Roczna podstawa wymiaru składki a kilka rodzajów działalności

Odkąd zmieniły się zasady rozliczania składki zdrowotnej wprowadzone przez Polski Ład przedsiębiorcy i księgowi mają sporo pytań i wątpliwości, na które ciągle szukamy odpowiedzi. W dzisiejszej publikacji będziemy analizowali, w jaki sposób wyliczyć roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej w przypadku prowadzenia kilku rodzajów działalności.

Jak rozumieć prowadzenie kilku rodzajów działalności gospodarczej?

Najczęściej jest tak, że osoba fizyczna decyduje się na prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej. Jednak coraz bardziej popularna staje się zasada dywersyfikacji źródeł przychodów. Koniunktura gospodarcza zmienia się w sposób bardzo dynamiczny, dlatego ciekawym rozwiązaniem może być posiadanie udziałów w różnego rodzaju spółkach, czy to osobowych, takich jak: spółki cywilne, spółki jawne czy spółki partnerskie, czy też kapitałowych, takich jak przykładowo spółka z o.o. I w tym miejscu, jeżeli chodzi o składkę zdrowotną, począwszy od 2022 roku, sprawy się bardzo komplikują. Z założenia ustawodawca dąży do tego, żeby przedsiębiorca opłacał składkę zdrowotną z każdego tytułu, zgodnie z zasadami, jakie obowiązują dla danej formy opodatkowania. Dla lepszego zrozumienia tematu przypominamy, o jakich formach opodatkowania jest mowa.

Rodzaje działalności gospodarczych i formy opodatkowania

Wspomnieliśmy już, że nie ma podstaw, żeby przedsiębiorcy się ograniczali co do rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej. Zanim jednak podejmą jakąś decyzję powinni poznać pewne kluczowe informacje, chociażby na temat wyboru formy opodatkowania dochodów/przychodów. O ile jeszcze do końca 2021 roku taki wybór wiązał się jedynie z obciążeniami podatkowymi, to już począwszy do 2022 roku mówimy także o obciążeniu składkowym a konkretnie składką zdrowotną. Dlatego też podjęcie decyzji o wyborze formy opodatkowania musi być dokonane rozważnie i odpowiednio przeanalizowane pod kątem obciążeń finansowych, które się z tym wiążą. Na temat wyboru formy opodatkowania przy różnych rodzajach działalności gospodarczej pisaliśmy już niejednokrotnie, jednak na potrzeby dzisiejszej publikacji zrobimy sobie syntetyczne przypomnienie.

Rodzaje działalności gospodarczej	Forma opodatkowania dochodów/przychodów
Rodzaje działalności gospodarczej	Skala podatkowa	Podatek liniowy	Zryczałtowany podatek dochodowy
Jednoosobowa działalność gospodarcza	TAK	TAK	TAK
Spółka cywilna	TAK	TAK	TAK
Spółka jawna	TAK	TAK	TAK
Spółka partnerska	TAK	TAK	NIE

W przypadku spółek przyjęliśmy założenie, że wspólnikami są osoby fizyczne i dochody spółek są rozliczane w oparciu o ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pomocna do naszych rozważań będzie wiadomość, że ZUS wydał poradnik aktualny na dzień 1 stycznia 2023 roku, w którym można przeczytać sporo informacji na temat rozliczania składki zdrowotnej, między innymi w temacie składki zdrowotnej przy prowadzeniu kilku działalności.

Jeśli prowadzisz kilka rodzajów działalności, dla których stosujesz różne formy opodatkowania składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczasz odrębnie dla każdej z form podatkowych

Jeśli prowadzisz działalność, z której przychody nie są przychodami z działalności gospodarczej (posiadasz udziały w spółce komandytowej, jednoosobowej spółce z o.o.) to dodatkowo obliczasz odrębną składkę zdrowotną od podstawy wymiaru w wysokości 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, wraz z wypłatami z zysku, w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku. Na 2023 rok ta podstawa wynosi 6.965,94 zł, co daje składkę zdrowotną do zapłaty w kwocie 626,93 zł (6.965,94 zł x 9%)

Przykład 1

Pan Jakub prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, dodatkowo jest wspólnikiem w spółce komandytowej i jawnej. Przychody uzyskiwane w spółce jawnej i w jednoosobowej działalności gospodarczej są traktowane dla celów podatkowych, jak przychody z działalności gospodarczej. Natomiast przychody ze spółki komandytowej nie są przychodami z działalności gospodarczej. Zobaczmy jak będzie rozliczana składka zdrowotna pana Jakuba przy następujących założeniach:

