Przychody z działalności wykonywanej osobiście – najważniejsze kwestie

Jednym ze źródeł przychodów, po stosunku pracy i stosunkach pokrewnych, jest działalność wykonywana osobiście, wskazana w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, z kolei kwestie związane z przychodami z takiej działalności zdefiniowane zostały w przepisie art. 13 ustawy o PIT.

Więcej na ten temat przeczytasz poniżej.

Działalność wykonywana osobiście a przepisy ustawy o PIT

Zgodnie z przepisem art. art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT źródłem przychodów jest działalność wykonywana osobiście. Przyczyną powstania przychodów z działalności wykonywanej osobiście jest praca wykonywana na własny rachunek.

Pojęcie działalności wykonywanej osobiście zostało zdefiniowane w ustawie o PIT w ten sposób, że ustawodawca wytypował poszczególne rodzaje czynności wchodzących w jej zakres. Należy zwrócić uwagę, że niektóre z tych czynności mogą być wykonywane także w ramach stosunków pracy lub działalności gospodarczej, co powoduje wątpliwości co do źródła pochodzenia konkretnego przychodu.

Przede wszystkim wskazać należy, że zasadniczym kryterium umożliwiającym odróżnienie działalności wykonywanej osobiście od działalności gospodarczej jest występowanie zewnętrznych znamion działalności gospodarczej, tj.:

• rejestracja podatnika jako podmiotu gospodarczego;
• faktyczne wykonywanie działalności w celach zarobkowych,
• ciągłość czynności wchodzących w skład działalności gospodarczej;
• zarobkowość oraz zorganizowany charakter działalności gospodarczej.

Z kolei działalność, która wykonywana jest osobiście nie musi spełniać powyższych warunków, bowiem może ona mieć charakter np. incydentalny. W orzecznictwie wskazuje się, że Działalność gospodarczą w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 ze zm.) odróżnia od działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 2 tej ustawy nie tyle fakt realizowania osobiście działalności na rzecz określonego kręgu podmiotów niemających przymiotu „ludności”, ile zarobkowy, zorganizowany, zawodowy, określony administracyjnoprawnie i ciągły (powtarzalny i stały) charakter działalności w rozumieniu ustaw o działalności gospodarczej, pozwalający na uczestnictwo w obrocie gospodarczym [por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 marca 2002 r., sygn. akt I SA/Wr 2057/99].

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej a z działalności wykonywanej osobiście, to przejdź do tego artykułu.

Natomiast działalność wykonywana osobiście różni się od świadczenia pracy wykonywanego w ramach stosunku pracy tym, że w działalność wykonywana osobiście jest pracą wykonywaną jest na własny rachunek.

Przychody z działalności wykonywanej osobiście a przepisy ustawy o PIT

Przepis art. 13 ustawy o PIT stanowi uzupełnienie przepisu art. 10 ust. 1 ustawy o PIT, w ten sposób, że wymienia zamknięty katalog źródeł przychodów, których uzyskanie przez podatnika należy potraktować jako działalność wykonywaną przez niego osobiście.

Zgodnie zatem z przepisem art. 13 ustawy o PIT, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:

• przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;
• przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;
• przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;
• przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7;
• przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9;
• przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;
• przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;
• przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
• właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością
• przedsiębiorstwa w spadku

– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;

• przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Tym samym ustawodawca wprost wskazuje w powyższym przepisie umowy kwalifikujące się do źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Wśród tych umów należy wskazać przychody z:

• działalności artystycznej;
• literackiej;
• naukowej;
• trenerskiej;
• oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa;
• przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki;
• przychody z uprawiania sportu, stypendia;
• przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych;
• przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;
• przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych.

Przychód, którego źródłem jest działalność wykonywana osobiście, nie może być traktowany jako przychód uzyskany z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej i na odwrót.

A co z kontraktem menadżerskim?

Kontrakt menedżerski stanowi umowę nienazwaną, a w przepisie art. 13 pkt 9 ustawy o PIT wskazano, że za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Podkreślić należy, że do tego źródła przychodów zaliczane są przychody uzyskiwane przez osoby fizyczne wykonujące usługi zarządzania przedsiębiorstwem, co oznacza, że taka klasyfikacja przychodu dokonywana jest niezależnie od tego czy świadczący wykonuje w tym zakresie działalność gospodarczą oraz jak ona jest klasyfikowana na gruncie innych przepisów.

W literaturze przedmiotu wskazuje się, że kontrakt menedżerski (zwany też umową o zarządzanie przedsiębiorstwem) to umowa, w której jedna strona określana mianem menedżera zobowiązuje się do prowadzenia przedsiębiorstwa drugiej strony na jej rachunek i ryzyko, we własnym bądź cudzym imieniu, za wynagrodzeniem. Dodatkowym wyróżnikiem jest brak podległości służbowej zarządcy wobec dającego zlecenie [tak K. Koperkiewicz-Mordel, W. Nykiel [w:] K. Koperkiewicz-Mordel, W. Nykiel, Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Komentarz, Warszawa 2006, art. 13].

Natomiast w orzecznictwie wskazuje się, że:

• Przychody, uzyskiwane z tytułu zawartej przez podatnika umowy o wykonywanie zadań szkoleniowych, stosownie do art. 13 pkt 9 u.p.d.o.f., stanowią przychody uzyskiwane na podstawie umowy podobnej do kontraktu menedżerskiego należące, w świetle powołanej ustawy, do źródeł przychodów z działalności z wykonywanej osobiście, Decyduje o tym zakres obowiązków należących do podatnika, w szczególności jeśli nadzoruje on i zarządza samodzielnie pewną określoną działalnością gospodarczą podmiotu, z którym zawarł umowę, podejmuje istotne decyzje, a jego wynagrodzenie uzależnione jest od efektów wypracowanych przez współpracowników należących do podległej mu komórki, co wskazuje na świadczenie przez podatnika usług o charakterze zarządczym. Przepis art. 13 pkt 9 u.p.d.o.f. obejmuje swym działaniem przychody osób, które osobiście wykonują umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem, nie prowadząc pozarolniczej działalności gospodarczej, oraz przychody z tego rodzaju umów uzyskiwane w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej [tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 czerwca 2010 r., sygn. akt I SA/Kr 417/10].
• Bez względu na to, czy umowy menedżerskie zostaną zawarte w ramach działalności gospodarczej, czy też poza nią, przychody z tytułu ich wykonywania będą zaliczane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście i opodatkowane według jednakowych zasad [tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 czerwca 2022 r., sygn. akt II FSK 1786/19];

Tym samym, przykładowo, wynagrodzenie otrzymywane przez członka zarządu spółki na podstawie kontraktu menedżerskiego stanowi dla niego przychód z działalności wykonywanej osobiście.

Podsumowanie

Aby stwierdzić, iż mamy do czynienia z działalnością wykonywaną osobiście, to przede wszystkim należy wziąć pod uwagę sposób wykonywania tychże czynności oraz czy ich charakter wypełnia przesłanki danego źródła. Z działalności wykonywanej osobiście należy rozliczać się na zasadach ogólnych, gdzie obowiązują dwa progi podatkowe, tj. 12 % lub 32%, co zależy od wysokości przychodu. Dodatkowo warto zapamiętać, że działalność wykonywana osobiście nie wymaga rejestracji.

A jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat zarabiania w mediach społecznościowych a przychodów z działalności wykonywanej osobiście, to przejdź do tego artykułu.