Podział spółki z o.o. – procedura krok po kroku

Podział spółek kapitałowych – zasady ogólne

Podział spółek kapitałowych został uregulowany w dziale II ustawy z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych (dalej jako KSH). Na mocy przepisów KSH należy wskazać, że:

• spółkę kapitałową, czyli m.in. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, można podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych;
• spółkę z o.o. można również podzielić na dwie albo więcej spółek mających formę wymienioną w załączniku II do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z dnia 14 czerwca 2017 roku w sprawie niektórych aspektów prawa spółek, utworzonych zgodnie z prawem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Dotyczy ona spółek mających siedzibę statutową, zarząd główny lub główny zakład na terenie Unii Europejskiej albo państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, pod warunkiem że co najmniej dwie ze spółek uczestniczących w podziale podlegają prawu różnych państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw-stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (podział transgraniczny);
• nie może być dzielona spółka kapitałowa w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości;
• wspólnicy spółki dzielonej mogą otrzymać, obok udziałów spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych, dopłaty w gotówce nieprzekraczające łącznie 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki przejmującej bądź 10% wartości nominalnej przyznanych udziałów właściwej spółki nowo zawiązanej;
• dopłaty spółki przejmującej są dokonywane z zysku bądź z kapitału zapasowego tej spółki;
• spółka dzielona zostaje rozwiązana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w dniu wykreślenia jej z rejestru (dzień podziału). Zasada ta nie dotyczy jednak podziału przez wydzielenie oraz podziału przez wyodrębnienie. Wydzielenie albo wyodrębnienie nowej spółki następuje w dniu jej wpisu do rejestru. W przypadku przeniesienia części majątku spółki dzielonej na spółkę istniejącą, wydzielenie albo wyodrębnienie następuje w dniu wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej lub emisji przez spółkę przejmującą nowych akcji bez wartości nominalnej (dzień wydzielenia albo dzień wyodrębnienia).
• spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane, powstałe w związku z podziałem, z dniem podziału, z dniem wydzielenia albo z dniem wyodrębnienia wstępują w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału.
• na spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną, powstałą w związku z podziałem, z dniem podziału, z dniem wydzielenia albo z dniem wyodrębnienia przechodzą w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej;
• z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami spółki przejmującej, wskazanej w planie podziału;
• spółka przejmująca nie może objąć własnych udziałów albo akcji własnych za udziały, które posiada w spółce dzielonej, oraz za własne udziały spółki dzielonej. Zakaz ten dotyczy również objęcia udziałów lub akcji własnych przez osoby działające we własnym imieniu, ale na rachunek spółki przejmującej bądź spółki dzielonej.

Rodzaje podziału spółki z o.o.

Możliwości dokonania podziału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:

• przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez przejęcie);
• przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały nowych spółek, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez zawiązanie nowych spółek);
• przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę/spółki za udziały spółki/spółek przejmujących i nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki);
• przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę/spółki za udziały spółki/spółek przejmujących, nowo zawiązanych lub spółki dzielonej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez wydzielenie);
• przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę/spółki za udziały spółki/spółek przejmujących lub nowo zawiązanych, które obejmuje spółka dzielona (podział przez wyodrębnienie).

Jak podzielić spółkę z o.o. – krok po kroku

KROK I – uzgodnienie planu podziału

• plan podziału spółki wymaga pisemnego uzgodnienia między spółką dzieloną a spółką przejmującą;
• w przypadku podziału przez zawiązanie nowej spółki plan podziału sporządza w formie pisemnej spółka dzielona;
• plan podziału powinien zawierać co najmniej:
  • formę prawną, firmę i siedzibę każdej ze spółek uczestniczących w podziale;
  • stosunek wymiany udziałów albo akcji spółki dzielonej na udziały spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych i wysokość ewentualnych dopłat pieniężnych, chyba że nie dochodzi do takiej wymiany;
  • w przypadku podziału przez wyodrębnienie informację o liczbie i wartości udziałów lub akcji w spółce/spółkach przejmujących lub nowo zawiązanych obejmowanych przez spółkę dzieloną;
  • zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółkach przejmujących lub w spółkach nowo zawiązanych;
  • dzień, od którego udziały wymienione w pkt 3 uprawniają do uczestnictwa w zysku poszczególnych spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych;
  • prawa przyznane przez spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce dzielonej;
  • szczególne korzyści, jeżeli takie zostały przyznane, dla członków organów spółek, a także innych osób uczestniczących w podziale;
  • dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym;
  • podział między wspólników spółki dzielonej udziałów lub akcji spółek przejmujących lub spółek nowo zawiązanych lub, w przypadku podziału przez wydzielenie, spółki dzielonej oraz zasady tego podziału.
• należy pamiętać również o konieczności dołączenia do ww. planu załączników planu podziału:
  • projekt uchwały o podziale;
  • projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej lub projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej;
  • ustalenie wartości majątku spółki dzielonej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu podziału;
  • oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki, sporządzone dla celów podziału na dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu podziału przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny. W informacji o stanie księgowym:
    • nie jest konieczne przedstawienie nowej inwentaryzacji;
    • wartości wykazane w ostatnim bilansie powinny być zmienione tylko w przypadku, gdy jest to konieczne dla odzwierciedlenia zmian w zapisach księgowych; należy wówczas uwzględnić tymczasowe odpisy amortyzacyjne i zapasy oraz istotne zmiany w aktualnej wartości niewykazane w księgach.