Rodzaj działalności	Forma opodatkowania	Składka zdrowotna
Jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG)	Skala podatkowa	W podstawie do naliczania składki zdrowotnej znajdzie się kwota dochodu. Składka zdrowotna wyniesie 9% od uzyskanego dochodu. Jeżeli jednak dochód będzie niższy niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, to w podstawie znajdzie się ta kwota, mówi się wówczas o tzw. składce minimalnej
Spółka jawna	Zryczałtowany podatek dochodowy	Według wielkości uzyskanych przychodów w bieżącym lub poprzednim roku podatkowym. Szczegółowe informacje na temat wysokości składki zdrowotnej w 2023 roku można uzyskać w podlinkowanej publikacji
Spółka komandytowa	Podlega pod podatek dochodowy od osób prawnych CIT	W podstawie do składki zdrowotnej znajdzie się 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni rok podatkowy, w 2023 roku jest to kwota 626,93 zł

Łączenie różnych form opodatkowania przy kilku działalnościach

Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na zasady łączenia różnych form opodatkowania.

Łączenie różnych form opodatkowania:
Jeżeli w JDG wybierzemy opodatkowanie podatkiem liniowym to w spółce cywilnej, jawnej czy partnerskiej nie możemy wybrać opodatkowania podatkiem według skali podatkowej i na odwrót.
Przy prowadzeniu kilku rodzajów działalności nie można wybrać jednocześnie opodatkowania zarówno na skali podatkowej i na podatku liniowym
Jeżeli spółka cywilna lub jawna będzie chciała rozliczać się na ryczałcie i prowadzić Ewidencję przychodów, to wszyscy wspólnicy muszą wybrać ryczałt
Jeżeli w spółce będzie prowadzona PKPiR to każdy ze wspólników ma dowolność wyboru opodatkowania dochodów w swojej części podatkiem liniowym lub podatkiem według skali podatkowej

Składka zdrowotna twórcy-artysty który dodatkowo prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą

Powiedzieliśmy już sobie, że jeżeli prowadzimy kilka rodzajów działalności gospodarczej i stosujemy różne formy opodatkowania składka zdrowotna jest naliczana odrębnie do każdej z tych form. W trakcie 2022 roku zmieniały się przepisy i od 1 lipca 2022 roku wprowadzono nowe regulacje m.in. co do zasady rozliczania składki zdrowotnej należnej od twórcy/artysty, który prowadzi jednocześnie jednoosobową działalność gospodarczą. We wspomnianym wcześniej poradniku ZUS czytamy:

Składka zdrowotna twórcy/artysty, który prowadzi jednocześnie jednoosobową działalność gospodarczą opłacana jest od podstawy wymiaru składek ustalonej w oparciu o łączny:
Dochód Z działalności twórczej lub artystycznej oraz z działalności gospodarczej – w przypadku jeśli wybrano opodatkowanie na zasadach ogólnych – według skali lub podatkiem liniowym
Przychód Z działalności twórczej lub artystycznej oraz z działalności gospodarczej – w przypadku jeżeli wybrano opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych
Nie jest płacona podwójna składka zdrowotna – jako twórca lub artysta oraz jako przedsiębiorca

Każdy przedsiębiorca, który będzie prowadził kilka rodzajów działalności gospodarczej musi poznać pewne zasady obowiązujące do obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Inaczej będzie wyglądało rozliczanie składki zdrowotnej dla przychodów kwalifikowanych do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, a inaczej do pozostałych form działalności.

