatnika z obowiązku pobrania zaliczek
Organ podatkowy na wniosek osoby zainteresowanej może zwolnić płatnika z obowiązku poboru zaliczek na podatek dochodowy lub ograniczenia tego poboru w następujących przypadkach:
Jeżeli pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego
egzystencji, lub |
Jeżeli podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki |
Ograniczenie zaliczek może mieć miejsce w przypadku, jeżeli podatnik uprawdopodobni, że zaliczki obliczone według zasad określonych w przepisach byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy. |
Zaliczka na podatek należny – różnica
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych w trakcie roku podatkowego należy obliczać i wpłacać do organu podatkowego zaliczki na podatek. Robi to osobiście przedsiębiorca, a w przypadku zatrudnienia lub otrzymywania świadczeń różnego rodzaju taka rola przypada płatnikowi. Wiele osób osiąga dochody z różnych źródeł, dlatego wprowadzono obowiązek obliczania podatku należnego za cały rok podatkowy, który jest wykazywany w zeznaniu rocznym – PIT-36 lub PIT-37, natomiast w przypadku organu rentowego ostateczne rozliczenie roczne jest sporządzane na PIT-40A.
| Zaliczka – wpłaty podatku dochodowego akonto rozliczenia podatku należnego |
| Podatek należy – obliczenie podatku dochodowego ze wszystkich źródeł przychodów, |
PIT-2 – podsumowanie
Objaśnienia podatkowe MF na bazie, których została przygotowana dzisiejsza publikacja są obszerne i znalazło się w nich wiele cennych wskazówek, które są pomocne zarówno dla płatników, jak i uprawnionych do różnego rodzaju wypłat. Jak to było podkreślane wielokrotnie nie ma bezwzględnego obowiązku stosowania formularza PIT-2, wiele zależy od dotychczasowych rozwiązań wprowadzonych u danego pracodawcy. Bez względu na to, czy przyjęty zostanie model składania PIT-2 czy inna forma, to i tak pracownik, świadczeniobiorca, emeryt, rencista, osoba bezrobotna i pozostałe osoby, które otrzymują różnego rodzaju wypłaty w trakcie roku podatkowego, powinny złożyć odpowiednie dla nich oświadczenia i wnioski w dowolnej formie. Ustawa o PIT mówi o różnych źródłach przychodów, od których pobierane są zaliczki często na odmiennych zasadach. Z tego też powodu, jeśli pracownik uzyskuje u jednego pracodawcy wypłaty z różnych źródeł, to składa oświadczenia i wnioski do każdego źródła, każda sytuacja będzie indywidualna. Przekazywanie informacji, o których pisaliśmy w dzisiejszym artykule jest możliwe w dowolnym momenciu w trakcie roku podatkowego, z tym że zaczynają one obowiązywać najczęściej od następnego miesiąca, a w przypadku organu rentowego po upływie dwóch miesięcy od otrzymania oświadczenia przez płatnika. Bez względu na to, czy w trakcie roku podatkowego były pobierane zaliczki na podatek dochodowy, czy też nie, to i tak każda osoba ma obowiązek przekazania rozliczenia rocznego do organu podatkowego po zakończonym roku podatkowym. Jak można przeczytać w objaśnieniach Płatnik nie ponosi odpowiedzialności, w przypadku gdy zaniżenie przez niego lub nieujawnienie podstawy opodatkowania wynikało z zastosowania wniosków i oświadczeń złożonych przez podatnika.
202 
Dorota Łesak
Izabela Pięta
Zespół IFIRMA