KROK II – zgłoszenie planu podziału do sądu

• plan podziału powinien być zgłoszony do sądu rejestrowego spółki dzielonej lub spółki przejmującej łącznie z wnioskiem spółek uczestniczących w podziale;
• w przypadku podziału przez zawiązanie nowej spółki plan podziału wraz z wnioskiem spółek uczestniczących w podziale podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego spółki dzielonej;
• plan podziału należy ogłosić nie później niż na sześć tygodni przed dniem powzięcia pierwszej uchwały w sprawie podziału;
• spółka dzielona albo spółka przejmująca nie jest obowiązana do ogłoszenia planu podziału, gdy nie później niż na sześć tygodni przed dniem rozpoczęcia zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, na którym ma być powzięta pierwsza uchwała w sprawie podziału, nieprzerwanie do dnia zakończenia zgromadzenia podejmującego uchwałę w sprawie podziału bezpłatnie udostępni do publicznej wiadomości plan podziału na swojej stronie internetowej;
• sporządzenie przez zarząd spółki dzielonej i każdej spółki przejmującej pisemnego sprawozdania uzasadniającego podział spółki, jego podstawy prawne i ekonomiczne oraz kryteria ich podziału. W przypadku szczególnych trudności związanych z wyceną udziałów albo akcji spółki dzielonej sprawozdanie powinno wskazywać trudności;
• zarząd spółki dzielonej zawiadamia zarządy każdej spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej w organizacji o wszelkich istotnych zmianach w zakresie składników majątkowych (aktywów i pasywów), które nastąpiły między dniem sporządzenia planu podziału a dniem powzięcia uchwały o podziale.

KROK III — badanie planu podziału przez biegłego

• plan podziału należy poddać badaniu biegłego w zakresie poprawności i rzetelności;
• biegłego wyznacza sąd rejestrowy właściwy dla siedziby spółki dzielonej na wspólny wniosek spółek uczestniczących w podziale (w uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych);
• określenie wynagrodzenia za pracę biegłego i zatwierdzenie rachunków jego wydatków należy do kompetencji sądu (w przypadku gdy spółki uczestniczące w podziale dobrowolnie tych należności nie uiszczą w terminie dwóch tygodni, sąd rejestrowy ściągnie je w trybie przewidzianym dla egzekucji opłat sądowych).

KROK IV – opinia biegłego

• biegły sporządza na piśmie szczegółową opinię w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, i składa ją sądowi rejestrowemu oraz zarządom spółek uczestniczących w podziale wraz z planem podziału;
• opinia zawiera co najmniej:
  • stwierdzenie, czy stosunek wymiany udziałów jest ustalony należycie;
  • wskazanie metody albo metod użytych dla określenia proponowanego w planie podziału stosunku wymiany udziałów lub akcji wraz z oceną zasadności ich zastosowania;
  • wskazanie szczególnych trudności związanych z wyceną udziałów lub akcji dzielonej spółki;
  • na pisemne żądanie biegłego zarządy spółek uczestniczących w podziale przedłożą mu dodatkowe wyjaśnienia lub dokumenty.

KROK V — zgoda wspólników na zwolnienie z obowiązku sporządzania dokumentów

• jeżeli wszyscy wspólnicy każdej ze spółek uczestniczących w podziale wyrazili zgodę, nie jest wymagane:
  • sporządzenie oświadczenia, od którego udziały uprawniają do uczestnictwa w zysku poszczególnych spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych;
  • udzielenie informacji o wszelkich istotnych zmianach w zakresie składników majątkowych (aktywów i pasywów), które nastąpiły między dniem sporządzenia planu podziału a dniem powzięcia uchwały o podziale;
  • badanie planu podziału przez biegłego i jego opinia.

