Porozumienie stron o rozwiązaniu umowy o pracę a urlop wypoczynkowy

W niniejszym artykule wyjaśnimy tę kwestię w oparciu o przepisy prawa pracy i orzecznictwo sądowe.

Rozwiązanie umowy o pracę

Zgodnie z art. 30 §1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, umowa o pracę rozwiązuje się:

• na mocy porozumienia stron;
• przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem);
• przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia);
• z upływem czasu, na który była zawarta.

Każda umowa o pracę może zostać w każdym czasie rozwiązana za porozumieniem stron, tj. za pomocą czynności dwustronnej oraz pod określonymi warunkami bez wypowiedzenia jako czynności jednostronnej. Natomiast umowę na czas nieokreślony i przed nadejściem terminu umowę na okres próbny i na czas określony można rozwiązać za wypowiedzeniem jednej ze stron.

Zastanawiasz się kiedy pracownik może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia? Przejdź do tego artykułu, w którym wyjaśniamy tę kwestię.

Porozumienie stron przy rozwiązaniu umowy o pracę

Istota rozwiązania umowy o pracę na podstawie wzajemnego porozumienia stron sprowadza się do tego, że nie tylko sposób rozwiązania umowy objęty jest zgodną wolą stron, lecz także strony uzgadniają inne okoliczności wiążące się z ustaniem stosunku pracy, przede wszystkim termin jego ustania, i to w sposób odmienny od unormowanego w Kodeksie pracy. Strony mogą więc rozwiązać umowę o pracę za wzajemnym porozumieniem w każdym uzgodnionym terminie, a nie tylko w terminie krótszym od ustawowego okresu wypowiedzenia [tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1975 r., sygn. akt I PRN 35/77].

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron jest najmniej konfliktowym sposobem zakończenia stosunku pracy, albowiem polega na wspólnym, zgodnym ustaleniu przez strony daty i warunków rozwiązania umowy o pracę.

Orzecznictwo

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 10 października 2007 r., sygn. akt II PK 33/07:

• Rozwiązanie przez zakład pracy umowy o pracę za porozumieniem stron z pracownikiem jest czynnością prawną i realizuje się wyłącznie w sposób przewidziany w art. 30 § 1 pkt 1 KP przez zgodne oświadczenie woli pracodawcy i pracownika;
• Oświadczenia takie nie mogą być zastąpione przez stwierdzenie rozwiązania stosunku pracy w doręczonym świadectwie pracy w formie jednostronnego oświadczenia woli pracodawcy, które zostało sformułowane, w sposób sugerujący, że pracownik wraził na nią zgodę.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 listopada 1975 r., sygn. akt I PRN 35/75:

• Istota rozwiązania umowy o pracę na podstawie wzajemnego porozumienia stron sprowadza się do tego, że nie tylko sposób rozwiązania umowy objęty jest zgodną wolą stron, lecz także strony uzgadniają inne okoliczności wiążące się z ustaniem stosunku pracy, przede wszystkim termin jego ustania i to w sposób odmienny od unormowanego KP. Strony mogą więc rozwiązać umowę o pracę za wzajemnym porozumieniem w każdym uzgodnionym terminie, a nie tylko w terminie krótszym od ustawowego okresu wypowiedzenia.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 kwietnia 1994 r., sygn. akt I PZP 14/94:

• Klauzula umowna upoważniająca pracodawcę i pracownika do rozwiązania stosunku pracy ze skutkiem natychmiastowym, bez podania przyczyny, na zasadzie porozumienia stron jest nieważna.

Co z urlopem wypoczynkowym?

Kwestia związana z urlopem wypoczynkowym w okresie wypowiedzenia została uregulowana w przepisie art. 167(1) Kodeksu pracy. Przepis ten stanowi, że W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 155(1).

Z powyższej regulacji wynika, że po wypowiedzeniu umowy o pracę przez pracodawcę lub pracownika, pracodawca ma prawo w drodze jednostronnej decyzji udzielić pracownikowi należnego urlopu w czasie okresu wypowiedzenia. Wskazać należy, że analizowana regulacja ustanawia szczególny tryb udzielania pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. W szczególności z przepisu art. 167(1) Kodeksu pracy wynikają następujące obowiązki:

• przyznanie pracodawcy jednostronnej kompetencji do decydowania o wykorzystaniu przez pracownika urlopu wypoczynkowego w tym okresie oraz
• zwolnienie pracodawcy z obowiązku udzielenia tego urlopu w terminie ustalonym w planie urlopów lub indywidualnie.