Kilka działalności – różne formy opodatkowania a składka zdrowotna

Ustawodawca wprowadził do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pewne definicje, które pozwalają na rozdzielenie pozarolniczej działalności gospodarczej i pozostałych działalności. Dla porządku i usystematyzowania podział ten zaprezentujemy w zestawieniu tabelarycznym:

Pozarolnicza działalność gospodarcza	Formy opodatkowania: skala podatkowa, podatek liniowy, zryczałtowany podatek dochodowy, karta podatkowa na zasadzie praw nabytych przed 2022 rokiem	Składka zdrowotna według zasad obowiązujących do każdej z tych form opodatkowania
Pozostałe rodzaje działalności	Działalność gospodarcza prowadzona w formie: jednoosobowej spółki z o.o., spółki jawnej, będącej podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, spółki komandytowej, prostej spółki akcyjnej przez akcjonariusza wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, spółki komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza, pozostałe, m.in. twórca lub artysta, który nie prowadzi dodatkowo działalności, z której uzyskują przychody z działalności gospodarczej	Składka zdrowotna jest liczona od podstawy wymiaru wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale, odrębnie od każdego rodzaju prowadzonej działalności

Zobaczmy jak należy to rozumieć na przykładach.

Przykład 2

Pani Ilona prowadzi jednoosobową pozarolniczą działalność gospodarczą, z której dochody są opodatkowane podatkiem według skali podatkowej. Dodatkowo jest wspólnikiem spółki jawnej i dochody, jakie uzyskuje również opodatkowane podatkiem według skali. Do obliczania składki zdrowotnej będą sumowane dochody z obydwu działalności.

Przykład 3

Pan Michał jest wspólnikiem spółki cywilnej i spółki jawnej, dla których wybrał opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Do naliczania składki zdrowotnej będzie brana pod uwagę suma przychodów z obydwu form.

Przykład 4

Pani Aleksandra jest właścicielem firmy jednoosobowej wpisanej do CEIDG i jednocześnie jest wspólnikiem spółki jawnej. W działalności jednoosobowej wybrała opodatkowanie podatkiem liniowym, natomiast w spółce zryczałtowanym podatkiem dochodowym. W takim przypadku w pierwszej działalności w podstawie do naliczania składki zdrowotnej znajdzie się kwota dochodu. Natomiast w spółce jawnej składka zdrowotna będzie liczona od kwoty przychodów przypadających na panią Aleksandrę. Składka zdrowotna będzie naliczana odrębnie dla każdego rodzaju działalności.

Przykład 5

Pan Piotr jest wspólnikiem w 2 spółkach komandytowych i jednoosobowej spółce z o.o. W tej sytuacji będzie zobowiązany co miesiąc opłacać 3 składki zdrowotne od podstawy wymiaru wynoszącej 100% przeciętnego wynagrodzenia, w 2023 roku będzie to kwota 1.880,79 zł (3 x 626,93 zł).

Roczna podstawa wymiaru składki w przypadku prowadzenia kilku działalności

W trakcie roku mogą wystąpić różnego rodzaju okoliczności, w których będzie możliwe stosowanie różnych form opodatkowania.

W trakcie roku podatkowego dokonano zmiany formy opodatkowania o ile przepisy na to pozwalają. Taka sytuacja miała miejsce w 2022 roku, kiedy to przedsiębiorca mógł od 1 lipca 2022 r. przejść z ryczałtu na skalę podatkową

Zamknięcie i późniejsze ponowne zarejestrowanie działalności gospodarczej

Prowadzenie kilku działalności opodatkowanych według różnych zasad

W takim przypadku przedsiębiorca będzie miał obowiązek obliczyć roczną składkę zdrowotną od podstawy wymiaru osobno w odniesieniu do okresów, w których stosowana jest dana forma opodatkowania. Oznacza to, że jeżeli część dochodów jest opodatkowana na zasadach ogólnych a część zryczałtowanym podatkiem dochodowym, to obliczenia dokonuje się odrębnie do każdej formy opodatkowania.

Ważne!
Jeżeli w trakcie roku podatkowego stosowane były różne formy opodatkowania, do wyliczenia rocznej składki zdrowotnej przyjmuje się sumę dochodów/przychodów uzyskiwanych w ramach działalności opodatkowanej tą formą

Przykład 6

Pani Bożena w 2022 roku wybrała opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym. W związku ze zmianą przepisów od 1 lipca 2022 roku postanowiła zmienić formę opodatkowania na skalę podatkową. W tej sytuacji roczna składka zdrowotna będzie rozliczana w części na zasadach obowiązujących dla ryczałtu w okresie od 01.01-30.06.2022 r., natomiast od 01.07-31.12.2022 r. według skali podatkowej.