KROK VI – zawiadomienie wspólników

• zarządy spółek uczestniczących w podziale dwukrotnie zawiadamiają wspólników o zamiarze podziału spółki dzielonej i przeniesienia jej majątku na spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane w sposób przewidziany dla zwoływania zgromadzeń wspólników albo walnych zgromadzeń. Pierwszego zawiadomienia dokonuje się nie później niż na sześć tygodni przed datą zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, na którym ma być powzięta uchwała o podziale, a drugiego w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie od daty pierwszego zawiadomienia;
• zawiadomienie powinno zawierać co najmniej:
  • numer Monitora Sądowego i Gospodarczego, w którym dokonano ogłoszenia (plan podziału należy ogłosić nie później niż na sześć tygodni przed dniem powzięcia pierwszej uchwały w sprawie podziału), chyba że zawiadomienie to jest przedmiotem ogłoszenia;
  • miejsce oraz termin, w którym wspólnicy mogą się zapoznać z dokumentami takimi jak:
    • plan podziału;
    • sprawozdania finansowe oraz sprawozdania zarządów z działalności spółki dzielonej i spółek przejmujących, za trzy ostatnie lata obrotowe wraz ze sprawozdaniem z badania, jeżeli było sporządzane;
    • dokumenty, takie jak:
      • projekt uchwały o podziale;
      • projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej;
      • ustalenie wartości majątku spółki dzielonej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu podziału;
      • oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki, sporządzone dla celów podziału na dzień, o którym mowa w pkt 3, przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny;
      • sprawozdania zarządów spółek uczestniczących w podziale, sporządzone dla celów podziału;
      • opinię biegłego;
    • wspólnicy spółki dzielonej i spółek przejmujących mają prawo przeglądać powyżej wymienione dokumenty;
    • jeżeli spółka dzielona lub spółka przejmująca prowadziła działalność w okresie krótszym niż trzy lata, sprawozdania powinny obejmować cały okres działalności spółki;
    • wspólnicy mogą żądać udostępnienia im bezpłatnie w lokalu spółki dokumentów opisanych powyżej, a tym, którzy wyrazili zgodę na wykorzystanie przez spółkę środków komunikacji elektronicznej w celu przekazywania informacji, można przesłać odpisy tych dokumentów w formie elektronicznej;
    • prawo do przeglądania dokumentów nie będzie przysługiwać wspólnikom, gdy spółka nie później niż na miesiąc przed dniem rozpoczęcia zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, na którym ma być powzięta uchwała w sprawie podziału, nieprzerwanie do dnia zakończenia zgromadzenia podejmującego uchwałę w sprawie podziału, bezpłatnie udostępni do publicznej wiadomości określone dokumenty, na swojej stronie internetowej bądź w tym terminie umożliwi wspólnikom na swojej stronie internetowej dostęp do tych dokumentów w wersji elektronicznej i ich druk;
    • bezpośrednio przed powzięciem uchwały o podziale spółki należy ustnie przedstawić wspólnikom istotne elementy treści planu podziału, sprawozdania zarządu i opinii biegłego oraz wszelkie istotne zmiany w zakresie aktywów i pasywów, które nastąpiły między dniem sporządzenia planu podziału a dniem powzięcia uchwały.

KROK VII — uchwała o podziale

• podział spółki wymaga uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dzielonej oraz każdej spółki przejmującej powziętej większością trzech czwartych głosów, przedstawiających co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut spółki przewidują surowsze warunki;
• podział spółki przez zawiązanie nowej spółki wymaga uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dzielonej oraz uchwały wspólników każdej spółki nowo zawiązanej w organizacji;
• podział spółki publicznej wymaga uchwały walnego zgromadzenia powziętej większością dwóch trzecich głosów, chyba że statut spółki przewiduje surowsze warunki;
• jeżeli plan podziału przewiduje objęcie przez wspólników spółki dzielonej udziałów lub akcji w spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej na warunkach mniej korzystnych niż w spółce dzielonej, wspólnicy ci mogą wnieść zastrzeżenia do planu podziału w terminie dwóch tygodni od dnia jego ogłoszenia i żądać od spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej wykupienia ich udziałów lub akcji w terminie do trzech miesięcy od dnia podziału. W tym przypadku spółka przejmująca lub spółka nowo zawiązana może nabyć, po dokonaniu podziału, własne udziały o łącznej wartości nieprzekraczającej 10% kapitału zakładowego;
• uchwała powinna zawierać zgodę spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej na plan podziału, a także na proponowane zmiany umowy lub statutu spółki przejmującej i powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza.

KROK VIII — zgłoszenie uchwały o podziale do sądu rejestrowego

• zarząd każdej ze spółek uczestniczących w podziale powinien zgłosić do sądu rejestrowego uchwałę o podziale spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale ze wskazaniem, czy spółka uczestnicząca w podziale jest spółką dzieloną, spółką przejmującą, czy spółką nowo zawiązaną;
• wykreślenie spółki dzielonej z rejestru następuje z urzędu, niezwłocznie po wpisaniu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółek przejmujących lub emisji przez spółki przejmujące nowych akcji bez wartości nominalnej albo po wpisie do rejestru nowych spółek uczestniczących w podziale;
• wpisu nowej spółki do rejestru dokonuje się na podstawie aktów organizacyjnych i uchwały wspólników tej spółki oraz uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dzielonej;
• wpisu do rejestru podziału spółki przez wydzielenie albo podziału spółki przez wyodrębnienie dokonuje się niezwłocznie po zarejestrowaniu obniżenia kapitału zakładowego spółki dzielonej, chyba że wydzielenie albo wyodrębnienie następuje z kapitałów własnych spółki innych niż kapitał zakładowy;
• w przypadku gdy siedziby właściwych sądów rejestrowych znajdują się w różnych miejscowościach, sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej niezwłocznie zawiadamia z urzędu sąd rejestrowy właściwy według siedziby spółki dzielonej o wpisach. Ów sąd po wykreśleniu tej spółki z rejestru przekazuje z urzędu sądom rejestrowym właściwym według siedziby pozostałych spółek uczestniczących w podziale dokumenty spółki dzielonej w celu ich przechowania.

KROK IX – ogłoszenie podziału spółki

• ogłoszenie o podziale spółki jest dokonywane na wniosek spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej;
• dokonanie wpisu o podziale w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Odpowiedzialność

Odpowiedzialność za zobowiązania:

• przypisane w planie podziału spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej, spółka dzielona oraz pozostałe spółki, na które został przeniesiony majątek spółki dzielonej, odpowiadają solidarnie przez trzy lata od dnia ogłoszenia o podziale;
• jest ograniczona do wartości aktywów netto przyznanych każdej spółce w planie podziału.

Odpowiedzialność członków organów:

• członkowie zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz likwidatorzy spółek uczestniczących w podziale odpowiadają wobec wspólników tych spółek solidarnie za szkody wyrządzone działaniem lub zaniechaniem, sprzecznym z prawem, postanowieniami umowy albo statutem spółki, chyba że nie ponoszą winy.

Odpowiedzialność biegłego:

• biegły odpowiada wobec wspólników spółek uczestniczących w podziale za szkody wyrządzone z jego winy;
• w przypadku gdy biegłych jest kilku ich odpowiedzialność jest solidarna

A co z podziałem w drodze rozdzielenia?

W przypadku podziału przez przejęcie podział może być przeprowadzony bez powzięcia przez zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki dzielonej uchwały o podziale, jeżeli spółki przejmujące posiadają wszystkie udziały spółki dzielonej. W tym przypadku ogłoszenie albo udostępnienie planu podziału oraz udostępnienie dokumentów, takich jak:

• plan podziału,
• sprawozdania finansowe oraz sprawozdania zarządów z działalności spółki dzielonej i spółek przejmujących za trzy ostatnie lata obrotowe wraz ze sprawozdaniem z badania, jeżeli sprawozdanie z badania było sporządzane,
• dokumenty, takie jak przykładowo projekt uchwały o podziale,
• sprawozdania zarządów spółek uczestniczących w podziale, sporządzone dla celów podziału,
• opinia biegłego,

następuje co najmniej na miesiąc przed dniem złożenia wniosku o wykreślenie spółki dzielonej.

Informacje o wszelkich istotnych zmianach w zakresie składników majątkowych (aktywów i pasywów), które nastąpiły między dniem sporządzenia planu podziału a dniem powzięcia uchwały o podziale, dotyczą wszelkich istotnych zmian w zakresie składników majątkowych (aktywów i pasywów), które nastąpiły między dniem sporządzenia planu podziału a dniem wpisu podziału do rejestru.

Podsumowanie

Niewątpliwie na plan podziału spółki z o.o. składa się szereg czynności, takich jak:

1. uzgodnienie planu podziału;
2. zgłoszenie planu podziału do sądu;
3. badanie planu podziału przez biegłego;
4. sporządzenie opinii biegłego;
5. zgoda wspólników na zwolnienie z obowiązku sporządzenia dokumentów;
6. zawiadomienie wspólników o podziale;
7. uchwała wspólników;
8. zgłoszenie uchwały o podziale do sądu rejestrowego;
9. ogłoszenie podziału spółki z o.o.

Należy pamiętać, że proces podziału jest długi i może potrwać kilka miesięcy, natomiast szacunkowy czas podziału może potrwać ponad 6 miesięcy.