Co więcej, należy zwrócić uwagę na korzyści wynikające z analizowanego przepisu, które mają praktyczne zastosowanie, a mianowicie wykorzystanie przez pracownika urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia przynosi korzyść pracodawcy, albowiem dzięki temu nie będzie on zobowiązany do wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Dodatkowo zapobiega to w praktyce podejmowania przez pracowników czynności pracowniczych (zarobkowych) u innego pracodawcy w okresie wypowiedzenia, albowiem co do zasady w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik ma obowiązek świadczenia pracy na rzecz dotychczasowego pracodawcy.

Jednakże, w przypadku gdy pracownik nie wykorzysta całego urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia, to pracodawca wtedy będzie musiał mu wypłacić należne ekwiwalent pieniężny.

Więcej na temat wypowiedzenia umowy o pracę i urlopu wypoczynkowego przeczytasz tutaj.

Jak powyższe ogólne zasady udzielania urlopu wypoczynkowego w trakcie wypowiedzenia mają się w przypadku porozumienia stron o rozwiązaniu stosunku pracy? Odpowiedź zdaje się być prosta, albowiem w związku z zawartym porozumieniem pomiędzy stronami brak jest konieczności wydania wyraźnego pisemnego polecenia wykorzystania urlopu czy też złożenia przez pracownika wniosku o urlop i jego akceptacji przez pracodawcę. Wszelkie istotne ustalenia znajdują się bowiem w porozumieniu, które jest podpisywane, a co za tym idzie akceptowane przez obie strony.

Powyższe znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądowym, przykładowo w postanowieniu Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2021 r., sygn. akt III PSK 19/21, w którym wskazano, że:

• literalna treść przedmiotowego porozumienia jest jasna – dwie strony pracownik i pracodawca podpisały deklarację na mocy, której pracownik zobowiązuje się wykorzystać w pozostałym mu okresie zatrudnienia całość urlopu. Takie porozumienie wyczerpuje z jednej strony konieczność złożenia wniosku o urlop przez pracownika (składając takie zobowiązanie pracownik jednoznacznie wyrażą chęć wykorzystania urlopu), a z drugiej strony zgodę pracodawcy na jego wykorzystanie (zgodę taką pracodawca także jednoznacznie wyraża podpisując przedmiotowe porozumienie). Nie budzi wątpliwości również fakt, że umowa o pracę łącząca strony nie została wypowiedziana przez pracodawcę, zaś doszło do jej rozwiązania w drodze porozumienia między stronami – w tej sytuacji nie można mówić o zastosowaniu regulacji z art. 1671 KP i art. 362 KP;
• W związku z zawartym porozumieniem nie było konieczności wydania wyraźnego pisemnego polecenia wykorzystania urlopu czy też złożenia przez powoda wniosku o urlop i jego akceptacji przez przełożonych. Wszystko to wyczerpywało bowiem zawarte przez strony porozumienie. Według Sądu drugiej instancji powód swój urlop wykorzystał prawidłowo opierając się w tym zakresie o zapisy pkt 2 porozumienia z dnia 28 maja 2016 r. Z treści tego zapisu wynika jednoznacznie zobowiązanie powoda do wykorzystania urlopu wypoczynkowego, którego bieg rozpocznie się w dniu 11 czerwca 2016 r. Jednocześnie zapis ten wskazuje na zgodę pracodawcy na wykorzystywanie urlopu wypoczynkowego (co jest równoznaczne z udzieleniem urlopu przez pracodawcę).

Dodatkowo warto pamiętać, że w treści porozumienia strony mogą ustalić obowiązujący je okres wypowiedzenia umowy o pracę i zasady świadczenia pracy w tym okresie.

Podsumowanie

Podczas okresu wypowiedzenia wynikającego z porozumienia stron, pracownik może wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy lub ubiegać się o jego ekwiwalent pieniężny. Co więcej, porozumienie stron o rozwiązaniu umowy o pracę niejako zastępuje ewentualny wniosek o urlop pracownika, co oznacza, że takie porozumienie wyczerpująco winno zawierać wszystkie najważniejsze kwestie, w tym właśnie wykorzystanie przysługujących pracownikowi dni wolnych.