Rodzinny kapitał opiekuńczy – komu przysługuje?

Czym jest RKO?

Rodzinny kapitał opiekuńczy to świadczenie pieniężne, które mogą otrzymać rodzice na drugie i każde kolejne dziecko. Celem kapitału jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Postępowanie w sprawie kapitału prowadzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który po rozpatrzeniu wniosku rodzica przyznaje i wypłaca kapitał. Świadczeniobiorcy przysługuje miesięcznie 500 zł lub 1000 zł na dziecko w rodzinie, przy czym łączna wysokość wypłaconego kapitału na jedno dziecko nie może być wyższa niż 12 000 zł.

Kto może skorzystać z KRO?

Kapitał przysługuje rodzinie, czyli:

• małżonkom;
• rodzicom dzieci wychowującym wspólne dziecko;
• osobie samotnie wychowującej dziecko, przez którą rozumie się pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem;
• osobie, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia.

Matka lub ojciec nie tracą prawa do kapitału mimo śmierci pierwszego dziecka, chyba że śmierć nastąpiła przed urodzeniem się dziecka albo przyjęciem na wychowanie dziecka, w stosunku do którego osoba, która przyjęła je na wychowanie, wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia, na które ubiegają się o ustalenie prawa do kapitału.

Zasady wypłacania świadczenia

Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje:

• w przypadku własnego dziecka od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12 miesiąc życia do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36 miesiąc życia;
• w przypadku dziecka przyjętego na wychowanie od pierwszego dnia 12 miesiąca liczonego od dnia, w którym osoba ta przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka do ostatniego dnia miesiąca przypadającego przed 36 miesiącem liczonym od tego dnia, nie dłużej jednak niż do miesiąca ukończenia przez dziecko 7 roku życia (albo 10 roku życia, jeżeli wobec dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego).

Kapitał nie przysługuje, jeżeli:

• dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej;
• rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej;
• członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do kapitału, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Przepisy przewidują dwie formy wypłacania kapitału:

• w wysokości 500 zł co miesiąc, przez okres 24 miesięcy;
• w wysokości 1000 zł miesięcznie, przez okres 12 miesięcy.

Wniosek o wypłatę RKO

Aby uzyskać kapitał, należy złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek powinien zawierać:

• dane dotyczące wnioskodawcy:
  • imię i nazwisko,
  • datę urodzenia,
  • adres miejsca zamieszkania,
  • obywatelstwo,
  • numer PESEL (w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL — numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość),
  • stan cywilny,
  • adres poczty elektronicznej,
  • numer telefonu,
  • informację, czy osoba ubiegająca się o kapitał, członek rodziny tej osoby bądź rodzic dziecka wykonuje pracę najemną lub pracę na własny rachunek;
• dane dotyczące małżonka wnioskodawcy albo drugiego rodzica dziecka w przypadku rodziców wspólnie wychowujących dziecko:
  • imię i nazwisko;
  • datę urodzenia;
  • adres miejsca zamieszkania — w przypadku gdy w sprawie mają lub mogą mieć zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;
  • obywatelstwo;
  • numer PESEL (w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL — numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość);
• dane dotyczące dziecka, na które wnioskodawca ubiega się o kapitał:
  • imię i nazwisko;
  • datę urodzenia;
  • adres miejsca zamieszkania — w przypadku gdy w sprawie mają lub mogą mieć zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;
  • obywatelstwo;
  • numer PESEL (w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL — numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość);
  • inne informacje wynikające z innych dokumentów, w tym oświadczeń, niezbędnych do ustalenia prawa do kapitału;
• dane dotyczące pierwszego dziecka:
  • imię i nazwisko;
  • datę urodzenia;
  • obywatelstwo;
  • numer PESEL (w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL — numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość);
  • inne informacje wynikające z innych dokumentów, w tym oświadczeń, niezbędnych do ustalenia prawa do kapitału;
• numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Wniosek i załączniki do wniosku o rodzinny kapitał opiekuńczy składa się wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem:

• Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS;
• portalu Emp@tia;
• swojego banku.

Nienależnie pobrany kapitał

Za nienależnie pobrany kapitał uważa się kapitał wypłacony:

• na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów, lub w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę otrzymującą ten kapitał;
• mimo braku prawa do tego kapitału;
• osobie innej niż osoba uprawniona do tego kapitału z przyczyn niezależnych od organu, który przyznał ten kapitał.

Od kwot nienależnie pobranego kapitału są naliczane odsetki ustawowe za opóźnienie, chyba że przyznanie kapitału było następstwem błędu podmiotu realizującego zadania w zakresie tego kapitału. Należności z tytułu nienależnie pobranego kapitału ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja o ustaleniu i zwrocie nienależnie pobranego kapitału stała się ostateczna. Bieg przedawnienia przerywa:

• odroczenie terminu płatności należności;
• rozłożenie spłaty należności na raty;
• zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym dłużnik został powiadomiony;
• ogłoszenie upadłości dłużnika.

Przy czym należy zapamiętać, że po przerwaniu biegu terminu przedawnienia, biegnie on na nowo odpowiednio od dnia następującego po dniu:

• odroczenia terminu płatności należności;
• rozłożenia spłaty należności na raty;
• zastosowania środka egzekucyjnego, o którym dłużnik został powiadomiony;
• ogłoszenia upadłości.

Posumowanie

W zakresie RKO warto zapamiętać, że:

• ustalenie prawa do kapitału następuje w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku wraz z dokumentami;
• wypłata przyznanego świadczenia odbywa się wyłącznie w formie bezgotówkowej na wskazany przez Ciebie jako wnioskodawcę numer rachunku bankowego;
• wypłata przysługującego kapitału następuje nie wcześniej niż w miesiącu, od którego przysługuje prawo do kapitału;
• rodzinny kapitał opiekuńczy nie zależy od dochodu Twojej rodziny.