Przy założeniu, że:
200.000 zł – przychody uzyskane do 30.06.2022 r.
70.000 zł – dochód uzyskany od 01.07-31.12.2022 r.
Rozliczenie rocznej składki zdrowotnej będzie wyglądało następująco:

Podsumowanie rocznej składki zdrowotnej		9.659,34 zł
Forma opodatkowania	Przychód/dochód	Roczna składka zdrowotna
Ryczałt	200.000 zł	3.359,34 zł 6 x 559,89 zł = 3.359,34 zł
Skala podatkowa	70.000 zł	6.300 zł 70.000 zł x 9% = 6.300 zł

Przykład 7

Pan Ignacy w 2022 roku prowadził jednoosobową działalność gospodarczą, był wspólnikiem spółki cywilnej i wspólnikiem w 2 spółkach komandytowych. Zobaczmy jak będzie wyglądało rozliczenie rocznej składki zdrowotnej w takim przypadku.

Podsumowanie rocznej składki zdrowotnej			27.812,40 zł
Rodzaj działalności	Forma opodatkowania	Przychód/dochód	Roczna składka zdrowotna
Jednoosobowa działalność gospodarcza	Ryczałt	400.000 zł	12.093,72 zł 12 x 1.007,81 zł = 12.093,72 zł
Spółka cywilna	Skala podatkowa	100.000 zł	9.000 zł 100.000 zł x 9% = 9.000 zł
2 Spółki komandytowe – jedna składka zdrowotna			6.718,68 zł 12 x 559,89 zł = 6.718,68 zł

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Termin na dokonanie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 rok upływa 22 maja 2023 roku. Rozliczenie będzie przekazane wraz z deklaracją ZUS DRA lub ZUS RCA za miesiąc kwiecień. Z rocznego rozliczenia może wyjść dopłata lub nadpłata składki zdrowotnej.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej
Dopłata	Nadpłata
Jeżeli kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy jest większa niż suma składek na ubezpieczenie zdrowotne należne za poszczególne miesiące danego roku podatkowego, przedsiębiorca będzie miał obowiązek dopłaty składki zdrowotnej	Jeżeli suma należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne, wykazana w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące w danym roku podatkowym będzie wyższa od rocznej podstawy ustalonej po zakończeniu roku podatkowego, to wówczas przedsiębiorca otrzyma zwrot nadpłaconych składek
Termin na zapłatę składek wynikających z rozliczenia rocznego upływa 20 maja następnego roku. Jeśli to będzie dzień ustawowo wolny od pracy, to będzie to kolejny dzień roboczy. Za 2022 rok termin ten wypada 22.05.2023 r.	Jak można przeczytać w poradniku wniosek o zwrot nadpłaty należy złożyć do 1 czerwca 2023 r., tylko w formie elektronicznej – za pośrednictwem PUE ZUS. Nie będą rozpatrywane wnioski złożone po tym terminie. Przepisy nie przewidują zwrotu nadpłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne przez ZUS z urzędu

Podsumowanie

Prowadzenie kilku rodzajów działalności gospodarczej rodzi obowiązek zapłaty składki zdrowotnej według zasad obowiązujących dla danej formy. Przepisy ZUS rozgraniczają pozarolniczą działalność gospodarczą i pozostałe rodzaje działalności, co zostało szczegółowo opisane w publikacji, w jaki sposób należy to rozumieć. Pokazaliśmy również na przykładach, w jaki sposób powinna być obliczana roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej przy prowadzeniu kilku działalności. Każde ze źródeł będzie rodziło obowiązek zapłaty składki zdrowotnej według odrębnych zasad. Rozliczanie składki zdrowotnej według nowych regulacji od 2022 roku rodzi dla przedsiębiorców bardzo poważne obciążenia finansowe. Im więcej rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej, tym wyższą składkę zdrowotną trzeba będzie zapłacić do ZUS. Dodatkowo poza miesięcznym rozliczeniem składek zdrowotnej obecnie nałożono obowiązek rocznego rozliczenia, w którym widoczna będzie kwota do dopłaty lub nadpłata. Jeżeli przedsiębiorca nie złoży wniosku o zwrot nadpłaty, to jej nie otrzyma, ZUS nie będzie przekazywał nadpłat z urzędu. W takim przypadku pozostaje jedynie skonsumowanie nadpłaty w bieżącym rozliczeniu składek ZUS w trakcie 2023 roku.

Roczna podstawa wymiaru składki w przypadku prowadzenia kilku działalności

Podstawa wymiaru składki a kilka działalności - omówione zagadnienia: